شهروند- جمعه آینده، سوم فوریه، تورنتو میزبان برنامه‌ای در جهت آزادی سعید ملکپور، ایرانی مقیم کانادا که در ایران زندانی است، می باشد. آقای ملکپور که برای دیدار خانواده به ایران رفته بود در آن‌جا دستگیر شد و به اتهاماتی مانند اقدام علیه امنیت ملی و توهین به رهبر انقلاب و توهین به رییس جمهور به اعدام محکوم شد. این حکم بعدا به حبس ابد تبدیل شد. او هم اکنون هشت سال است که در ایران در زندان به سر می‌برد.
عده‌ای از کنشگران اجتماعی کارزاری برای کمک به آزادی او ترتیب داده‌اند که در اولین قدم در روز جمعه، سوم فوریه در یک گردهم‌آیی با حضور شماری از شخصیت‌های برجسته سیاسی و اجتماعی از یک اثر هنری کار سعید ملکپور که از زندان اوین به کانادا آورده شده رونمایی خواهد شد.
در این‌جا با برگزارکنندگان اصلی این کارزار خانم مهردخت هادی و آقایان شهرام تابع محمدی، مهرداد حریری، حسین رییسی، کاووس صوفی و ارسلان کهنمویی‌پور درباره چگونگی تشکیل این کارزار و گردهم‌آیی هفته آینده گفت وگو کرده‌ایم که در این‌جا می‌خوانید.
این گفتگو به‌صورت نوشتاری انجام شده است.
جلد شهروند ۱۶۳۱
در آغاز توضیح دهید که کارزار برای آزادی سعید ملکپور چگونه شکل گرفت؟
ارسلان کهنمویی پور ـ قضیه این‌طور شروع شد که ما هم مثل بسیاری دیگر از کانادایی‌های ایرانی تبار از زمان دستگیری سعید ملکپور نگران وضعیت او بوده‌ایم و در فرصت‌های مختلف برای آزادی او در حد توان تلاش کرده‌ایم، ولی الان مدتی است که این بحث در بین ما و حتا خارج از این جمع مطرح شده است که مذاکراتی که برای تجدید روابط سیاسی بین ایران و کانادا در جریان است فرصتی استثنایی برای تلاش برای آزادی سعید ملکپور ایجاد کرده است.
اکنون بیش از هشت سال از زندانی بودن او می‌‌گذرد. نگاه داشتن او در زندان در این شرایط به نظر نمی‌‌رسد نفع چندانی برای جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. از طرفی، مذاکرات برای برقراری مجدد روابط شرایطی را ایجاد میکند که دو طرف می‌‌خواهند حسن نیت خود را نشان دهند و برخی مشکلات فیمابین را در این فرایند حل کنند. از این منظر، اگر در این مقطع دولت کانادا این مساله را با حساسیت بیشتری دنبال کند، میتواند شرایط آزادی سعید ملکپور را فراهم آورد. از طرفی، به علت طولانی شدن زندان وی، متأسّفانه مساله سعید ملکپور از کانون توجه خارج شده است. با این پس‌زمینه، ما بر آن شدیم که با ایجاد کارزاری جدید برای او، حساسیت جامعه مدنی کانادا را نسبت به وضعیت او بالا ببریم و با فعالیت مستمر شرایط را برای پیگیری مجدّانه دولت کانادا در جهت آزادی وی مهیا کنیم.
در این میان، اتفاق مهم دیگری که شاید بتوان گفت جرقه شروع کار عملی این کارزار را زد بازگشت مصطفی عزیزی و آوردن کار هنری سعید ملکپور بود که در زندان تهیه کرده است. روشن بود که رونمایی از این کار استثنایی میتواند آغازگر خوبی برای فعالیت این کارزار باشد.
