یکی از گله‌هایی که آشنایان به امور شهرداری معمولا از تورنتو می‌کنند فقدان فضاهای عمومی در این شهر است. لندن و پاریس و بارسلونا و حتی …
شهروند ۱۲۴۴ پنجشنبه ۲۷ آگوست ۲۰۰۹
تورنتو و فقدان فضاهای عمومی
شهروند: یکی از گله‌هایی که آشنایان به امور شهرداری معمولا از تورنتو می‌کنند فقدان فضاهای عمومی در این شهر است. لندن و پاریس و بارسلونا و حتی استانبول را فراموش کنید. مقایسه‌ی تورنتو با همین مونترالِ بغل‌دستی خودمان هم نشان می‌دهد که شهر ما به شدت از فقدان فضاهای عمومی رنج می‌برد. شاید بپرسید فضای عمومی دیگر چیست؟
منظور ما از فضای عمومی فضاهایی از شهر است که متعلق به عمومِ مردم باشد و توسط شهرداری و برای عموم اداره شود؛ فضاهایی که نمایندگانِ منتخب مردم تصمیم بگیرند با آن‌ها چه بکنند و همه بتوانند به یکسان و بدون پرداخت پول از آن‌ها استفاده کنند. دیگر ویژگی فضاهای عمومی این است که معمولا ورود ماشین به آن ممنوع است و رویهمرفته فضایی می‌شود که مردم از انواع اقشار بتوانند در آن بلولند و گذرانِ وقت کنند. در تورنتو مثلا میدان دانداس را می‌توان فضای عمومی درخوری دانست اما بیشتر شهرهای آبرومندِ دنیا خیابان‌هایی طولانی دارند که ویژگی فضای عمومی را دارد.
مثلا خیابان لا رامبلا در شهر بارسلونای اسپانیا ۱.۲ کیلومتر طول دارد و میدان مرکزی شهر را به بندر وصل می‌کند. این خیابان را سنگفرش کرده‌اند و درخت کاشته‌اند و ورود ماشین به آن ممنوع است و در نتیجه قدم زدن در آن و گذشتن از کنار توده‌ی هزار هزار اسپانیایی‌ها و گردشگرانی که برای خوشگذرانی آن را پر می‌کنند از زیباترین تجربه‌ها است. خیابان استقلال در استانبولِ ترکیه دیگر نمونه‌ی این چنینی است.
حالا برای به کار انداختن تخیل هم که شده چشمانتان را ببندید و قدم زدن در بارسلونا و استانبول را تصور کنید… حالا چشم‌ها را باز کنید و کمی در خیابان یانگِ خودمان قدم بزنید تا تفاوت‌ها احساس شود. یانگ نه تنها همیشه پر از ترافیک است، که نه از پیاده‌روها و نه از دوچرخه‌سواران تقریبا در هیچ کجای آن استقبال نمی‌شود. خیابانِ سنگفرش که پیشکش، به غیر از همان میدان یانگ و دانداس که گفتیم خبری از میدان‌های عمومی که بتوان در آن استراحتی کرد، کتابی خواند، حمام آفتاب گرفت و یا فقط نشست و گذران وقت کرد و هم‌شهری‌ها را دید زد هم موجود نیست.
به همین دلیل است که خبرگان امور شهرداری و عاشقان تورنتو مدت‌ها است که خواب ساختن میدانی عمومی را در تقاطع یانگ و بلور می‌بینند. چه جایی بهتر از این تقاطع که به نوعی قلب شهر ما است: هم نقطه تقاطع دو خط مترو است و هم نقطه تقاطع دو شاهرگ اصلی شهر. یانگ و بلور را در واقع می‌توان مرکزی‌ترین نقطه‌ی تورنتو دانست و اگر قرار است تورنتو برای تورنتویی‌ها باشد آیا طبیعی نیست که این میدان هم متعلق به مردمش باشد؟
این آرزو اما به دلیل مناسبات تولیدی که در آن زندگی می‌کنیم در حد همان آرزو باقی ماند و باقی می‌ماند. تقاطع یانگ و بلور هم مثل بقیه نقاط شهرمان به حسب قوانین بازار، تاراج شده و به دست افرادی خصوصی افتاد که می‌خواهند در آن بهشت‌هایی بسازند که ۹۹ درصد تورنتویی‌ها نمی‌توانند از آن استفاده کنند. اولین بار در سپتامبر ۲۰۰۷ بود که اعلام شد قرار است هتل کاندومینیومی ۸۰ طبقه در گوشه‌ی جنوب شرقی این تقاطع ساخته شود و آرزوی میدان عمومی برای همیشه کنار رود. قیمت واحدهای این "مجموعه‌ی رویایی"، که قرار بود بلندترین ساختمان مسکونیِ تمام کانادا باشد، از ۵۰۰ هزار تا ۸ میلیون دلار اعلام شده بود.
