تحریم ایران، پایان حضور در افغانستان، عدم کمک به فقرا
شهروند- آرش عزیزی: شما در آخرهفته‌ی به اصطلاح «طولانی» گذشته چه کردید؟
هر چقدر سرتان شلوغ بود لابد به اندازه‌ی استفن هارپر، نخست وزیر کانادا، نبود که در ماراتونی ۵۶ ساعته شرکت کرد: اول نشست گروه ۸ در کمپ دیوید، استراحت‌گاه اختصاصی رئیس‌جمهور آمریکا، باراک اوباما که روز جمعه آغاز شد؛ و سپس، نشست ناتو، سازمان معاهده آتلانتیک شمالی، که روز یکشنبه آغاز شد و شامل نمایندگان بیش از ۶۰ کشور می‌شد.
در پایان نتایج به دست آمده از این دو نشست را می‌توان این‌گونه خلاصه کرد: توافق کامل بر سر ادامه‌ی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، پایان قطعی حضور نظامی کانادا در افغانستان در سال ۲۰۱۴ و عدم هرگونه کمک قابل توجه (حتی با استانداردهای معمول این‌جور نشست‌ها) به فقرا و گرسنگان جهان. در ضمن مساله‌ی چگونگی پیش‌روی در سیاست‌های اقتصادی، آن‌چه که در مناظره بین جناح‌های مختلف «ریاضت‌کشی در مقابل رشد» نامیده می‌شود، در پرتوی بحران منطقه‌ی اروپا و نتایج توفانی انتخابات فرانسه و یونان بی‌نتیجه ماند، با این‌که این شاید مهمترین و تعیین‌کننده‌ترین مساله بود.
کمک به فقرا
سه سال پیش در نشست گروه ۸ در هانتزویلِ کانادا هشت کشور ثروتمند جهان ۲۲ میلیارد دلار برای کمک به گرسنگان و فقرای جهان وعده داده بودند که بخش عظیمی از آن متحقق نشد. گزارش گروه ۸ البته نشان داد که کانادا از معدود کشورهایی بوده که وعده‌ی ۱/۱۸ میلیارد دلاری خود را متحقق کرده است.
نشست سران هشت کشور صنعتی جهان در کمپ دیوید
اما در فضای سیاست‌های ریاضت‌کشی اقتصادی از ابتدا امید چندانی به کمک این کشورها نبود. چند ساعت پیش از آغاز نشست جی ۸ در کمپ دیوید، اوباما با معرفی «ائتلاف جدید برای افزایش امنیت غذا و تغذیه» که شامل کمک ۳ میلیارد دلاری ۴۵ شرکت خصوصی بزرگ می‌شد خشم بسیاری از فعالان ضدفقر را برانگیخت. از جمله نماینده‌ی سازمان خیریه‌ی آکسفام در گفتگو با رسانه‌ها تاکید کرد که شرکت‌های خصوصی هیچوقت نمی‌توانند جای «وعده‌های شکسته»ی رهبران جهان را بگیرند.
ناهار روز شنبه به مذاکره در مورد مساله‌ی فقر و امنیت غذایی در جهان اختصاص داشت. در پایان نشست بدترین واهمه‌های فعالان ضدفقر به واقعیت بدل شد و با کاهش شدید کمک‌ها روبرو بودیم. نمونه‌ی کانادا واضح است. در پایان نشست اعلامیه‌ای از سوی هیئت کانادایی خبر از کمک مالی در حمایت از اصلاحات اقتصادی و دموکراتیک در خاورمیانه و آفریقای شمالی داد. این تنها کمک کانادا بود و مبلغ آن به طرزی باورنکردنی ناچیز است: تنها ۱۵ میلیون دلار یعنی ۱ درصد کمک سال ۲۰۰۹ و متوسط کمتر از نیم دلار به ازای هر کانادایی.
ادامه قاطع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران
تنها چند روز پیش از دور بعدی مذاکرات با ایران که در بغداد، پایتخت عراق، انجام خواهد شد، گروه ۸ با بیانیه‌ای شدیدالحن اعلام کرد به تحریم‌ها ادامه می‌دهد و اگر اختلالی در گردش جهانی نفت ایجاد شود آن‌را جبران خواهد کرد. شام افتتاحیه‌ی روز جمعه به دو موضوع مهم ایران و سوریه اختصاص داشت و طولی نکشید که گروه ۸ توانست به موضعی قاطع، حداقل در زمینه‌ی ایران، دست پیدا کند.
در بیانیه‌ی پایانی گروه ۸ می‌خوانیم: «با انتظار احتمال اختلالات بیشتر در فروش نفت و انتظار افزایش تقاضا در ماه‌های آینده، ما از نزدیک به موقعیت نگاه می‌کنیم و آماده هستیم تا از آژانس انرژی بین‌المللی بخواهیم به عمل مناسب دست بزند تا از تقاضای کامل و به موقع بازار کسب اطمینان کند.»
در مورد سوریه به نظر می‌رسد تاکید بر عدم دخالت نظامی در حال حاضر توافق اصلی بوده باشد گرچه اجماع جدیدی حاصل نشد. در بیانیه‌ی مشترک می‌خوانیم: «دولت سوریه و تمام اطراف باید بلافاصله و کاملا به تعهد خود برای اعمال برنامه‌ی شش نکته‌ای نماینده‌ی ویژه‌ی مشترک سازمان ملل و اتحادیه‌ی عرب، کوفی عنان، عمل کنند.» این نتیجه باعث شد خبرگزاری دولتی شینهوآی چین با خوشحالی در مورد «چراغ سبز» گروه ۸ به سوریه تیتر بزند.