این که می‌گویید هشت سال در زندان ماندن، سعید را از کانون توجه خارج کرده نشان‌دهنده این است که با پرونده پیچیده‌ای سر و کار داریم. پیچیدگی پرونده سعید ملکپور از کجا ناشی می‌شود؟
کهنمویی پور ـ به طور کلی پرونده همه زندانیان سیاسی امنیتی در جمهوری اسلامی ایران به خاطر فقدان شرایط برگزاری یک دادگاه عادلانه پیچیده است. پرونده سعید ملکپور هم از این قاعده مستثنا نیست. در عین حال، مطرح شدن مسائلی چون گرداندن سایت های پورنوگرافی، جنبه‌ای مذهبی به پرونده اضافه کرده که در فضای حاکمیت مذهبی و جامعه سنتی بر پیچیدگی پرونده او می‌‌افزاید.
حسین رییسی ـ صرف نظر ازاین که پرونده سعید ملک پور چه ویژگی دارد که سبب شکل گیری کارزاری برای او شده است، باید اشاره کنیم که به صورت کلی نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران یک نظام قضایی مستقل از حاکمیت نیست و استانداردهای معمول و اصول حکومت قانون در آن جاری نیست. دلیل این امر به ساختار غیردمکراتیک قوه قضاییه و تعهد این دستگاه مهم به خواست حکومت به‌جای تعهد به عدالت و ضرورت‌های جامعه برمی‌گردد. در یک ساختار دموکراتیک، نظام دادگستری متعهد به تأمین عدالت است خواه بین افراد جامعه و خواه بین مردم و حکومت.
پیچیدگی پرونده آقای سعید ملکپور از عوامل بسیاری ناشی می‌شود: از نحوه بازداشت شدن او بدون ارائه دلایل کافی و محکوم شدن وی گرفته تا ترتیب تشکیل پرونده. از سوی دیگر، شکنجه شدن ایشان در ایام بازداشت، عدم دسترسی وی به وکیل در ایام بازداشت و بازجویی، نگهداری وی در انفرادی در طولانی مدت و همچنین محاکمه ایشان در دادگاه انقلاب به عنوان مجرم سیاسی و امنیتی توسط قاضی مقیسه که یکی از قضات بدنام و مشهور به جانب‌داری از حکومت و رفتار ناعادلانه است به پیچیدگی این پرونده افزوده. این پیچیدگی امروز نیز استمرار دارد چنان‌که اتهامات سعید ملکپور به شیوه‌ای نادرست به جرایم علیه اخلاق و عفت عمومی ربط داده می‌شود، در حالی‌که دلایل کافی وجود دارد که او نقشی در این نوع جرایم نداشته است. محاکمه و محکومیت او بر اساس اقرار وی تحت شکنجه صورت گرفته که روشن می‌سازد حق اوست تا مجددا در شرایط عادلانه محاکمه شود و به شیوه عادلانه در خصوص اتهامات او قضاوت شود.
شهرام تابع محمدی ـ پرونده سعید می‌توانست بسیار ساده‌تر از این باشد. جامعه ایرانیان و دولت کانادا مسلما نه اطلاعات لازم را در اختیار دارند و نه در موقعیتی قرار دارند که بتوانند پرونده سعید را قضاوت کنند. با این حال، چندین موضوع بسیار روشن هستند و میتوان به صراحت درباره آن‌ها صحبت و قضاوت کرد. مثلا این‌که بازجویی‌های سعید زیر فشار و بدون حضور وکیلش انجام گرفته‌اند و اعترافات او زیر شکنجه به‌دست آمده‌اند. همین‌طور، روند معمول در یک دادگاه صالح و سالم در جریان محاکمه او دنبال نشده. او و وکیلش فرصت دفاع نداشته‌اند و به اعتراضات چندین باره سعید نسبت به این‌که اعترافات موجود در پرونده زیر شکنجه گرفته شده‌اند بی‌توجهی شده و رای دادگاه دقیقا بر مبنای همان اعترافات صادر شده. افزون بر این، به این واقعیت نیز باید توجه کنیم که حتا اگر تمام آن اتهامات در یک سیستم قضایی سالم مانند کانادا اثبات می‌شدند او حتا به یک روز زندان هم محکوم نمی‌شد چه رسد به اعدام. این است که ما تلاش می‌کنیم دولت کانادا را تشویق کنیم تا تمام تلاشش را بکند تا این عضو جامعه ایرانی کانادا از زندان خلاصی پیدا کند و به کانادا بازگردد.
