این روزها کمتر جماعتی هستند که مثل نویسنده ها و ناشران از کساد بودن کارشان و چالش‌های عصر جدید گلایه کنند، اما همه ی این حرف‌ها به کنار هنوز کتاب‌هایی هستند که سالی صدها هزار نسخه فروش می‌کنند. در این‌جا نگاهی داریم به ۱۰ کتاب پرفروش سال گذشته در کانادا تا ببینیم سلیقه ی بازار کتاب کشور در چه وضعیتی قرار دارد. البته پنج کتاب پرفروش داستانی و پنج کتاب پرفروش غیرداستانی را انتخاب کرده ایم. در ضمن تنها کتاب‌های چاپ اولی محسوب شده اند.
داستانی:
۱- «پنجاه طیف خاکستری» (Fifty Shades of Grey)، نوشته ی ئی. ال. جیمز
این احتمالا خبر غمگین و سنگینی برای عموم عاشقان کتاب و ادبیات خواهد بود، اما داستان اروتیک «پنجاه طیف خاکستری» که در همه جای جهان حرفش بود بالاخره در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌های سال کشور قرار گرفت. تازه، چنان‌که پایین‌تر خواهید دید، قسمت‌های دوم و سوم این سه گانه نیز به ترتیب در جایگاه های دوم و چهارم قرار گرفته اند.
خبرنگار شما چند ماه پیش یک‌بار حدود ۱۵ دقیقه سعی کرد این به اصطلاح داستان را تورق کند اما از آن‌جا که در ایران هم هیچ‌وقت تجربه و علاقه ای به داستان‌های ذبیح منصوری یا فهمیه رحیمی نداشت موفق به ادامه دادن نشد اما ظاهرا میلیون‌ها نفر در سراسر جهان نظری متفاوت از این دارند.
ماجرای این داستانِ نویسنده ی بریتانیایی، که این اولین کتابش است، در شهر سیاتلِ آمریکا می‌گذرد. کل این سه گانه ماجرای دانشجویی تازه فارغ التحصیل شده به نام آناستازیا استیل است که با فرد ثروتمند و جوانی به نام کریستین گری آشنا می‌شود. بعد از آن دیگر تمام سه جلد داستان چند صد صفحه ای شرح فانتزی‌های جنسی نویسنده و انواع و اقسام حرکات محیرالعقول در تختخواب است که ظاهرا میلیون‌ها نفر تشنه ی شنیدن آن از زبان شیرین خانم جیمز بوده اند. خود جیمز گفته از فروش خارق العاده ی کتابش بسیار شوک شده و آن را فقط برای سر کردن با بحران میانسالی و کاوش در فانتزی های جنسی اش نوشته است.
اگر فکر می‌کنید فقط سلیقه ی کانادایی‌ها از این قرار است باید یادآوری کنیم که این کتاب در آمریکا و بریتانیا هم در بالای فهرست‌ها قرار گرفته، حقوق آن در ۳۷ کشور فروخته شده و تا به حال حداقل ۶۵ میلیون نسخه فروخته است. یعنی سرعت فروش آن از «هری پاتر» هم بالاتر رفته.
۲- «پنجاه طیف تاریک‌تر» (Fifty Shades Darker)، نوشته ی ئی. ال. جیمز
رجوع کنید به شماره ۱.
۳- «رقصی با اژدهاها» (A Dance with Dragons)، نوشته ی جورج آر.آر مارتین
کتاب سوم فهرست هم پر از فانتزی است اما به گونه ای متفاوت از فانتزی تعلق دارد.
«رقصی با اژدهاها» داستان پنجم از سری هفت تایی فانتزی حماسی است که آر. آر. مارتینِ آمریکایی در قرن پیش (۱۹۹۱) آغاز کرد و همچنان ادامه دارد. این مجموعه «ترانه ای از یخ و آتش» نام دارد.
این کتاب هم از آن‌هایی است که فقط خوره های داستان‌های فانتزی و اینچنینی به دنبالش می‌روند که ظاهرا تعدادشان بالغ بر میلیون‌ها نفر است. کتاب به همراه الحاقات بسیارش بالغ بر ۱۰۴۰ صفحه است.
