کرسی شورای امنیت به جای کانادا به پرتغال رسید
آرش عزیزی
دو هفته پیش در روزهای برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، هر کجا که می‌گشتی سر و کله لارنس کنون، وزیر امور خارجه کانادا، پیدا نمی‌شد. او در به در به دنبال نمایندگان دیپلماتیک کشورهای مختلف بود که رای آن‌ها را برای ورود کانادا به عنوان عضو غیردائم شورای امنیت سازمان ملل جذب کند. حتی نخست وزیر محافظه‌کار، هارپر، هم برای اولین بار پس از چهار سال در صحن سازمان ملل ظاهر شد و سخنرانی کرد و علنا گفت که کانادا می‌خواهد در شورای امنیت خدمت کند.
به نظر می‌آمد این تلاش‌ها نتیجه دهد و کانادا، که از زمان تاسیس سازمان ملل تا کنون تقریبا هر ده سال یکبار در شورای امنیت حضور داشته، بتواند در شورا حاضر شود.
اوایل صبح سه‌شنبه این هفته هیئت کانادایی سازمان ملل همه خوش و خرم بودند. لبخند از روی لب وزیر خارجه محافظه‌کار بلند نمی‌شد. کنون گفت “مطمئن” است که کانادا به شورای امنیت راه می‌یابد و گفت کمپین کشورش “خوب پیش‌رفته است”.
ولی طولی نکشید که خنده روی لبان دیپلمات‌های کانادا خشک شد. چند ساعت بعد با خبر شدیم که با وجود همه این کمپین‌ها و تلاش‌ها، کانادا توفیق چندانی نداشته و همین بود که پس از دو دور رای‌گیری، کنار کشید تا در عوض پرتغال به شورا راه پیدا کند. جان مک‌نی، سفیر کانادا در سازمان ملل، در کمال تعجب حضار پس از رای‌گیری دوم تصمیم دولت را اعلام کرد.
در مرحله اول از ۱۹۱ کشور، ۱۲۸ کشور به آلمان رای دادند تا پرتغال با ۱۲۲ و کانادا با ۱۱۴ در رتبه‌های بعدی قرار بگیرند تا چنان‌که انتظار می‌رفت آلمان به عنوان نماینده اول کشورهای غربی به شورا راه پیدا کند.
در مرحله دوم پرتغال به ۱۱۳ رای رسید که کمتر از ۱۲۸ رای لازم برای پیروزی بود و در نتیجه باید به دور سوم می‌رفتیم، اما کانادا از آن‌جا که تنها ۷۸ رای گرفته بود، ترجیح داد از رقابت کنار رود.
افغانستان تاکید می‌کرد.
«کار، کار لیبرال‌ها است»
هنوز این ناکامی بزرگ دیپلماتیک برملا نشده بود که دولت هارپر شروع به حمله به اپوزیسیون لیبرال برای عدم حمایت از کانادا در این زمینه کرد و ایگناتیف را مسئول این نتیجه دانست.
مدیر ارتباطات هارپر، دمیتری سوداس، در مصاحبه با تورنتو استار گفت: «به نظر من یک عامل بزرگ تعیین‌کننده این واقعیت بود که کانادا در کمپین خود متحد نبود چرا که آقای ایگناتیف کمپین کانادا را زیر سئوال برد و با آن مخالفت کرد». سوداس اشاره کرد که بعضی کشورها ترجیح داده‌اند به آلمان و پرتغال رای دهند که تمام احزاب اصلی کشورشان طرفدار کمپین بوده‌اند.
سوداس افزود: »سیاست دیرین ما این است که بیرون مرزهای کشور همه جبهه‌ای متحد داریم و در این مورد آقای ایگناتیف تصمیم گرفت با کانادا مخالفت کند… مجددا می‌بینیم که آقای ایگناتیف مسائل را از این زاویه که بهترین برای کانادا چیست نمی‌بیند. از این زاویه می‌بیند که بهترین برای خودش چیست».