کاووس صوفی ـ دوستان به نکات خیلی خوبی اشاره کردند. تنها نکته‌ای که باید اضافه کنم این است که زمانی که سعید به زندان افتاد هنوز شهروندی کانادا را نگرفته بود. این موضوع به نوعی دولت کانادا را از پیگیری این پرونده دور نگاه داشته است. با این‌حال، همان‌طور که در کانادا تنها تفاوت بین یک مهاجر و یک شهروند در حق شرکت در انتخابات است در این‌جا هم نباید مسئله شهروندی به مانعی بر سر راه دفاع از حقوق سعید ملکپور تبدیل شود.
الکس نیو (بالا راست) ، اروین کاتلر(بالا چپ)،پایین از راست هما هودفر، محمد فهمی، پیام اخوان از سخنرانان مراسم هستند
پیش از این هم کسانی برای آزادی سعید ملکپور تلاش کرده‌اند و میکنند. چرا آن تلاش‌ها به نتیجه نرسیده‌اند؟
کهنمویی پور ـ افراد و نهادهای بسیاری در مورد پرونده‌های حقوق بشری از جمله مورد سعید ملکپور تلاش کرده‌اند و میکنند. از جمله این افراد میتوان از یکی از سخنرانان برنامه ما خانم مریم نایب یزدی نام برد و همین‌طور از سازمان عفو بین‌الملل که دبیر کل بخش کانادای آن، آقای الکساندر نیو، در برنامه ما سخنرانی خواهد کرد. حقیقتا نمی‌‌توان موفّقیت این تلاش‌ها را بر اساس آزادی زندانیان سنجید. به هر حال این تلاش‌ها باعث ایجاد امید در زندانی و خانواده وی میشوند و غالبا و در دراز مدت به شرایط زندانی در زندان کمک میکنند. توجه کنید که حکم اولیه سعید ملکپور اعدام بود. شکی نیست که تغییر آن به حبس ابد مرهون تلاش‌های افراد و نهادهای حقوق بشری است. خواست همه کنشگران در این راه آزادی سعید ملکپور است ولی بی شک این هدف به آسانی قابل حصول نیست. تلاش مستمر تنها یکی از شرایط لازم است. در نهایت چنین اتفاقی تنها در زمان مناسب قابل دستیابی است. همانطورکه پیش از این توضیح دادم، به گمان ما اکنون فرصتی مناسب برای رسیدن به این هدف است در صورتی‌که تلاشی گسترده و همه جانبه صورت گیرد.
تابع محمدی ـ به‌نظر من هیچ یک از تلاش‌هایی که در زمینه‌های گوناگون چه در داخل و چه در خارج از کشور انجام شده بی‌نتیجه نبوده. آزادی بسیاری از زندانیان سیاسی نتیجه همین تلاش‌ها بوده. این‌که امروزه مخالفت با گروگان‌گیری شهروندان ایرانی را حتا از زبان مخالفان داخلی حکومت می‌شنویم به دلیل همین تلاش‌ها است. تلاش ایرانیان خارج از کشور برای قانع کردن دولت‌های‌شان بر ایستادگی بر خواست‌های اولیه حقوق بشر به نهادهای مدنی داخل کشور امید می‌دهد و مردم را مطمئن میکند که تلاش‌های‌شان بی‌نتیجه نیست.
مهرداد حریری ـ بدون شک تلاش‌های فراوانی از جانب افراد و نیز نهادهای سرتاسر دنیا برای آزادی سعید ملکپور از بدو دستگیری وی تاکنون انجام شده و خواهد شد. این تلاش ما هم در همان راستاست و نه جدای از دیگران. تنها ما فکر کردیم که تشدید این تلاش‌ها در جلب توجه همگانی به پرونده سعید در زمانی که مذاکره دو دولت کانادا و ایران برای از سر گیری روابط جریان دارد مفید خواهد بود، چرا که پیگیری چنین تقاضاهایی برای آزادی زندانیان در بند بر سر میز مذاکره میتواند نتیجه بخش باشد. اگر سعید آزاد شود این آزادی نتیجه تلاش‌های تمامی افراد و سازمان‌هایی است که از روز نخست بی وقفه تلاش کرده‌اند و نام او را مطرح کرده‌اند. اتفاقا، همان طور که ارسلان هم مطرح کرد، برخی از ان افراد و سازمان‌ها از جمله عفو بین الملل در این گردهمایی حضور دارند.