صدها خریدار به سرعت شروع به خرید واحدهای رویایی خود کردند و همه چیز به خوبی پیش می‌رفت تا این‌که بحران نظام سرمایه‌داری آغاز شد و کف‌گیر شرکت سازنده به ته دیگ خورد. در دسامبرِ سال گذشته بود که شرکت قزاقستانی بازیس دیگر از پس پرداخت اقساط وام ۴۶ میلیون دلاری که از بانک فرانسویِ سوسایته جنرال گرفته بود برنیامد و به نظر می‌آمد رویای خریداران نقش بر آب شده است. این‌جا بود که دوباره کسانی که آرزوی میدان عمومی یانگ و بلور را داشتند امیدوار شدند. با توجه به این‌که شهرداری تورنتو نیز دست به استخدام هزاران شغل جدید زده بود به نظر می‌رسید پروژه‌ی بزرگی در یانگ و بلور که شغل‌های بسیار دیگری ایجاد کند ایده‌ی بسیار خوبی باشد. کریستوفر هیوم، ستون‌نویسِ معماری تورنتو استار، از کسانی بود که علنا به دفاع از چنین طرحی پرداخت.
اما طبق اخباری که هفته‌ی گذشته به گوش رسید به نظر می‌رسید شرکت جدیدی به نام "گریت گولف هومز" (Great Gulf Homes) که از سازندگان آپارتمان‌های مختلف در جنوبِ انتاریو است زمین را خریداری کرده و پروژه‌ی کاندومینیوم‌سازی را پیش می‌برد؛ تقریبا همه چیز پروژه مثل گذشته پیش می‌رود شاید به استثنای هتل که دیگر بخشی از مجموعه نخواهد بود.
نتیجه آن‌که پس از تکمیل این پروژه، وقتی که در میدان یانگ و بلور، که قلب شهرتان است، هستید حتی اگر بخواهید به دست‌شویی بروید نمی‌توانید چرا که صاحبان آپارتمان‌های میلیون‌دلاری نیستید و تکه تکه‌ی این میدان بزرگ شهرتان را دست "نامرئیِ" بازار نصیب افرادی معدود کرده است.
تورنتو شهری دوست داشتنی است و میلیون‌ها مردم این شهر عاشق آن هستند. این شهر روی دوش همین مردم و با همین عشق و احساس آن‌هاست که ساخته شده و از همین رو باید متعلق به خود آن‌ها باشد. تورنتویی‌ها حق دارند آرزوی شهری را داشته باشند که پر از فضاهای عمومی متعلق به خود آن‌ها باشد: خیابان یانگی که از بلور تا دم دریاچه سنگفرش شده باشد، ایستگاه‌های متروی بیشتری که خیابان‌هایی مثل اگلینتون و سنت کلر را هم پر کنند تا تردد در شهر راحت‌تر باشد، راه‌های دوچرخه‌ای که با جدول از خیابان جدا شده باشد تا میزان دوچرخه‌سواران هرروزه‌ی شهر از ۱ درصد (رقم کنونی) بالاتر رود، … و خلاصه تورنتویی که نابرابری‌های آن کمتر باشد و شهروندان آن به هم بیشتر احساس نزدیکی کنند. این خواست بسیاری از مردم این شهر است: تورنتو برای تمام تورنتویی‌ها!
