شهروند ـ درشهروند ستونی به معرفی ایرانیان موفق و دستاوردهایشان در ادبیات، ورزش، هنر، علم، سیاست و حرفه تخصصی شان در هر گوشه ی جهان، حتی در ایران اختصاص داده شده است. می دانیم که خبر بسیاری از موفقیت ها به رسانه ها راه پیدا نمی کند و تنها در جمع کوچک خانواده و آشنایان عنوان می شود، پس اگر فرد موفقی در اطراف خود می شناسید، لطفا به ما معرفی کنید. ما به دنبال مشهورترین ها نیستیم، اتفاقا یکی از اهدافمان این است که بتوانیم آنها را که تا کنون تلاش و خلاقیت و استعدادشان تغییری در زندگی خود و یا دیگران به وجود آورده، ولی دیده نشده اند، به دیگران معرفی کنیم.
در شماره های گذشته مهوش ثابت، آوا هما، سمیرامیس کیا، سونا مقدم، مهدی رضانیا، مریم حفیظی راد، سارا رحیمی، سعید ولدبیگی، نسرین متحده، سوسن رشیدی، بامداد اسماعیلی، عصمت صوفیه، کامران وفا، یارا شهیدی، سایه اسکای، مهران انوری، گلریز قهرمان، وحید رجب لو، شکوفه آذر، زهرا نعمتی، مریم ناظمی، مهسا قربانی، مینو اخترزند، بهروز بوچانی و آرش کمالی سروستانی، بیتا دریاباری، فرح کریمی، گلاره زاده، اشرف قندهاری(بهادرزاده)، تیمور الیاسی، اعضای تیم فوتسال زنان ایران، رضا مریدی، مریم طوسی، گلدی قمری، سیروس حبیب، پریسا تبریز، پی یر امیدیار، امیر خدیر، ساندر ترپهاوس، لیلا اسفندیاری، پیام اخوان، فاطمه معتمدی، دلارام جهانی، دارا بهمنش، مرضیه ابراهیمی، عبدالله رئیسی، لیلی آهی، علی صمدی احدی،ستاره فرمانفرمائیان، ژیلا مساعد، شاهین ایزدیار، الهام امامی، حمید نطقی و گلاره ناظمی آشنا شدید.
این هفته با هلاکو رحمانیان، دارنده مدال نقره المپیاد ریاضی و از جوانان محروم از تحصیلات عالی در ایران آشنا می شویم.
هلاکو رحمانیان متولد ۱۳۶۸ است. در سال ۱۳۸۵، وقتی که هفده ساله بود، در المپیاد ریاضی مدال نقره کشوری را گرفت. اگر مدال طلا می‌گرفت، می‌توانست بدون کنکور وارد دانشگاه شود، اما با مدال نقره باید کنکور می‌داد. این بود که حسابی درس خواند. سال ۸۶، هلاکوی ۱۸ ساله در سه رشته ریاضی، زبان و هنر در کنکور سراسری شرکت می‌کند. نتیجه‌اش هم خوب است: رتبه ۵۴ ریاضی، ۱۱۴ هنر و ۲۶۰ زبان را گرفت و به خاطر علاقه‌اش به ریاضیات و علوم کامپیوتر، ۲۷ رشته مرتبط با این زمینه‌ها را در دانشگاه‌های تهران، شریف و خواجه نصیر انتخاب کرد.
اما وقتی نتایج نهایی کنکور اعلام می‌شود او شوکه می‌شود. نتایج اینترنتی اعلام می‌شد و جلوی اسم او نوشته شده بود؛ مردود. او در هیچ رشته‌ای پذیرفته نشده بود.
اما… همین چند ماه پیش، در ماه جولای، هلاکوی ۲۹ ساله دکترایش را در رشته ی علوم کامپیوتر با گرایش هوش مصنوعی از دانشگاه “سانتاکروز” کالیفرنیا دریافت کرد.
به هنگام دریافت دکترا در حالی که لباس فارغ التحصیلی به تن داشت، در مقابل فارغ التحصیلان و اساتید دپارتمان ریاضی و کامپیوتر دانشگاه سانتاکروز ایستاد و گفت: «وقتی شش سال پیش به عنوان یک پناهنده به این کشور آمدم، هرگز تصور نمی‌کردم که امروز اینجا مقابل شما بایستم. من در ایران اجازه ورود به دانشگاه نداشتم.»
هلاکو رحمانیان در شرکت مایکروسافت استخدام شده، اما در ایران با وجود کسب رتبه خوب و گرفتن مدال نقره المپیاد کشوری به دلیل اعتقاد به آئین بهائی از رفتن به دانشگاه منع شده بود. از بعد از انقلاب اسلامی، بهائیان زیادی از حق تحصیل در دانشگاه منع شده‌اند.
فردای اعلام نتایج او به عنوان معترض به نتیجه به دفتر مرکزی سازمان سنجش در خیابان کریمخان می‌رود. در اتاق گزینش استاد و دانشجو از او می پرسند، دین شما چیست؟ می گوید، بهایی هستم. آنها هم می گویند، دقیقاً به همین دلیل پذیرفته نشده‌اید.