چرا فکر می‌کنید الان فرصت بهتری برای طرح این پرونده هست؟
رییسی ـ از یک طرف امروز امکان دسترسی به محتویات پرونده او فراهم شده و همچنین امکان شنیدن صدای او از طریق رونمایی از یک اثر هنری از وی که از زندان به کانادا آمده، فراهم شده است. از طرفی دیگر پرونده سعید ملکپور یک نمونه از میلیون‌ها پرونده است که در ساختار معیوب دستگاه دادگستری بخصوص دادگاه‌های انقلاب رسیدگی شده و می‌شود. توجه دادن به پرونده او سبب می‌شود تا امکان سوءاستفاده از قانون و رفتار ظالمانه با متهمان و محکومان کاهش یابد. همچنین توجه خواهد شد به آن دسته از شهروندان که به هر دلیل ناچار به ترک کشور شده اند و به ناحق در مراجعت به کشور در مظان اتهامات ناروا قرار می گیرند و در شرایط سخت با شکنجه و زندان مورد استقبال حکومت قرار می‌گیرند. امیدواریم این اتفاق به بهبود شرایط برای همه مردم منجر شود.
تابع محمدی ـ در حال حاضر، جمهوری اسلامی در شرایط ضعیفی به‌سر می‌برد و محتاج این است که به هر ترتیب شده روابط خارجی‌اش را بهبود ببخشد و از جمله با کانادا برای برقراری روابط دیپلماتیک به توافق برسد. این است که من فکر میکنم شرایط برای تقاضای آزادی سعید ملکپور هیچ‌گاه به‌خوبی امروز نبوده. از سوی دیگر تجربه بازگشایی سفارت انگلیس (که نه تنها هیچ کمکی به آزادی خانم نازنین زاغری نکرد بلکه حکم زندان او تنها چند روز بعد از این بازگشایی صادر شد) نشان می‌دهد که بهترین زمان برای تلاش برای آزادی سعید ملکپور در جریان مذاکرات است و نه پس از بازگشایی سفارت‌ها حتا اگر نتیجه آن بعد از بازگشایی دیده شود. من فکر میکنم و امیدوارم که مجموعه این تلاش‌ها یعنی آن‌چه ما در کانادا انجام می‌دهیم و آن‌چه در کشورهای دیگر و در داخل ایران انجام میشوند به زودی به نتیجه برسد و سعید آزاد شود و به کانادا بازگردد.
سعید ملکپور
در برنامه‌ای که برای سعید ملکپور ترتیب داده‌اید چه افرادی شرکت دارند و چه کار می‌خواهید بکنید؟
کهنمویی پورـ موضوع اصلی برنامه اول ما رونمایی از کار هنری سعید ملکپور است که در زندان تهیه شده. البته مصطفی عزیزی جزییات بیشتری در مورد این کار در جلسه روز سوم فوریه مطرح خواهد کرد. ما از تنی چند از سیاست‌مداران، زندانیان سیاسی سابق، اساتید دانشگاه و کنشگران حقوق بشر دعوت کرده‌ایم که در جلسه ما به ایراد سخنرانی بپردازند. تلاش ما این است که در این جلسه از هر سه حزب اصلی کانادا نماینده‌ای داشته باشیم. همچنین بسیار خرسندیم که اساتید برجسته‌ای چون خانم هما هودفر و آقای پیام اخوان در این جلسه سخنرانی خواهند کرد و سیاستمدار کهنه‌کار و برجسته‌ای چون ایروین کاتلر مهمان ما خواهد بود. همین‌طور باید از کنشگران حقوق بشر نام ببرم که شامل محمد فهمی روزنامه‌نگار مشهور مصری-کانادایی می‌شود که تا همین یک سال پیش در کشور زادگاهش در زندان بود و به‌رغم برنامه‌های سنگینش توانست سخنرانی در این گردهم‌آیی را با علاقه در برنامه‌اش بگنجاند. همین طور، آلکس نیو، دبیر کل سازمان عفو بین‌الملل درکانادا دعوت ما را پذیرفته و دراین برنامه شرکت خواهد کرد. از هم سلولی‌های سابق سعید ملکپور هم حمید قاسمی شال و مصطفی عزیزی حضور دارند. همان طور که پیش از این عنوان شد خانم مریم نایب یزدی هم که تلاش بسیاری برای سعید ملکپور انجام داده است از سخنرانان جلسه ماست. و البته افتخار داریم که خواهر سعید، مریم هم از ونکوور به جمع ما می‌‌پیوندد. امیدواریم این جلسه و پوشش خبری آن مساله سعید ملکپور را بار دیگر در کانون توجه رسانه ها، جامعه مدنی و دولت کانادا قرار دهد و آغازی باشد برای فعالیت‌های بیشتر در این زمینه.