ایگناتیف در جدال بر سر این موضوع در مجلس عوام گفته بود که به نظرش دولت کانادا لیاقت حضور در شورای امنیت را ندارد. رهبر حزب لیبرال گفت: »این دولتی است که چهار سال است اصلا به سازمان ملل توجهی نکرده و حالا ناگهان سر و کله‌شان پیدا شده… اشتباه نکنید. من می‌دانم چقدر مهم است که کانادا در شورای امنیت کرسی بگیرد، اما کانادایی‌ها باید سئوالی سخت بپرسند. آیا این دولت لایق چنین جایگاهی هست؟ ما متقاعد نیستیم که چنین است».
چه کسی به کانادا رای نداده؟
سوداس با این حال پذیرفت که عوامل دیگری هم بوده‌اند. از جمله این‌که کشورهای اتحادیه اروپا (و آن‌هایی که می‌خواهند به این اتحادیه بپیوندند) همه به آلمان و پرتغال رای دادند و در ضمن بعضی کشورهایی که قول داده بودند به کانادا رای دهند قول خود را زیر پا گذاشتند.
از آن‌جا که رای برای انتخاب اعضای غیردائم شورای امنیت مخفی است، معلوم نیست کدام کشورها به کانادا رای نداده‌اند.
بعضی منتقدان می‌گویند حمایت بیش از حد دولت هارپر از اسرائیل باعث شده رای کشورهای عرب را از دست بدهند. سوداس در جواب اما گفته کشورش «سیاست خارجی اصولمند» خود را «چه در مورد ایران، چه در مورد کره شمالی، چه در هر مورد دیگری» عوض نکرده و ارزش‌هایی همچون «دموکراسی، حقوق بشر و حکومت قانون» را در صدر کار خود قرار داده و خواهد داد.
این ناکامی دیپلماتیک کمتر از ۲۴ ساعت پس از ناکامی دیگری می‌آید که جنجال‌های بسیاری آفرید. روز دوشنبه هواپیمایی حامل بالاترین مقامات دیپلماتیک کشور اجازه فرود در امارات متحده عربی را نیافت. این هواپیما حامل پیتر مک‌کی، وزیر دفاع و رئیس کل ستاد دفاع، ژنرال والت ناتینچیک بود.
امارات این هفته در ضمن اعلام کرد پایگاه نظامی سابقا مخفی کانادا در نزدیکی‌های دوبی باید تعطیل شود.
علت این اختلافات این است که دولت هارپر حاضر نشده اجازه دهد خطوط هوایی این کشور، مشخصا امارات و الاتحاد، پروازهای خود به کانادا را افزایش دهند.
سوداس گفته که بعید می‌داند تصمیم دولت هارپر در این زمینه نقشی در تعیین آرا بر سر شورای امنیت داشته است.
یکی از مقامات ارشد دولتی کانادا به استار گفته کانادا اصلا مشکلی در جذب آرای کشورهای عرب نداشته و «بخش بزرگی» از آن را به خود اختصاص داده است.
شورای امنیت جدید
علاوه بر پنج عضو دائمی شورای امنیت که حق وتو دارند (آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین) ده عضو غیردائمی به صورت ادواری برای دوره‌های دو ساله از نقاط مختلف دنیا انتخاب می‌شوند.
آلمان، پرتغال و کانادا همه قبلا در شورا بوده‌اند. آلمان آخرین بار در ۲۰۰۳-۲۰۰۴، کانادا آخرین بار در ۱۹۹۹-۲۰۰۰، و پرتغال آخرین بار در ۱۹۹۷-۱۹۹۸.
علاوه بر آلمان و پرتغال که انتخاب شدند، هند، کلمبیا و آفریقای جنوبی نیز بدون انتخابات، به دلیل عدم وجود رقیب، به شورا راه یافتند. این پنج عضو غیردائمی جدید جای اتریش، ژاپن، مکزیک، ترکیه و اوگاندا را می‌گیرند که دوره‌شان در روز ۳۱ دسامبر تمام می‌شود. پنج عضوی که پارسال انتخاب شدند (بوسنی، برزیل، گابن، لبنان و نیجر) تا پایان سال ۲۰۱۱ سر جای خود می‌مانند.
اعضای شورا قرار است بر اساس مشارکت خود در صلح و امنیت بین‌المللی انتخاب شوند. هر سه کشور نامزد از منطقه کشورهای غربی به مشارکت خود در عملیات صلح‌بانی سازمان ملل اشاره کردند. کانادا بخصوص به حضورش در جنگ