او موضوع را رها نمی‌کند و برای گرفتن حق اش به هر جا که به فکرش می‌رسیده مراجعه می‌کند. در مصاحبه با رادیو فردا می گوید: «به مجلس، ستاد حقوق شهروندی، قوه قضائیه، وزارت علوم مراجعه کردم، اما از هیچ جا جواب نگرفتم. به من بی احترامی نمی‌کردند، فقط می‌گفتند: شما به دلیل دین تان نمی‌توانید وارد دانشگاه شوید و همه شان هم می‌گفتند دستور از مقام بالاست.آنها هیچ نامه کتبی نمی دادند که در آن موضوع منع ورود به دانشگاه توضیح داده شده باشد، فقط شفاهی می‌گفتند که تو نمی‌توانی وارد دانشگاه شوی. بعد از این که از سازمان سنجش خیابان کریمخان جوابی نگرفتم به شعبه سازمان سنجش در مشکین شهر کرج رفتم که بیشتر امور اداری در آنجا انجام می‌شود. وقتی اعتراض کردم گفتند شما نقص در پرونده داشتید.»
نقص در پرونده کلید واژه‌ای است که در سال‌های اخیر به شکل رسمی برای نپذیرفتن بهائیان در دانشگاه‌ها استفاده شده است.
هلاکو رحمانیان سال بعد هم کنکور می‌دهد به این امید که این بار بتواند وارد دانشگاه شود، اما در کنکور سال دوم، حتی رتبه‌اش هم اعلام نمی‌شود، فقط نوشته بودند نقص در پرونده. پیگیری های این بار هم به جایی نمی رسد.
هلاکو رحمانیان مثل بسیاری از بهائیان دانشگاه BIHE (مؤسسه آموزش عالی بهایی) را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کند. BIHE یک مؤسسه آموزشی غیررسمی در ایران است که سال ۶۶ توسط بهائیان و به منظور فراهم کردن امکانات برای تحصیل فرزندانشان تأسیس شد. در سال‌های اخیر بهائیان زیادی به جرم تدریس و تحصیل در این دانشگاه بازداشت و روانه زندان شده‌اند. به همین دلیل، در این دانشگاه کلاس رسمی برگزار نمی‌شود. دانشجویان این دانشگاه به شکل خودآموز درس می‌خوانند و فقط کلاس‌های رفع اشکال در خانه داوطلبان برگزار می‌شود.
آقای رحمانیان در رشته ریاضی و علوم کامپیوتر از این دانشگاه لیسانس می‌گیرد و بعد به عنوان پناهنده وارد آمریکا می‌شود. او برای دانشگاه‌های مختلف در مقطع دکترا تقاضا می دهد، اما بسیاری از دانشگاه‌ها، BIHE را نمی‌شناسند. هلاکو می گوید: «مثلاً دپارتمان کامپیوتر دانشگاه «تگزاس ای اند ام»، دپارتمان به من پذیرش داد، اما دانشگاه من را رد کرد و گفت که BIHE توسط وزارت علوم ایران تأیید نشده. اما به یک سری دانشگاه ها اطلاع رسانی شده بود و این حس خوشایندی بود که در لیست بلند بالای نام دانشگاه‌های دوره لیسانس اسم BIHE را پیدا می‌کردم. اینکه می‌دیدم یک جایی این دانشگاه به رسمیت شناخته شده همه درس خواندن های در خانه و کلاس‌های غیررسمی و سختی‌ها فراموشم می‌شد.»
دانشگاه سانتاکروز هلاکو رحمانیان را به عنوان دانشجوی دکترای پیوسته بر می‌دارد. هلاکو می گوید: «من آنقدر برای چیزهای کوچک اذیت شده بودم که همه چیز کلاس درس رسمی برایم هیجان داشت.»
او در دوره دکترا در شرکت‌های گوگل، مایکروسافت و ای بی کارآموزی کرده: «در این شرکت‌ها، کارمندان یا کارآموزهای دیگر وقتی متوجه می‌شدند ایرانی هستم، می‌گفتند شریف درس خوانده‌ای؟ یا تهران؟ وقتی می‌گفتم هیچکدام و داستان خودمان را توضیح می‌دادم، دهان‌شان از تعجب باز می‌ماند. نمی‌توانستند تصور کنند جایی در دنیا هست که این اتفاقات در آن می‌افتد و ما به این راحتی از حق خودمان محروم می‌شویم و به این سختی درس می‌خوانیم.»
هلاکو قرار است در مایکروسافت کار کند، اما قبل از پیوستن به این شرکت، از او دعوت شده تا در دانشگاه کیوشوی ژاپن به عنوان محقق مهمان چند ماهی کار کند. می گوید: «به تز دکترای من علاقه‌مند بودند. من مدل‌های ریاضی را طراحی کرده‌ام که برای هوش مصنوعی کاربرد دارد. یعنی از نظر ریاضی اثبات می‌کنم که این مدل‌ها کارایی در هوش مصنوعی دارد.»
هلاکو رحمانیان از موفقیت‌اش خوشحال است اما آرزوی دیگری هم دارد، روزی به ایران برگردد و در BIHE تدریس کند. او تأسیس دانشگاه بهاییان در ایران را صلح آمیزترین شیوه مبارزه با تبعیض تحصیلی می داند.
ویدیوی سخنرانی هلاکو رحمانیان در زمان فارغ التحصیلی اش را در لینک زیر ببینید.