تابع محمدی ـ خوب است این را هم اضافه کنم که برنامه رونمایی به‌دنبال برنامه دیگری برگزار خواهد شد که از سوی جامعه استادان دانشگاه تورنتو در رابطه با آزادی‌های دانشگاهی ترتیب داده شده است. این برنامه به شکل پنلی با حضور دکتر هما هودفر و دکتر پیام اخوان انجام خواهد گرفت که از ساعت ۳:۳۰ تا ۵:۳۰ بعدازظهر خواهد بود. به دنبال این پنل، و پیش از شروع برنامه ما، یک ساعت گردهم‌آیی و پذیرایی انجام خواهد گرفت. رونمایی از کار هنری سعید ملکپور و سخنرانی‌ها از ساعت ۶:۳۰ تا ۸:۳۰ شب برگزار خواهد شد. هر دو برنامه در آدیتوریوم ساختمان Earth Science در دانشگاه تورونتو در شماره ۵ خیابان Bancroft برگزار میشوند. شرکت در هر یک از این برنامه‌ها یا هر دوی آن‌ها برای همگان آزاد و رایگان است.
آیا کارزار به همین برنامه محدود می‌شود یا فعالیت‌های دیگری هم در نظر دارید؟
تابع محمدی ـ رونمایی از کار هنری سعید گام اولی است که به منظور آگاه‌سازی جامعه کانادایی از پرونده او انجام می‌گیرد. بعد از این، ما تلاش‌های‌مان را به شکل‌های گوناگون به‌کار خواهیم بست تا از سویی جامعه کانادایی را نسبت به پرونده سعید آگاه و حساس کنیم و از سوی دیگر دولت کانادا را تشویق کنیم تا از شرایط پیش آمده در جریان مذاکره برای برقراری روابط دیپلماتیک با ایران استفاده نماید و همراه با این مذاکرات برای آزادی سعید نیز تلاش نماید. امید ما بر این است که همان‌طور که خانم هودفر به دلیل همین مذاکرات آزاد شدند، سعید ملکپور هم به‌زودی به خانواده‌اش در کانادا بپیوندد.
کاووس صوفی ـ برگزار کنندگان این برنامه چه با هم و چه با گروه‌های دیگر کار‌های داوطلبانه زیادی انجام داده اند. برای شروع یک کار و به گردش درآوردن آن انرژی زیادی لازم است، پس باید از این انرژی استفاده بهینه کرد، ما خیلی امیدوار هستیم که در مسیر راه‌اندازی این کارزار با فعالانی آشنا شویم که با همکاری هم بتوانیم در این مسیر کار‌های مشابه دیگر انجام دهیم. با توجه به مذاکراتی که برای بازگشایی سفارت انجام می‌شود فعالان حقوق بشری و گروهای مختلف مدافع حقوق بشر باید ساز و کار جدیدی به خود بگیرند و به هم نزدیکتر شوند. ما امید داریم که بتوانیم حرکت‌های بزرگتر و مفیدی انجام دهیم و این مستلزم نگرشی جدید در نوع ارتباط گرفتن و همکاری فعالان اجتماعی است.