این مجموعه در دو قاره ی تخیلی به نام‌های وستروس و اسوس می‌گذرد که هزاران سال سابقه دارند. داستان‌ها پر از راوی‌های مختلف هستند که ظاهرا تعدادشان تا این کتاب از سی هم گذشته است (یعنی حتی بیشتر از داستان‌های ساسان قهرمانِ خودمان) و داستان هایشان هم حسابی با هم قاتی می‌شوند. جالب این‌جا است که مارتین داستان‌های تخیلی خود را با الهام از رویدادهایی تاریخی همچون «جنگ رزهای» انگلستان نوشته است و طرفدارانش می‌گویند رنگ رئالیستی جدیدی به این ژانر از داستان آورده و مثلا راه و بیراه قهرمان هایش را می‌کشد. این مجموعه در ابتدا اقبال چندانی نداشت اما تا به حال ظاهرا از ۱۵ میلیون نسخه در جهان گذشته است و به بیش از ۲۰ زبان هم ترجمه شده است (از جمله ترکی و ژاپنی و کره ای و چینی اما نه هنوز فارسی). کتاب چهارم مجموعه هم، مثل پنجمی، در صدر پرفروش‌های نیویورک تایمز قرار گرفته بود.
۴. «پنجاه طیف رهایی» (Fifty Shades Freed)، نوشته ی ئی. ال. جیمز
رجوع کنید به شماره ی ۱
۵. «برادرانِ سیسترز» (The Sisters Brothers) ، نوشته ی پاتریک ده ویت
آن‌ها که نگران وضع ادب و هنر در کانادا هستند حتما خوشحال می‌شوند که کتاب پنجم این فهرست بالاخره از نویسنده ای کانادایی است. اما داستان این رمان تاریخی هم، خوشبختانه یا متاسفانه، در آمریکا می‌گذرد. ده ویت متولد جزیره ی ونکوور است اما مدت‌ها پیش به آمریکا نقل مکان کرد و اکنون در پورتلندِ اورگون زندگی می‌کند.
«برادران خواهران» نوعی کمدی سیاه وسترن است که در اواسط قرن نوزدهم در اورگون و کالیفرنیا می‌گذرد. شخصیت های اصلی الی سیسترز (راوی) و برادرش، چارلی سیسترز، هستند که هر دو به عنوان مزدور برای قتل به خدمت گرفته شده اند. از آن‌جا که ده ویت فیلمنامه نویس هم هست ظاهرا کتاب حال و هوای سینمایی دارد و حقوق فیلم آن‌را هم از همین الان خریده اند.
غیرداستانی:
۱- «ساکت: قدرت درون‌گراها در جهانی که دست از حرف زدن بر نمی‌دارد» (Quiet: The Power of Introverts in A world That Can’t Stop Talking)، نوشته ی سوزان کین
صدرنشین فهرست کتاب‌های پرفروش غیرداستانی طبق معمول نویسنده ای آمریکایی است. کین در کتاب خود این بحث را مطرح می‌کند که فرهنگ مدرن غربی شخصیت‌ها و قابلیت های افراد درون‌گرا را نمی‌فهمد و قدر نمی‌گذارد و نتیجه حرام شدن بسیارِ «استعداد و انرژی و سعادت» است.
کین در این کتاب از این می‌گوید که چگونه فرهنگ غرب در دوران مدرن جوری متحول شد که «آرمان برون‌گرایانه» در آن دست بالا را گرفت و درون‌گرایی شخصیتی نه فقط با دیدگاهی منفی مواجه شد که امروز گاه نگاهی روان شناسانه به آن می‌شود. نویسنده می‌کوشد بنیان‌های آن‌چه «آرمان برون‌گرایانه» می‌نامد زیر سئوال ببرد و در این کار سری به زیست شناسی و روان شناسی و عصب شناسی و تکامل و هر چه فکرش را بکنید می زند. خلاصه ی حرف او این است که درون‌گرایی و برون‌گرایی هر دو عام و طبیعی هستند و خیلی از خالق ترین افراد و مهم ترین رهبران جهان درون‌گرا بودند. او خواهان تغییرات مشخصی در محل کار و مدرسه و شیوه ی بزرگ کردن کودکان نیز می‌شود و پیشنهاداتی عملی برای درون‌گراهای عزیز هم ارائه می‌کند.
۲- «تفکر تند و کند» (Thinking Fast and Slow)، نوشته ی دانیل کانه مان
کتاب دوم فهرست هم از نویسنده ی آمریکایی است گرچه این یکی تبار اسرائیلی دارد. این نویسنده ی روان شناس و برنده ی نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۲ در این کتاب خلاصه ی تحقیقات ده ها ساله اش را عرضه می‌کند که شامل سه بخش از دوران حرفه ای او می شود: کار در مورد «سوگیری شناختی»، «تئوری چشم انداز» (که به خاطرش نوبل گرفت) و مساله ی سعادت و خوشحالی در بشر.
