* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
برفک عفونتی است که بر اثر مخمری به نام Candida albicans به وجود می آید و پلاک هایی مانند پنیر سفید یا شیر بریده در داخل دهان یا دور لب ها، در قسمت داخلی لپ ها، سقف دهان، لثه ها و زبان تولید می کند.
برفک معمولاً در نوزادان تا دو ماهگی دیده می شود ولی شیرخواران بزرگتر هم حداکثر تا دو سالگی دچار می شوند.
چگونه برفک تولید می شود
همان طور که گفته شد بر اثر وجود بیش از حد قارچ کاندیدا البیکان در داخل دهان کودک تولید می شود. این عفونت ممکن است بر اثر عوامل زیر باشد:
ـ سیستم دفاعی کودک کامل نیست و در نتیجه کودک قدرت دفاعی کمتری در مقابل عفونت ها دارد.
ـ کودک تحت درمان با آنتی بیوتیک است و در نتیجه باکتری های بی خطر در بدن او کم شده و قارچ های کاندیدا رشد می کنند.
ـ در کودک کاملاً سالم امکان این که کودک بیماری را از مادر گرفته باشد هم هست اگر:
ـ مادری که شیر می دهد آنتی بیوتیک یا کورتیکواستروئید مصرف می کند.
ـ مادری که خودش دچار برفک شده و نوزاد را شیر می دهد.
ـ هنگام زایمان واژینال وقتی که مادر بیش از حد طبیعی از این مخمر در واژن دارد.
چطور مطمئن شویم که بیماری برفک است
اگر متوجه شدید که روی زبان نوزاد لک سفید وجود دارد به آرامی با انگشت تمیز آن را پاک کنید، اگر به راحتی پاک شد احتمالاً مقداری از شیر روی زبان باقی مانده و اگر به راحتی تمیز نشد و شما توانستید آن را پاک کنید خواهید دید که زیرش قرمز است و حالت زخم دارد و امکان خونریزی هست. به ندرت ممکن است برفک باعث التهاب در دهان نوزاد بشود و نوزاد هنگام شیر خوردن یا با پستانک گریه کند و شما شک کنید که مشکلی وجود دارد.
برفک ممکن است وارد دستگاه گوارش نوزاد هم بشود و در ناحیه مقعد نوزاد دچار التهاب کند که اغلب به صورت جوش های قرمز دیده می شود. در این صورت درمان می تواند طولانی باشد.
درمان برفک
به محض این که متوجه شدید کودک شما از برفک رنج می برد با پزشک مشورت کنید. او می تواند داروی ضد قارچ تجویز کند. این دارو به صورت یک ژل است که با انگشت تمیز بر روی مناطق آلوده مالیده می شود. هم چنین برای ناحیه مقعدی کودک اگر لازم باشد، پماد تجویز می شود. پس از استفاده از این دو طریق دست ها باید به خوبی شسته شوند تا از انتشار برفک جلوگیری شود.
در کبک پیشنهاد می شود که:
ـ حداقل یک بار دهان کودک با یک گاز استریل که با آب جوشیده خیس شده تمیز شود.
ـ پس از شیر خوردن از نیم میلی لیتر nystatin در هر طرف دهان استفاده شود (مجموعاً یک میلی لیتر) به مدت ۱۴ روز.
ـ درمان باید ۱۴ روز ادامه داشته باشد حتی اگر برفک ها پاک شده باشند وگرنه ممکن است دوباره برگردند.
ـ اگر پس از ۴ روز درمان کودک هنوز هنگام خوردن درد دارد یا غذا را رد می کند به پرستار یا پزشک درمان کننده مراجعه کنید.
ـ اگر پس از ۷ روز هنوز مشکل وجود دارد به کودک غذاهای سرد یا نیم گرم بدهید.
ـ به کودک بزرگتر آب میوه ندهید، زیرا اسیدی هستند. از آب استفاده کنید.
ـ شیشه شیر، پستانک و سایر وسایلی که کودک به دهان می برد مثل حلقه هایی که برای ماساژ لثه به کار می روند و غیره را با آب جوش تمیز کنید (استرلیزه کنید)، سر شیشه شیر و پستانک را عوض کنید.
