سفیر کانادا، جاسوس آمریکا

ایرانیانی که در سال­های اول انقلاب سفارت آمریکا را به مدت ۴۴۴ روز اشغال کردند می­گفتند این سفارت "لانه جاسوسی" است. حالا معلوم شده که تعطیلی یک 

 شهروند ۱۲۶۶ – پنجشنبه ۲۸ ژانویه ۲۰۱۰

ایرانیانی که در سال­های اول انقلاب سفارت آمریکا را به مدت ۴۴۴ روز اشغال کردند می­گفتند این سفارت "لانه جاسوسی" است. حالا معلوم شده که تعطیلی یک "لانه جاسوسی" کار جاسوس­ها را متوقف نکرده و فقط آن را به نقطه ای دیگر منتقل کرده است. سفارت کشوری نزدیک به آمریکا… درست حدس زدید، کانادا.

همین هفته پیش معلوم شد کن تیلور، دیپلمات مشهور کانادایی که به خاطر مخفی کردن و فراری دادن خدمه سفارت آمریکا مشهور بود سال­ها فعالانه برای آمریکایی­ها جاسوسی می­کرده و به آن­ها کمک کرده حمله­ی مسلحانه به ایران را طرح بریزند. او، که از سال ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۰ سه سال بسیار حساس سفیر کانادا در ایران بوده، به گفته­ی کتاب جدیدی که با عنوان "آدم ما در تهران" منتشر شده است، در ماه­های آخر "عملا رئیس پایگاه سازمان سیا" در تهران بوده است. تیلور خود متن کتاب را پیش از انتشار تایید کرده و در مورد عبارت مذکور گفته: "من دقیقاً چنین نقشی داشتم".

آقای تیلور از معروف­ترین­ دیپلمات­های کانادایی است و به خاطر نقشش در آزادی ۶ گروگان آمریکایی و فراری دادنشان با پاسپورت کانادایی بسیار محبوب است.

تیلور این هفته در مصاحبه با گلوب اند میل از این گفت که اگر دولت ایران از این جاسوسی سر در آورده بود "{این کار} تحمل نمی­شد و عواقب می­توانست شدید باشد".

طبق توافق بین دو دولت کانادا و آمریکا، فعالیت­های جاسوسی تیلور تا امروز مخفی نگاه داشته شده بود؛ بر خلاف نقشش در پنهان کردن شش آمریکایی و کمک به خروج آن­ها از ایران که باعث محبوبیت بسیار او و دولت کانادا در آمریکا شد.

کتاب جدید، روایت جدید، حقایق جدید

داستان از جایی شروع شد که پروفسور رابرت رایت، تاریخدانی در دانشگاه ترنت، قصد نوشتن کتابی در مورد تیلور کرد. این البته به پیشنهاد انتشارات هارپر کالینز کانادا به مناسبت ۳۰امین سالگرد واقعه گروگان­گیری بود.

آقای تیلور می­گوید وقتی یکی از سخنگویان ارشد وزارت امور و تجارت خارجه، رادنی مور، با او تماس گرفته و تقاضای همکاری در پروژه­ی دکتر رایت را مطرح کرده او بسیار متعجب شده است. تیلور می­گوید: "30 سال مخفی بود و فرض من این بود که ۳۰ سال دیگر هم مخفی می­ماند".

کتاب پروفسور رایت نشان می­دهد که نخست وزیر محافظه­کار وقت کانادا، جو کلارک، اصرار داشته جاسوسی آقای تیلور مخفی بماند چرا که دوست نداشته مردم کانادا بفهمند یکی از نمایندگانشان در حال جاسوسی برای آمریکا است.

تقاضای اطلاعات و جاسوسی را جیمی کارتر، رئیس­جمهور آمریکا، در صحبتی تلفنی در ۳۰ نوامبر ۱۹۷۹ با کلارک مطرح کرده است. کلارک سپس عملیات را آغاز می­کند و تیلور عملا سفارت کانادا را به "لانه جاسوسی" آمریکا بدل می کند. اطلاعات مخفی او هر روز به اتاوا فرستاده می­شود و به دست دو نفر در وزارت امور خارجه­ی کانادا می­رسد: لوئی دلووئی، مدیر بخش تحلیل اطلاعات و پت بلک، دستیار معاون امنیت و اطلاعات.

آن­ها تلگراف­ها را به جو کلارک، نخست­وزیر و فلورا مک­دونالد، وزیر امور خارجه نشان می­دهند و سپس به دست کنت کرتیس، سفیر آمریکا در کانادا، می­رسانند و او آن­ها را به دست واشنگتن می­دهد.

آقای تیلور اولین مامور سازمان سیا را که برای کمک به او به ایران می­آورد رد می­کند و پس می­فرستد. دومی ماموری با نام مستعار "باب" بود که مورد تایید آقای تیلور قرار گرفت. آقای دلووئی، مدیر بخش تحلیل اطلاعات در وزارت امور خارجه کانادا، وظیفه داشته آقای تیلور را از دخالت مستقیم مقر سازمان سیا از لنگیِ ویرجینیا در امان نگاه دارد. در نتیجه آقای تیلور باب را مدیریت می­کرده و تمام گزارش­های باب از طریق آقای تیلور به مقر لنگی فرستاده می­شده. یعنی تیلور، سفیر کانادا، در واقع سردسته­ی عملیات جاسوسی آمریکا بوده است.

کتاب رایت پاورقی جالبی هم به تاریخ سیاسی کانادا اضافه کرده است: در این میان است که خانم مک­دونالد، وزیر امور خارجه کانادا، تصمیم می­گیرد با همتای آمریکایی خود در دولت کارتر، سایرس ونس، تماس بگیرد تا کاری برای آزادی گروگان­ها انجام شود. و این پاورقی جالبی به تاریخ سیاسی کانادا اضافه می­کند: حالا معلوم شده چرا خانم مک­دونالد در روز حیاتی ۱۳ دسامبر ۱۹۷۹ در پارلمان نبوده (در همان روزی که رای­گیری باعث سقوط دولت اقلیت کلارک شد).

خانم مک­دونالد در بروکسل بوده تا در جلسه وزرای ناتو شرکت کند. جلسه تمام می­شود اما خانم مک­دونالد می­خواهد از موقعیت نزدیکی با آقای ونس استفاده کند و شخصاً با او دیدار می­کند و می­گوید اگر آمریکایی­ها اقدام نکنند کانادا مامورانی را که در خانه تیلور مخفی شده­اند "سوار الاغ می­کند و آن­سوی مرز" می­فرستد. این­گونه است که خانم مک دونالد پروازش را به اتاوا از دست می­دهد و نمی­تواند در آن روز حساس در مجلس حاضر شود و دولت حزبش سقوط می­کند.

­

واکنش­ دولت ایران

مسئولان جمهوری اسلامی ایران احتمالا به دلیل شرایط حاد جامعه و حرکت ها و اعتراضات آزادیخواهانه و حق طلبانه مردم هنوز پاسخی جدی به این مسئله نداده اند، اما صحبت­ها در محافل در جریان است.

روزنامه­ی فرهیختگان، چاپ تهران، نوشت: " برخی از تحلیلگران ابراز نگرانی کرده‌اند که این اظهارات ممکن است موجب شود سفارت کانادا در تهران در چشم دولت ایران به ‌عنوان یک لانه جاسوسی دیگر نگریسته شود." این در حالی است که از زمان قتل زهرا کاظمی، روزنامه­نگار ایرانی کانادایی، در زندان اوین، کانادا سفیر خود را از ایران فرا خوانده و دیگر هرگز به ایران سفیر اعزام نکرده است.