دعوت از این میهمانان و برگزاری این برنامه حتما مخارجی هم دارد. این مخارج را چگونه تامین می‌کنید؟
صوفی ـ خیلی از اعضای کامیونیتی دوست دارند در برگزاری چنین ایونت‌هایی همکاری کنند، اما به دلایل مختلف موقعیت مناسبی برای‌شان پیش نمی‌آید. این برنامه فرصتی است تا دوستانی که مایل به کمک هستند با اهدای مبلغی، هم به انجام این کار کمک کنند و هم حس رضایت را در خود ایجاد کنند. این نوع نگاه یک فضای صمیمانه ایجاد میکند که برگزارکننده این حس را داردکه تنها نیست و حامی مالی هم علاوه بر پرداخت پول آن انرژی مثبت و حمایت قلبی خود را برای پیشبرد کار ارائه می دهد.
برخی دوستان دیگر هم هستندکه تخصص‌شان را بدون دریافت دستمزد در اختیار گذاشته‌اند، مانند هنرمند عزیز آقای مهدی پوریان که بی هیچ چشمداشتی طراحی پوستر این برنامه را به عهده گرفتند. همین‌طور باید از هفته‌نامه شهروند تشکر کنیم که چند هفته آگهی‌های ما را رایگان چاپ کرد و از مجلات دیگر هم باید تشکر کرد چون اولین اعلامیه ما را چاپ کردند.
از سوی دیگر، همکاری با جامعه اساتید دانشگاه تورنتو و هم‌زمانی دو برنامه باعث شد که ما در بخش بزرگی از هزینه‌های‌مان صرفه‌جویی کنیم. از این بابت هم از همکاری مادی و هم معنوی این جامعه تشکر می‌کنیم.
مهردخت هادی ـ ما کامیونیتی بزرگی هستیم با توان مالی خوب. در کمک به برنامه های فرهنگی، هنری، اجتماعی، و حقوق بشری، مشکل اصلی کمبود منابع مالی نیست. چالش اصلی پیدا کردن آن دسته از اعضای این جامعه است که به لزوم مشارکت در هر یک از این امور پی برده باشند و آن را وظیفه اجتماعی خود در قبال داشتن جامعه ای سالم و پویا بدانند و به برگزارکنندگان اعتماد داشته باشند. ما شانس دوستی و آشنایی با دوستانی را داشته‌ایم که هر دو مورد را داشتند. برای نمونه من وقتی به آقای دکتر آزادیان برای کمک مالی مراجعه کردم از ایشان درخواست صد دلار کمک مالی کردم، اما ایشان یک چک پانصد دلاری به من د‌ادند. مشابه این همکاری را در افراد دیگری هم دیدیم. لازم به تأکید است که ما به تمام کسانی که به این برنامه کمک مالی اهدا کرده‌اند گزارش مالی را اعلام خواهیم کرد.
اگر افرادی بخواهند به این کارزار کمک مالی بدهند یا در برگزاری برنامه کمک اجرایی بکنند چگونه می‌توانند با شما تماس بگیرند؟
هادی ـ بهترین روش برای تماس با ما، چه برای کمک مالی و چه اجرایی و چه کسانی که سئوالی دارند از طریق ایمیل زیر است: freesaeed.canada@gmail.com
در پایان آیا صحبت دیگری هم دارید که با خواننده‌های ما در میان بگذارید؟
کهنمویی پور ـ ضمن تشکر از نشریه شهروند برای پوشش بسیار خوب از این حرکت و انجام این گفت وگو، در پایان از همه خوانندگان دعوت میکنم که در روز سوم فوریه به ما بپیوندند و به ما در رسیدن به هدف آزادی سعید ملکپور یاری رسانند. سعید هشت سال از بهترین سال‌های زندگی اش را در زندان تلف کرده است. او باید اکنون در میان ما می‌‌بود و به عنوان یک شهروند کانادایی به کار و زندگی در جایی در این سرزمین پهناور و زیبا مشغول بود. امیدوارم هر یک به نوبه خود تلاش کنیم تا آزادی او به واقعیت بپیوندد.
