خوزستان تشنه است

کم آبی، شورآبی، ریزگردها، آتش سوزی و آلودگی هوا مشکلات زیست محیطی بسیاری برای مردم و زیستمندان منطقه فراهم کرده است

شهروند ـ سالهاست که در خبرها از مشکلات زیست محیطی در کشور و بویژه در خوزستان می خوانیم و می شنویم. مشکل کم آبی و شور شدن آب منطقه به واسطه سد گتوند که بزرگترین فاجعه مهندسی دوران جمهوری اسلامی است، به همراه ریزگردها و عدم مدیریت درست در عرصه زیست محیطی، وضعیت خوزستان را به سمت نابودی پیش می برد. در هفته های گذشته، مردم به جان آمده از این مشکلات به خیابان ها ریختند. آنها ابتدایی ترین خواسته شان، برخورداری از آب آشامیدنی سالم بود، اما در پاسخ سرکوب، دستگیر و زندانی شدند.

یکی از دلایل اعتراض مردم طرح انتقال آب کارون به عراق بود.

شهروند باور دارد که مسئله ی محیط زیست از مسائل حیاتی ایران است که اگر تخریب و نابود شود، احیای آن به سختی امکان خواهد داشت، پس پرداختن به آن و آگاهی رسانی در این زمینه از اولویت برخوردار است. در این رابطه شهروند گزیده ای از خبرها و گزارش های مربوط به وضعیت محیط زیست خوزستان را از منابع مختلف جمع آوری کرده تا در قالب یک گزارش تقدیم خوانندگان کند.

 

 

نماینده مجلس افشا کرد: انتقال آب به عراق صحت دارد!

بعد از نفت و گاز خام نوبت آب رایگان است!

 عصر جنوب: چندی است کلیپی از یک گزارش خبری تولید شده در شبکه تلویزیونی بلادی کشور عراق با موضوع انتقال آب کارون به بصره برای رفع کم آبی رودخانه های دجله و فرات در پی سدسازی ها در کشور ترکیه که تاثیر مستقیمی بر آب عراق گذاشته است، در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی ایران منتشر شده است و بازخوردهای بسیاری از سوی فعالان محیط زیست و کاربران اینترنتی داشته است.

در همین زمینه وزیر نیرو و سازمان آب و برق خوزستان پیش تر صحت این خبر را رد کرده بودند، اما با توجه به شایعات بسیاری که در این زمینه به گوش می رسد، پایگاه خبری تحلیلی “اخبار حکمت” برآن شد تا جزئیات این موضوع را با سه تن از نمایندگان استان خوزستان در مجلس شورای اسلامی درمیان بگذارد که چکیده ای از این گزارش را می خوانید.

عبداله سامری نماینده خرمشهر: این خبر دروغ از سوی دشمنان نظام ساخته شده است!

 نماینده مردم خرمشهر و مینوشهر در مجلس شورای اسلامی، انتقال آب به بصره را دروغی محض از سوی دشمنان نظام جمهوری اسلامی خواند. عبدالله سامری اظهارکرد: خبرانتقال آب کارون به بصره صحت ندارد و دروغ محض است.

نماینده مردم خرمشهر بر نقش آفرینی عوامل داخلی و خارجی در انتشار این شایعه تاکید کرد و گفت: برخی افراد به خاطر منافع شخصی خود و برخی کشورها که با جمهوری اسلامی ایران ضدیت دارند با هدف ایجاد جو سیاسی علیه نظام و حکومت جمهوری اسلامی ایران اقدام به تولید و پخش این مطلب کرده اند.

وی افزود: نباید تهدیدهای آمریکا اعم از تهدید تیر و مرداد را از یاد برد این ها اکنون از مسئله شوری آب شرب سوء استفاده کرده و انتقال آب به بصره را که به هیچ عنوان اتفاق نیافتاده را ساخته و پرداخته اند.

وی در ادامه اظهار کرد: انتقال آب کارون حدود ۱۵ سال پیش با حفر تونل های بهشت آباد و گلاب ۱ و ۲ انجام شده و در حال حاضر متوقف شده است و در شرایط فعلی آبی در کارون برای انتقال وجود ندارد و اگر خبر انتقال آب به بصره صحت داشته باشد از تریبون مجلس و با صدای رسا با آن مقابله می کنم.

وی به انتشار فیلمی کوتاه از لوله آب که با فشار، آب را تخلیه می کند و نسبت دادن آن به بحث انتقال آب به بصره هم اشاره کرد و گفت: این لوله ارتباطی به خرمشهر ندارد و مربوط به استان اصفهان است، اما برخی افراد به خاطر منافع شخصی اقدام به شیطنت در فضای مجازی کرده اند. وی تعداد این افراد را انگشت شمار اعلام کرد و گفت آمادگی دارد اسامی این افراد را رسانه ای هم بکند.

