«دشمنان می گویند روحیه انقلابی را کنار بگذارید تا جذب جامعه جهانی شوید… این نمی شود زیرا قدرت و نفوذ ما به علت روحیه و عملکرد انقلابی است و طبعا اگر آن را کنار بگذاریم ضعیف می شویم»!
عبارات بالا که بخشی از سخنان سید علی خامنه ای در دیدار با سران سپاه پاسداران در تاریخ ۲۵ شهریور است، چکیده علائم بیماری ای است که با ذات و ساختار نظام ولایت مطلقه فقیه عجین است و اگر با انحلال و ازبین رفتن این نظام پلید درمان نشود، دور و دیر نیست که کشور را حتی با خطر فروپاشی و ازبین رفتن یکپارچگی آن روبرو کند.
جلوه بدیهی و غیرقابل لاپوشانی این خطر را می توان در تقابل و تضاد آشکار قدرت تعیین کننده و تصمیم گیری ـ رهبری ـ از یک سو و قوه اجرایی یا به قول سیدمحمد خاتمی “تدارکاتچی” از سوی دیگر دید. همین عبارات نقل شده در بالا، واکنش شتاب زده سیدعلی خامنه ای به سخنان یک روز پیش شیخ حسن روحانی است که گفته بود: «سپاه تنها نگهبان انقلاب نیست»!
این نمایش تضاد و مخالفت آراء امر تازه ای نیست، اما هرروز شتاب و شدت بیشتری می یابد و به ویژه پس از توافق هسته ای یا “برجام” براین شتاب و شدت افزوده شده است. دوهفته پیش، در ۱۲ شهریور نیز درپی آن که شیخ حسن روحانی (نقل به مضمون) گفت که به خاطر عوارض تعهدآور حقوقی، نیازی نیست که “برجام” در مجلس شورای اسلامی تصویب شود، سیدعلی خامنه ای در دیدار با اعضای مجلس خبرگان نظر او را رد کرد و گفت: «مصلحت نیست که ما مجلس را ازاین قضیه برکنار بداریم… باید مجلس وارد بشود». در همان دیدار، خامنه ای نظر دیگر روحانی در مورد این که نقش شورای نگهبان در انتخابات تنها باید نظارتی باشد و نه اجرایی را با صراحت رد کرد و نه تنها برنظارت استصوابی تأکید کرد، بلکه ریاکارانه آن را بخشی از “حق الناس” نامید!
این مناقشه و جدال لفظی هرروز به گونه ای در گفتار سران حکومت آخوندی ظاهرشده و لحن آن نیز روزبه روز تندتر می شود. در پی چراغ سبز سیدعلی خامنه ای به مجلس شورای اسلامی برای ورود به مسئله “برجام”، کمیسیون ۱۵ نفری بررسی توافق اتمی فعال شد. به گزارش خبرگزاری دولتی “ایرنا” درروز یکشنبه ۲۲ شهریور، به نظر سعید جلیلی «رییس تیم سابق مذاکره اتمی ایران، حتی پس از اجرای توافق اتمی وین “بسیاری از تحریم ها” علیه ایران باقی می ماند و “هیچ یک از تحریم های آمریکا” لغو نمی شود. به گفته آقای جلیلی برخی از تحریم ها مانند تحریم سویفت، سوخت رسانی به کشتی ها و هواپیماهای باربری، تحریم دارایی ۲۲۴ شخصیت حقیقی و حقوقی مانند برخی دانشگاه ها و بانک ها، سازمان ها، شرکت ها، نهادهای اقتصادی و گروه های صنعتی “تا ۸ سال دیگر حتی تعلیق هم نمی شود” چه برسد به لغو».
طرح از توکا نیستانی
در واکنش به این گفته ها، شیخ حسن روحانی ضمن افراطی خواندن مخالفان اعلام کرد: «آنهایی که روی کلمات این توافق پرافتخار بحث می کنند، بدانند نخواهم گذاشت امید این ملت را ناامید کنند». دو روز پیش از این سخنان روحانی، علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی نیز با اشاره به مخالفان توافق هسته ای گفت که آنها به خطر انداختن جان ۸۰ میلیون نفر را شجاعت می دانند.
این جدال و جدل ها درتمام روزهای هفته گذشته ادامه یافت. به گزارش “رادیو فردا”: «رییس سابق تیم مذاکره اتمی ایران می گوید که توافق اتمی “بیش از ۵۰ منفذ و دریچه بازرسی و دسترسی بیگانگان و دشمنان ملت” را برروی “حیطه های نظامی و حساس” کشور گشوده است». سعید جلیلی هفته گذشته نیز گفته بود:«در تنظیم سند توافق اتمی وین و اسناد ضمیمه آن از “صد حق مسلم ایران” صرف نظر شده است». روزنامه آرمان نیز در مقاله ای نوشت: «برجام ایران را به هدف خود در لغو تحریم ها نمی رساند».
تارنمای “پیک نت” که از مواضع دولت روحانی و اصلاح طلبان حکومتی پشتیبانی می کند در تحلیلی نوشت: «قبل از شروع تحریم های نفتی و بانکی از سال ۱۳۹۰، یعنی پیش از آن که شیرازه اقتصاد کشور از هم بپاشد، تورم سربه فلک کشد و قدرت خرید ایرانیان به ویژه حقوق بگیران ثابت دولتی و خصوصی ظرف مدت کوتاهی به کمتر از یک سوم کاهش یابد، جمهوری اسلامی می توانست به توافق هسته ای با امتیازات بیشتر و تعهدات کمتر دست یابد، اما مقامات وقت آن امکان را از دست دادند و امروز به جای پاسخگویی درباره اتهام فرصت سوزی بزرگ خود در جایگاه دادستان نشسته و برای دولت جدید کیفرخواست صادرمی کنند».
روزنامه “کیهان” تهران، که غالبا بازگوکننده نظرات سید علی خامنه ای است نیز نوشت: «براساس مکانیزم ماشه ـ تعبیه شده در برجام و قطعنامه ـ با کمترین شکایت ایران یا طرف غربی، موضوع اختلاف به کمیسیون مشترک ارجاع می شود و دراین صورت باید رأی اجماعی ۸ عضو کمیسیون که فقط یکی از آنها ایران است، برای ادامه تعلیق تحریم ها مجددا اخذ شود وگرنه تحریم ها به شکل اتوماتیک احیا می شود. کجای این روند را می توان لغو تحریم ها نام نهاد؟».
در جنگ مغلوبه ای که بین موافقان و مخالفان توافق هسته ای درگرفته و با توجه به وضعیت دودستگی حاکم در امریکا و تقابل بین دوحزب دمکرات و جمهوری خواه، به عیار بسیار بالایی از خوشبینی آرزومندانه ـ که آرزو را جایگزین واقعیت می کند ـ نیاز است تا بتوان فرجام کارساز برای برجام تصورکرد!
* شهباز نخعی نویسنده در حوزه ی مسائل سیاسی، ساکن اروپا و از همکاران شهروند است.
Shahbaznakhai8@gmail.com
