انتخابات ۲۰۱۵
بخش چهار
چگونگی به قدرت رسیدن حزب محافظه کار کانادا
حزب محافظه کار کانادا در شکل و ساختار کنونی خود، حزب تازه زادی در صحنه سیاسی کانادا است. این حزب پس از تحولات سیاسی پر افت و خیز سال های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ بعد از شکست بزرگ حزب محافظه کاران پیشرو به رهبری برایان مالرونی، آخرین رهبر و نخست وزیر قدرتمند حزب محافظه کاران پیشرو در انتخابات ۱۹۹۳ و پیروزی حزب لیبرال به رهبری ژان کریتین و رسیدن لیبرال ها به دولت اکثریت و تکرار پیروزی آنها در سه دوره از انتخابات از ترکیب دو حزب دست راستی محافظه کاران پیشرو و آلیانس کانادایی ها در هفتم دسامبر ۲۰۰۳ تشکیل شد. در آن زمان آلیانس به رهبری استفن هارپر شصت کرسی با ۲۵ درصد آرای مردم در مجلس عوام داشت. علت شکست حزب محافظه کار پیشرو و ناتوانی آلیانس در رسیدن به قدرت در واقع تقسیم آرای احزاب دست راستی در جریان انتخابات ۱۹۹۳و انتخابات بعدی بود. بر این امر باید این موضوع را هم اضافه کنیم که مردم پس از اینکه حزب محافظه کاران پیشرو به رهبری برایان مالرونی از سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۳ در قدرت بود از کارکرد مالرونی و این حزب هم ناراضی بودند. بعد از پیروزی های مکرر حزب لیبرال که در سه دوره متوالی توانسته بود به دولت اکثریت برسد، پیتر مک کی، رهبر وقت حزب محافظه کاران پیشرو و استفن هارپر، سیاستمدار بلندپروازی که رهبری آلیانس را در دست داشت به این نتیجه رسیدند که هیچکدام به تنهایی و با پراکندگی آرای خود نمی توانند بر حزب لیبرال غلبه کنند. بنابر این راه حل را در ترکیب و به هم پیوستن این دو حزب دست راستی دیدند. پس از مذاکرات مفصل این دو حزب دست راستی به هم پیوستند و “حزب محافظه کار کانادا” رسما در ۷ دسامبر ۲۰۰۳ تاسیس شد.
برایان مالرونی
از سوی دیگر ژان کریتین، رهبر موفق حزب لیبرال که توانسته بود از انتخابات سال ۱۹۹۳ سه دوره متوالی حزب تحت رهبری اش را به دولت اکثریت برساند و به مدت حدود ده سال رهبری حزب و نخست وزیری کانادا را دست داشته باشد بر اثر تمایل و فشار گروهی از اعضای عالیرتبه حزب، جناحی که طرفداران پل مارتین را تشکیل می دادند، از رهبری کناره گیری کرد و قدرت را در روز ۱۴ نوامبر ۲۰۰۳ به پل مارتین سپرد. پل مارتین یکی از چهره های شاخص حزب لیبرال و سیاست کانادا بوده است. مارتین نخستین بار در انتخابات ۲۱ نوامبر ۱۹۸۸ از حوزه انتخاباتی «لاسال – امارد» کبک به مجلس راه یافت. پس از اینکه حزب لیبرال به رهبری کریتین در انتخابات ۴ نوامبر ۱۹۹۳ به قدرت رسید به وزارت دارایی و امور مالی دولت لیبرال منصوب شد. پل مارتین از سال ۱۹۹۳ تا دوم جون ۲۰۰۲ در این مقام بود. پل مارتین با تجارب مالی، تجاری و اقتصادی خود با طرحی که به نام « کتاب قرمز» مشهور شد توانست با موفقیت نه تنها میلیاردها دلار کسری بودجه بجای مانده از دوره نخست وزیری برایان مالرونی را رفع کند، بلکه بعد از سالها به اضافه بودجه هم برسد.
حدود سال های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ حزب قدرتمند لیبرال درگیر یک آبروریزی مالی کم سابقه شد. لیبرال ها متهم شدند که در جریان دومین رفراندم تاریخی در کبک به ابتکار ژاک پاریزو، نخست وزیر حزب استقلال طلب کبک و نخست وزیر وقت، به اصطلاح برای تحکیم «فدرالیسم» در این کشمکش تاریخی حساس، میلیون ها دلار هزینه تبلیغات برای پیروزی در رفراندم کرده اند. نخستین بار شیلا فریزر، بازرس کل وقت کانادا در سال ۲۰۰۴درگزارش حسابرسی های خود این هزینه های غیر قابل قبول و بدون سند و مدرک درست را افشا کرد. بر اساس اسنادی که انتشار یافت در واقع مبالغ هنگفتی از این بودجه عملا به شرکت ها، سازمان های تبلیغاتی و کسانی داده شده بود که طرفدار حزب لیبرال و از حامیان مالی این حزب در کبک بودند. فدرالیست ها با اختلاف نیم درصد بر استقلال طلبان پیروز شدند و کبک در کنفدراسیون کانادا باقی ماند، اما بعد از سال ۱۹۹۵، سال برگزاری رفراندم رسوایی مالی لیبرال ها و خاصه خرجی آنها از اوایل سال ۲۰۰۳ روز به روز آشکارتر شد و موقعیت حزب لیبرال را نه تنها در کبک بلکه در تمام کانادا همزمان با به دست گیری رهبری حزب به وسیله پل مارتین به شدت تضعیف کرد.
