شماره ۱۲۰۴ ـ پنجشنبه ۲۰ نوامبر ۲۰۰۸
در جهان امروزی وسایل مختلف حمل و نقل هر کدام در دوره خود خدمات ارزنده ای را به جامعه ارائه داده اند و با توجه به نقش کلیدی و زیربنایی در زمره سرمایه های کلان کشوری محسوب می شوند. از این رو می بایستی در حفظ و حراست از آنها کوشا بود و حتی المقدور از بار زیانهای کوچک و بزرگ کاست.
بجز راههای زیادی که در مدیریت ریسک مطرح است، اخیرا با توجه به پیشرفت سریع تکنولوژی بحث مدیریت زمان و بهره وری نیز در برنامه های مدیریتی این گونه ادوات و وسایل دقیق نقش بسزایی را بازی میکند که خود بحث جدایی می طلبد.
در مقاله امروز نگاهی گذرا به بیمه هواپیما خواهیم داشت و در پایان در می یابیم که اصول اولیه و پایه برای اکثر وسایل حمل و نقل یکسان است و تنها چیزی که در آنها متفاوت است در بیمه مسئولیت آنها است.
دلیل آن هم گوناگونی پیمان نامه های بین المللی و کنوانسیون های خاص در خصوص راههای آبی/هوایی/زمینی و ریلی است.
هواپیما به واقع در معرض چه نوع خطراتی قرار دارد؟
۱ـ مسئولیت در قبال مسافران(سرنشینان)جانی و مالی
۲ـ مسئولیت در قبال بار مسافران
۳ـ بدنه هواپیما
۴ـ ادوات و وسایل دقیق
۵ـ اشخاص ثالث در روی زمین(امکان سقوط هواپیما و ادوات منفصله همواره وجود دارد)
۶ـ مسئولیت در قبال فرودگاه و امکانات فرودگاهی
۷ـ مسئولیت در قبال هواپیماهای دیگر و سرنشینان ایشان
با توجه به موارد یاد شده درمی یابیم که کشتی یا قطار و اتومبیل نیز از ماهیت ریسک مشابهی برخوردار هستند، لذا در زمان بررسی ریسک نکات یکسانی می بایستی بررسی و مد نظر قرار گیرد.
بیمه مسئولیت در قبال مسافران
بر اساس تعهدات پیش بینی شده شرکت بیمه کلیه صدمات جانی و هزینه های درمانی ناشی از حادثه را که در حین سفر (که از زمان سوار شدن به هواپیما شروع میشود و تا زمان پیاده شدن مسافر در فرودگاه مقصد یا بین راهی میباشد) اتفاق میافتد و منجر به فوت و یا نقص عضو (کلی یا جزیی) و دائم یا موقت می شود و یا منجر به بستری شدن خواهد شد، طبق ضوابط تعیین شده و با نظارت بخشهای پزشکی پرداخت می کند.
گروهی از بیمه گران معتقد هستند که خدمه پرواز نیز در زمره همین گروه قابلیت بیمه پذیری دارند، ولی گروهی دیگر با ارایه دلایلی استدلال میکنند که مسافر سرنشین نیست و خدمه جزو سرنشینان محسوب میشوند. به هر حال در هر دو نظریه پوشش بیمه ای برای خدمه پرواز هم مانند مسافران وجود دارد.
تنها چیزی که از نظر کنوانسیونهای بین المللی مسافر و خدمه پرواز را از هم جدا میکند شخصیت حقوقی ویژه ای است که برای مسافر قائل هستند و خدمه پرواز را جزو تشکیلات پروازی میدانند ولی مسافر را از این مورد مجزا میکنند.
در اکثر موارد شرکتهای بیمه برای خدمه و خلبان یک بیمه حوادث گروهی در نظر میگیرند و مسافران را در زمره بیمه مسئولیت محسوب مینمایند.
بیمه بار مسافر
کلیه خسارات وارده به بار مسافر تا سقف اعلام شده توسط مسافر قابل پرداخت است، البته بایستی برای آن مطابق با اظهارنامه حق بیمه اضافی بپردازد. اگر چنین نشود و مسافر اقدام به اظهار ارزش بار ننماید به طور اتوماتیک هر چمدان تا سقف خاصی که بستگی تام به سیاستهای خطوط پروازی دارد بیمه میشود. این روال معمولا ۴۰۰ دلار برای هر چمدان است. مگر آنکه همانطور که گفته شد صاحب چمدان قبل از تحویل آن با اعلام ارزش واقعی اقدام به پرداخت حق بیمه اضافی نموده و بار همراه خود را به ارزش واقعی بیمه نماید.
بیمه بدنه هواپیما و قطعات منفصله
تعهدات شرکت بیمه تامین خسارات و زیان های احتمالی وارده به هواپیما بر اثر وقوع حوادث تعیین شده در بیمه نامه میباشد. در ضمن هزینه های مربوط به موارد ویژه از قبیل فرود اضطراری، هزینه های نجات و امداد و هزینه های پاکسازی باند فرودگاه نیز بیمه می باشد.
بیمه نامه بدنه هواپیما در زمان جنگ قابلیت خود را از دست داده و بی اثر میشود. به طور کلی جنگ در زمره استثنائات است و بیمه نمیشود. تنها موردی که جنگ بیمه میشود در بیمه های دریایی است و اصطلاحا میگویند جنگ در روی دریا فقط قابل بیمه کردن است.
اخیرا تعدادی از شرکتهای بیمه با ارایه کلوزهای بیمه ای به صورت محدود این کار را با حق بیمه اضافی انجام میدهند.
بیمه قطعات منفصله هواپیما
کلیه ادوات و ماشین آلات، تجهیزات و لوازم یدکی که متعلق به هواپیما است و یا در کار تجهیزات کمکی است و یا در ارتباط با ادوات فرودگاهی عمل میکند تحت پوشش بیمه خواهد بود.
بیمه مسئولیت در قبال اشخاص ثالث
کلیه خساراتی که بر اثر برخورد هواپیما و یا سقوط قطعات منفصله از هواپیما به اشخاص ثالث در روی زمین و یا به هواپیمای دیگر وارد شود و بیمه گذار مسئول شناخته شود، قابل پرداخت است.
اگر بیمه اتومبیل خود را با موارد مطرح شده مقایسه کنید درمی یابید که ماهیت قراردادی و حقوقی مشابهی در هر دو مورد وجود دارد.
فرهاد فرسادی ـ کارشناس ارشد بیمه
