شهروند ۱۲۲۸ پنجشنبه ۷ می ۲۰۰۹
گفت وگو با فاخته زمانی، دبیر انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجان
فاخته زمانی، فعال حقوق بشر آذربایجانی و دبیر انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجان (آداپ) یکی از کسانی بود که در اجلاس ضد نژادپرستی سازمان ملل سخنرانی کرد. او به همراه دو نماینده دیگر از ایرانیان، نازنین افشین‌جم و احمد باطبی در این اجلاس حاضر شد.
او در سخنرانی اش به فشار‌های اعمال شده علیه آذری‌ها در ایران پرداخت. در مراسم افتتاحیه اجلاس ژنو، سران و نمایندگان دولت‌های مختلف از جمله محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری ایران و سازمان‌های غیر‌دولتی مدافع حقوق بشر از سراسر جهان حضور داشتند.
کنفرانس ضدنژادپرستی سازمان ملل با سازماندهی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل از تاریخ ۲۰ تا ۲۴اپریل در ژنو سوئیس برگزار شد. کنفرانس پیشین در سال ۲۰۰۱ در دوربان آفریقای جنوبی برگزار شد.
کنفرانس ژنو، با شعار «اتحاد علیه نژادپرستی و احترام و عدالت برای همه» تحقق مصوبات دوربان را علیه نژادپرستی مورد بررسی قرار داد. در کنفرانس دوربان، کشورهای عضو سازمان ملل توافق کردند که از اعتلای موقعیت اجتماعی و شغلی اقلیت‌ها پشتیبانی کنند.
افزون بر آن، این توافق به عمل آمد که پیکار علیه نژادپرستی و بیگانه‌ستیزی در رسانه ها منظم‌تر شود. سازمان ملل متحد علاوه بر نشست اصلی، کنفرانس‌های مختلفی را در رابطه با مسأله نژادپرستی در قالب این اجلاس برگزار کرد که شرکت‌کنندگان با بیان تجربیات شخصی خود از مسأله نژادپرستی به ابراز نظر در خصوص چگونگی پیگیری اهداف نشست دوربان و راه‌های عملی مقابله با پدیده نژادپرستی پرداختند.
فاخته زمانی در یکی از کنفرانس‌های این اجلاس با عنوان صداها (Voices)با ارائه تجربه شخصی خود به سئوالات حاضران جواب داد.
خانم زمانی در پاسخ به این پرسش من که به چه منظور و به دعوت چه ارگانی در این کنفرانس حاضر شده گفت:
ـ از طرف سازمان ملل به این کنفرانس دعوت شدم که در مورد تبعیض‌های زبان، توهین‌ها، تحقیرها و همچنین بازداشت‌هایی که برای خواستهای حقوق بشری خیلی ابتدایی آذربایجانی‌ها در ایران می‌شود صحبت کنیم. مدت زمانی است که روی این مسأله کار می‌کنیم و آن را چندین بار به سازمان ملل آورده ایم. همچنین از من خواسته اند به عنوان یک آذربایجانی در ایران از تجربیات خودم که با آن روبه رو شده‌ام، صحبت کنم. ما در این‌جا هستیم تا در مورد نژادپرستی که در ایران علیه آذربایجانی‌ها صورت می‌گیرد اعتراض کنیم. در مورد آن کاریکاتوری که در روزنامه دولتی ایران به آذربایجانی‌ها توهین شده بود، صحبت کنیم.
وقتی شما به مسأله‌ی نژادپرستی اشاره می‌کنید شاید لازم باشد که جزییات بیشتری را مطرح کنید.
ـ با این‌که دولت در قانون اساسی در ماده‌ی ۱۵ به تمام اقوام حق یادگیری به زبان خودشان را داده، ولی ما در کتاب‌های درسی حتا یک درس هم به زبانی غیر از فارسی نداریم. همچنین در توهین‌هایی که در رسانهها علیه آذربایجانی‌ها می‌شود ـ می‌دانید که تمام این رسانهها کنترل می‌شود و هیچ چیزی بدون دیدن این‌ها بیرون نمی‌رود ـ ولی به کرات فیلم‌های تحقیرآمیزی علیه آذربایجانی‌ها می‌بینیم.
نظر شما در ارتباط با سخنرانی روز دو‌شنبه‌ی رییس جمهور ایران در این اجلاس چه بود و همچنین از عکس العمل دیگران بگویید؟
ـ روز دوشنبه آقای احمدی‌نژاد در اجلاس ضدنژادپرستی ژنو سخنرانی کردند که فضا متشنج شد و خیلی‌ها از جلسه
بیرون رفتند. در سالنی که ما بودیم خیلی‌ها اعتراض کردند و سر و صدای زیادی شد.
برای من خیلی ناراحت کننده بود که در مملکتی که آقای احمدی‌نژاد اداره می‌کند، نژادپرستی است و ابتدایی‌ترین حقوق انسان‌ها زیر پا گذاشته می‌شود، حتا قانون اساسی را هم اجرا نمی‌کنند و اجازه نمی‌دهند سنی‌هایی که در آذربایجان غربی زندگی می‌کنند به صورت عمومی نماز برگزار کنند، اما مسئولان همین دولت می‌خواهند به تمام دنیا درس ضد نژادپرستی بدهند.
در حالی که در کشور خودشان حقوق افراد رعایت نمی‌شود و کاری نمی‌کنند که در ایران صلح، هم‌زیستی و به هم احترام گذاشتن ترویج شود.
آیا پیش از این هم چنین فرصت‌هایی پیش آمده است؟
ـ دفعه‌ی پیش که شرکت کرده بودم در ارتباط با اقلیت‌های دنیا که در سازمان ملل صورت گرفته بود، صحبت کوتاهی با نماینده‌ی ایران در آنجا داشتیم و گزارش ماهانه‌ی خودمان را دادیم که چگونه افراد در اوین چندین ماه بدون آن‌که خانواده‌هایشان از آنان اطلاعی داشته باشند، بدون وکیل نگه‌داری می‌شدند و موارد دیگر که به صورت رسمی به آن‌ها دادیم. ولی گفتند چنین چیزی وجود ندارد.
همچنین گزارشگرانی که در سازمان ملل هستند از دولت جمهوری اسلامی خواستند که اجازه بدهند به داخل کشور بروند و وضعیت اقلیت‌های مختلف را بررسی کنند، ولی هنوز جوابی دریافت نکرده‌اند.
برخی موارد طرح می‌شود فعالانی که در حال حاضر حقوقی را در آذربایجان استیفا می‌کنند به دنبال جدایی‌طلبی و تجزیه‌طلبی هستند. تعبیر شما در ارتباط با این بیان چیست؟
ـ از کسانی که دفاع می‌کنیم نمی‌پرسیم چه عقیده‌ای دارند. می‌خواهند در ایران باشند، می‌خواهند جدا شوند، ولی فکر می‌کنم نگاه کردن به این مسأله با این زاویه دید باعث می‌شود که بیشتر به جدایی‌خواهی دامن زده شود.
به عنوان یک جامعه باید شروع کنیم درباره‌ی مسایل خودمان صحبت کنیم. تقاضای یک فرد برای تدریس زبان مادری دلیل بر آن نمی‌شود که این شخص با اتهام‌هایی مثل تجزیه‌طلبی روبه‌رو شود. باید حقوق تمام ایرانی‌ها را برابر در نظر بگیریم و این یک خواسته‌ی ابتدایی است و همه‌ی ما ایرانی‌ها باید به این مسأله دقت کنیم.