بحران اقتصادی سرمایه‌داری: ریاضت‌کشی یا رشد؟
جلد شهروند ۱۳۷۸
اما مهمترین مساله‌ای که بحث‌های روز شنبه به آن اختصاص داشت و به نظر نمی‌رسد پیشرفت قابل توجهی بر سر آن حاصل شده باشد بحران اقتصادی سرمایه‌داری است. عموما دو راه حل کلی توسط احزاب حاکم کشورهای ثروتمند پیشنهاد می‌شود: ریاضت‌کشی (کاهش شدید بودجه‌های دولتی) و رقم زدن رشد اقتصادی. قاعدتا هیچ یک از دو طرف یکی را منکر دیگری نمی‌داند.
هارپرِ محافظه‌کار که مثل مرکل، صدراعظم آلمان، بیشتر بر لزوم ریاضت‌کشی تاکید کرده در کمپ دیوید در مقابل سیاستمدارانی مثل فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور تازه‌منتخب فرانسه، که بیشتر حرف از لزوم انگیزش اقتصادی و سیاست های کنزی می‌زند تا حدودی کوتاه آمد. او در سخنان پایانی خود در نشست گفت «اقتصاد کانادا با موازین بین‌المللی عملکرد بسیار موفقی دارد.» خبرنگاران از او پرسیدند که تاکید نشست گروه ۲۰ تورنتو در سه سال قبل بر لزوم سیاست‌های ریاضت‌کشی غلط بوده است یا نه، هارپر گفت نه. نخست‌وزیر محافظه‌کار کانادا تاکید کرد: «انضباط مالی و رشد اقتصادی دست در دست هم حرکت می‌کنند. انضباط مالی برای رشد اقتصادی کافی نیست، اما کاملا لازم است.»
کارمندان دولت‌های مختلف تمام شب جمعه را در تلاش برای رسیدن به بیانیه‌ی مشترکی بودند که نظر همه را جلب کند. آلمانِ مرکل یک طرفه در مقابل اوباما و بقیه که می‌خواستند سیاست پولی بانک مرکزی اروپا کمی شل شود ایستاده بود.
صبح زود شنبه، اوباما با دیوید کامرون، نخست‌وزیر محافظه‌کار، مشغول ورزش صبحگاهی شدند و بعد از دقایقی دویدن روی دستگاه تردمیل بود که موفق شدند به موضعی مشترک برسند.
در نهایت اما بیانیه‌ی گروه هشت در مورد منطقه‌ی یورو و وضعیت اقتصادی مبهم‌تر از همیشه بود و تنها وعده داد «تمام قدم‌های لازم» برای مقابله با تلاطم اقتصادی اروپا برداشته شود. «تقویت و دمیدن جانی دوباره به اقتصادهایمان و مبارزه با نگرانی‌های مالی و تشخیص این‌که اقدامات صحیح برای تمام ما یکی نیستند» تنها توضیح اضافه در مورد این «قدم‌های لازم» بود.
هارپر وقتی برای صحبت شخصی با اوباما که در ابتدای ورودش به کمپ دیوید «استیون»ی نثارش کرد و روی شانه‌اش زد نداشت، اما در راه شیکاگو در هلیکوپتر همسفر دیوید کامرون بود و صحبت‌هایی بین این دو در آسمان آمریکا انجام شد.
نشست شیکاگو در میان اعتراضات عظیم
چنان‌که انتظار می‌رفت نشست ناتو در شیکاگو با حضور هزاران نفر از تظاهرکنندگان روبرو شد گرچه به گزارش اغلب رسانه‌ها تعداد آن‌ها به هیچ وجه به آن ۴۰ هزار نفری که جنبش اشغال وال استریت وعده‌اش را داده بود نرسید.
در اول صف تظاهرکنندگان سربازان سابق ارتش قرار داشتند که مدال‌هایشان را به دور انداختند و به سیاست‌های جنگ‌افروزانه‌ی ناتو اعتراض کردند.
تظاهرات در شیکاگو علیه نشست ناتو
اما یکی از مهمترین اتفاقات اجلاس ناتو تاکید رسمی هیئت کانادایی بر این بود که وقتی ماموریت تعلیماتی کنونی‌اش در افغانستان در سال ۲۰۱۴ خاتمه یابد به طور کامل این کشور را ترک می‌کند. با وجود این‌که چندین هفته بود واشنگتن و رهبران نظامی ناتو، علنا و خصوصا، از کانادا درخواست می‌کردند ماموریت نظامی‌اش را در زمینه‌ی ضدتروریسم و تعلیمات تمدید کند، هارپر با قاطعیت از پایان نقش نظامی کانادا سخن گفت. نخست‌وزیر محافظه‌کار در عوض وعده داد برخی از هزینه‌های نیروهای امنیتی افغانستان را تامین کند. هارپر وعده داد از سال ۲۰۱۵ به بعد در طول سه سال سالی ۱۱۰ میلیون دلار به ارتش دولت حامد کرزای کمک مالی کند.
برنامه‌ای که نشست ناتو بر سر آن به توافق رسید شامل بازسازی ارتش ملی افغانستان و رساندن آن به ۳۵۲ هزار سرباز تا پایان سال ۲۰۱۳ خواهد بود. بعد از دو سال، و امید آن‌که شرایط امنیتی بهبود یابد، تعداد نیروها به ۲۲۸۵۰۰ سرباز کاهش خواهد یافت.
آن‌گاه ناتو نیرویی از تعلیم‌دهندگان و مشاوران نظامی برای کمک به ارتش افغانستان اعزام خواهد کرد.
آندرس فوگ راسموسن، دبیر کل ناتو، که با خواست حضور نظامی کانادا به شیکاگو آمده بود با این حال از کمک مالی کانادا و نقش نظامی آن در سالیان طولانی جنگ افغانستان تشکر کرد.