تز اصلی کانه مان در این کتاب تضاد بین دو شیوه ی تفکر است: «سیستم ۱» تند و غریزی و احساسی است و «سیستم ۲» آرام تر و منطقی تر و فکرشده تر. حالا گفتن خود این حرف که هنری ندارد اما نویسنده سوگیری های شناختی هر نوع را مطرح می‌کند و نتیجه ی ده ها سال تحقیقاتش را در طبق اخلاص تقدیم خوانندگان می‌کند.
خبرنگار شما البته کتاب را نخوانده، اما به گفته ی منتقدان ظاهرا آخرش مدعی می‌شود که ما زیادی به قوه ی قضاوت بشر اعتماد می‌کنیم.
۳- «استیو جابز» (Steve Jobs)، نوشته ی والتر ایزاکسون
مرگ ناگهانی بنیانگذار شهیر شرکت اپل (که همین خطوط را هم اکنون در کامپیوتری ساخت آن می نویسیم) به چنان فوران احساساتی در سطح جهان انجامید که تعجبی نیست در کانادای اپل دوست نیز زندگینامه ی او این‌قدر با اقبال مواجه شود.
کمتر کسی بهتر از ایزاکسون برای نوشتن چنین کتابی پیدا می‌شد. او رئیس و مدیر کل شرکت آسپن در واشنگتن است و سابقه ی ریاست و مدیریت بر شرکت هایی مثل شبکه ی «سی ان ان» و مجله ی «تایم» را هم دارد. ایزاکسون پیش از این زندگی نامه ی افرادی همچون کیسینجر و فرانکلین و انیشتن را نوشته بود و این خود جابز بود که پیش از مرگ از او خواسته بود زندگی نامه اش را بنویسد و دسترسی کامل به زندگی اش را در اختیار او گذاشت.
این کتاب بر اساس بیش از چهل مصاحبه است که نویسنده در طول دو سال با جابز انجام داد و در ضمن مصاحبه با بیش از صد عضو خانواده، دوست، دشمن، رقیب و همکار.
۴- «وحشی: از گم شده تا پیدا در مسیر پاسیفیک کرست» (Wild: From Lost to Found on the Pacific Crest Trail)، نوشته ی چریل استرید
کتاب چهارم فهرست پرفروش ها به ژانر همیشه محبوب خاطرات سفر بازمی‌گردد (ژانری که متاسفانه در ایران آن‌طور که باید و شاید پا نگرفته.)
خانمِ نویسنده ی داستان ماجرای سفر ۱۸۰۰ کیلومتری اش را در آن‌چه به «مسیر پاسیفیک کرست» معروف است تعریف می‌کند. «پاسیفیک کرست» مسیری از کوه نوردی است که از بالا‌ترین نقاط رشته‌کوه های سیرا نوادا و کاسکید می‌گذرد و تقریبا همگام با ساحل اقیانوس آرامِ آمریکا است و از مرز شمالی آن با کانادا تا مرز جنوبی آن با مکزیک پیش می‌رود.
چریل البته پس از در هم‌شکستگی خودش و برای خودیابی و از این حرف‌ها عازم این سفر شده است. ماجرا از ۲۲ سالگی او شروع شد که مادرش را از دست داد و سپس پدرخوانده اش از آن‌ها جدا شد و با خواهر و برادرش هم به هم زد و به هروئین رو آورد و از شوهرش طلاق گرفت و خلاصه در ۲۶ سالگی دیگر چاره ای برایش نماند مگر کوه نوردی ۱۸۰۰ کیلومتری. او حالا نه تنها شخصیت خودش را پیدا کرده که با فروش این کتاب میلیون‌ها دلار پول به جیب زده که احتمالا، بر خلاف شایعات، حلال بیشتر مشکلات این دنیا و آن دنیا هست.
۵- «پایان رشد» (The End of Growth)، نوشته ی جف رابین
باز هم خوش باشید که کتاب پنجم فهرست غیرپرفروش‌ها هم متعلق به نویسنده ای کانادایی است. این اقتصاددان البته در کانادا هم کار می‌کند و قبلا اقتصاددان ارشد بازارهای جهانی سی.آی.بی.سی(CIBC) بوده است. این درس خوانده ی دانشگاه های تورنتو و مک‌گیل در سال ۲۰۰۹ هم، پس از استعفا از سی.آی.بی.سی، کتابی در مورد نفت و پایان جهانی سازی نوشته بود که حسابی پرفروش شد. کتاب دومش در ادامه ی همان قبلی است و در مورد این موضوع که چطور قیمت نفت دارد جهان را تغییر می‌دهد.