معمولاً عفونت پس از ۱۵ روز از بین می رود.
چه مشکلاتی ممکن است تولید شود
کاندیدوز دهانی به ندرت یک مشکل جدی برای نوزادان طبیعی به شمار می رود و معمولاً مشکلی برای شیرخوردن تولید نمی کند. اگر نوزاد دچار سیستم دفاعی ضعیف باشد در این صورت کاندیدوز دهانی می تواند یک بیماری خطرناک باشد و عفونت به لوله گوارش، خون، ریه ها، کبد و سایر اعضا سرایت کند.
پیشگیری
متاسفانه هیچ گونه پیشگیری برای جلوگیری از دچار شدن نوزاد و کودک وجود ندارد و در اکثر موارد نوزاد هنگام تولد واژینال یا هنگام شیر خوردن آلوده می شود.
بعضی شیرخواران نسبت به قارچ کاندیدا البیکان حساس ترند.
چند راهنمایی
ـ پس از شیر دادن توسط مادر یا شیشه شیر به کودک آب بدهید تا باقی مانده شیر در دهان باقی نماند.
ـ برای پیشگیری از همه عفونت ها، نوک پستان مادر، شیشه شیر، پستانک، حلقه های ماساژ لثه برای دندان و هر چه که نوزاد یا کودک به دهان می برد باید بسیار تمیز باشند. هم چنین بعضی از غذاها هم می توانند از بیماری پیشگیری کنند. اگر نوزاد در سنی است که می شود به او ماست بدون شکر یا محلول اسیدوفیل داد این ها باعث پیشگیری یا کم شدن عفونت می شوند.
ـ اگر خودتان به نوزاد شیر می دهید نوک پستان ها را با آب دقیقاً تمیز کرده و به خوبی خشک کنید.
آیا برفک برای کودک خطرناک است
معمولاً نه ولی اگر کودک احساس درد و ناراحتی در دهان داشته باشد کمتر شیر می خورد و در نتیجه وزنش را از دست می دهد.
اگر برفک ها در مقابل درمان مقاوم بود دوباره به پزشک کودکان مراجعه کنید. اگر کودک تب داشت و بیشتر از ۳۸ درجه به پزشک مراجعه کنید، ممکن است عفونت دیگری هم وجود داشته باشد.
وجود برفک در دهان کودک برای کودک و والدین و فامیل دردناک و نگران کننده است که کودک بیمار است و هنگام خوردن زجر می کشد ولی معمولاً برفک مدت طولانی طول نمی کشد، دستورات پزشک را دقیقاً انجام دهید و از او راهنمایی بخواهید.
برفک در بزرگسالان هم دیده می شود که موضوع مقاله ی دیگری است.
درمان مادر شیرده
مادر کودک مبتلا هم همزمان با کودک و به همان مدت باید تحت درمان باشد.
ـ با این که ممکن است مادر شیرده هیچ گونه سیمپتوم و علامتی نداشته باشد باید همزمان و همان مدت با کودک درمان شود.
ـ اگر نوک پستان ها آلوده شده باشند می تواند دردناک باشد، درد سطحی یا عمیق، در این صورت شک به عفونت می رود مخصوصاً اگر درد بی دلیل و ناگهانی باشد.
ـ درد ممکن است تدریجی هم تولید بشود و یا احساس سوزش وجود داشته باشد که به تدریج در آخر شیر دادن شدیدتر می شود، نوک پستان ممکن است قرمزتر از طبیعی باشد یا ترک خوردگی داشته باشد، پوست تغییر شکل داده صاف و براق می شود.
ـ پزشک یک کرم آنتی فونژیک به شما می دهد که به صورت یک لایه نازک روی نوک پستان ها می مالید، این درمان را تا چند روز پس از بر طرف شدن درد ادامه دهید، اگر پس از ۵ روز هیچ تفاوتی حاصل نشد دوباره به پزشک مراجعه کنید.