پل مارتین نخست وزیر دولت لیبرال به ریاست جان گومری، قاضی معتبر و خوش نام بازنشسته،کمیسیون ویژه ای تشکیل داد تا به یک بررسی عمومی درباره این جنجال و آبروریزی مالی بپردازد، ولی با وجود اینکه بعدا ثابت شد بسیاری از مقامات حزب لیبرال و در راس آنها پل مارتین در این ماجرا دخالت نداشته اند، مقبولیت این حزب رفته رفته در میان حتی طرفداران حزب کاهش چشم گیری یافت. در این حال و اوضاع بحرانی، پل مارتین در روز ۲۳ ماه می از آدریان کلارکسون خواستار انحلال مجلس شد و روز ۲۸ جون ۲۰۰۴ را روز انتخابات برای سی و هشتمین دوره پارلمان کانادا اعلام کرد. حزب لیبرال پس از اینکه حدود دوازده سال به عنوان دولت اکثریت در قدرت بود در این انتخابات از ۱۶۸ کرسی که در مجلس پیشین داشت، توانست ۱۳۵ کرسی به دست آورد و حزب تازه زاد «محافظه کار کانادا» به رهبری استفن هارپر در اولین دوره ای که در انتخابات شرکت کرد، تعداد کرسی های خود را از ۷۲ کرسی به ۹۹ کرسی رساند و به عنوان حزب دومی که بیشترین کرسی های مجلس را به دست آورده، اپوزیسون رسمی دولت اقلیت لیبرال شد.
استفان هارپر
انتخابات ۲۰۰۴ اولین پیروزی استفن هارپر و آغاز قدرت گیری این حزب در صحنه سیاسی کانادا بود. ان دی پی هم به رهبری جک لیتون ۵ کرسی بر کرسی های خود افزود و تعداد نمایندگانش به ۱۹ نماینده رسید. این پیروزی کوچک هم شروع رشد ان دی پی در سطح فدرال توصیف می شود. بلوک کبکوا با نزول لیبرال ها که به طور سنتی در کبک طرفداران زیادی تا این زمان داشتند توانست بر تعداد کرسی هایش بیفزاید و نمایندگانش را با هزینه حزب لیبرال از ۳۳ به ۵۴ نماینده برساند و این پیروزی برای ژیل دوسپ، رهبر بلوک کبکوا، تنها حزب فدرال کبک، گام بلندی بود.
در ماه نوامبر ۲۰۰۵ همه احزاب اپوزیسیون بر اساس و با ارائه طرحی خواستار رای گیری در مورد بر سر قدرت ماندن حزب لیبرال شدند و در نهایت با رای عدم اعتماد به صورت یک پارچه باعث سقوط دولت اقلیت لیبرال پل مارتین شدند.
مجلس به درخواست پل مارتین به وسیله میکل ژان، فرماندار کل وقت کانادا، منحل و انتخابات در روز ۲۳ ژانویه ۲۰۰۶ برگزار شد. در این انتخابات حزب محافظه کار کانادا توانست از ۳۰۸ کرسی ۱۲۴ کرسی به دست آورد و تنها سه سال پس از تاسیس به یک دولت اقلیت برسد. دولت اقلیت با ۱۲۴ کرسی ضعیف ترین دولت اقلیتی است که تاکنون در کانادا بر سر کار آمده است. در همه حال با پیروزی محافظه کاران، استفن هارپر رهبر این حزب به عنوان بیست و دومین نخست وزیر تاریخ کانادا در روز ششم فوریه ۲۰۰۶ همراه با اولین کابینه اش سوگند یاد کرد و حکومت این حزب دست راستی که از نظر بسیاری از ناظران و تحلیلگران سیاسی یکی از راست ترین دولت هایی است که تاکنون در کانادا بر سر کار آمده، کار خود را شروع کرد.
استفن هارپر با تکرار پیروزی اش در انتخابات ۲۰۰۸ حکومت اقلیت خود را با تعداد کرسی های بیشتری ادامه داد تا بالاخره در انتخابات ۲۰۱۱ توانست با به دست آوردن ۱۶۶ کرسی به دولت اکثریت دست یابد و اکنون حدود ده سال است که قدرت حکومتی در دست حزب محافظه کار و رهبر آن استفن هارپر است. ده سالی که بنا بر نظر و تحلیل های بسیاری از صاحب نظران سیاسی، کانادا چهره دیگری به خود گرفته است.
ادامه دارد
بخش سوم این مقاله را در آرشیو سایت شهروند اینجا بخوانید.
این مقالات با اندک تفاوت هایی در مجله هفته چاپ مونترال هم منتشر می شود.
استفان هارپر و پیتر مک کی
* علی شریفیان، روزنامه نگار آزاد در رشته هنر و علوم ارتباطات درس خوانده، از همکاران شهروند در مونترال است. مقالات او در زمینه مسائل هنری، اجتماعی، هنر و فرهنگ و امورسیاسی کبک و کانادا علاوه بر شهروند در رسانه های مختلف منتشر می شوند.