هدایت اله خادمی نماینده ایذه و باغملک: شواهد حاکی از انتقال آب کارون به بصره است!

نماینده ایذه و باغملک در مجلس گفت: شواهد نشان می دهد تصمیم برای انتقال آب به بصره وجود دارد و اقدامات اولیه هم انجام شده است.

 هدایت الله خادمی اظهارکرد: سخن انتقال آب به بصره در سطح گسترده وجوددارد و اگر چنین وضعیتی وجود نداشت هیچگاه این بحثها نیز مطرح نمی شد.

نماینده ایذه و باغملک ابراز امیدواری کرد این تصمیم که منجر به از بین رفتن خوزستان خواهد شد، اجرایی نشود و توضیح داد: در شرایطی که آب پشت سدهای استان کم است و حتی آب برای تامین حق آبه تالاب های شادگان، هویزه و میانگران و دیگر تالاب ها وجود ندارد و در شهرهای همجوار کارون همچون ایذه و باغملک آبرسانی با تانکر انجام می شود، برداشت آب بیشتر از کارون منطقی نیست.

وی افزود: اگر آب اضافه وجود داشت می شد به این موارد فکر کرد اما با توجه به اینکه پیشه بسیاری از مردم مسیر کارون تنها کشاورزی است که آن هم بخاطر کمبود آب نابود شده است، با این شرایط جای سئوال است که چرا باید به فکر آبرسانی به مناطق و کشورهای دیگر بود.

خادمی از دست رفتن ذخایر تحت ارضی استان در گذشته را نیز یادآور شد و گفت: نفت به صورت خام به فروش رفت و گاز هم اکنون به صورت خام به فروش می رسد بدون اینکه به هزاران ارزش افزوده تبدیل شود و حالا قرار است آب را هم به رایگان از دست داد.

نماینده ایذه و باغملک در ادامه از تصمیم برای انتقال آب رودخانه خرسان در پی متوقف شدن طرح انتقال آب بهشت آباد ۳ خبر داد و اظهار کرد: قرار بود طرح بهشت آباد اجرا شود که اجرا شدن این طرح می توانست منجر به مشکلات جدی برای استان های چهارمحال بختیاری و خوزستان شود و برای مردم این استان ها چاره ای جز مهاجرت باقی نگذارد که این طرح در حال حاضر متوقف شده است، اما در مقابل بحث انتقال آب از خرسان، یکی از چشمه های تشکیل دهنده کارون وجود دارد.

وی ادامه داد: قرار است یک سوم آب خرسان به یکی از استان ها منتقل شود که اگر این تصمیم عملی شود، کشور در آینده با مشکلات اساسی برخورد خواهد کرد.

مشکل در تولید برق، نابودی کشاوزی و کمبود شدید آب شرب از جمله مواردی بود که خادمی از آنها به عنوان پیامدهای انتقال آب خرسان یاد کرد.

وی به وضعیت فعلی رودخانه کارون اشاره کرد و گفت: آب کارون بد شده و آورده آن هم بسیار کاهش یافته است که در حال حاضر نیروگاه های برق آبی استان توان تولید ۵۰ درصدی هم ندارند چرا که به دیگر استان های کشور برای تامین آب صنایع آب بر مثل فولاد و پتروشیمی که در استان های خشک احداث شده اند، فرستاده می شود.

نماینده ایذه و باغملک در مجلس مدیریت ناصحیح در مصرف و تولید، همچنین مشکل زیرساخت ها و شبکه های آبی شهری را عاملی در تنش آبی استان خوزستان دانست و افزود: پیامد این تصمیم های ناصحیح صدمه دیدن محیط زیست، نشت زمین در برخی مناطق، خشکی چاه های آب مخصوص کشاورزی بوده و گردوغبار هم یکی از مهمترین پیامدهاست.

وی این مشکلات را نتیجه بی توجهی به آمایش سرزمین در کشور دانست و توضیح داد: در کشور آمایش سرزمین انجام نشده و صنایعی که نیاز به آب فراوان دارند در مناطق خشک احداث شدند و به جای ایجاد تمدن در کنار رودخانه ها، جمعیت را به سمت مناطق خشک هدایت کردند و در ادامه تصمیم گرفته شد تا رودخانه ها و چشمه ها را به این مناطق منتقل کنند که مشکلات امروز مردمی که در کنار رودخانه کارون زندگی می کنند نتیجه صدمه زدن به طبیعت است.

خادمی با تاکید بر اینکه انتقال آب رودخانه ها راه حل برون رفت از خشکسالی نیست، به بیان راهکارها هم پرداخت و گفت: اصل مشکل را می توان اینطور رفع کرد که در استان های کم آب کشاورزی انجام نشود، فضای سبز توسعه پیدا نکند، صنایع آب بر احداث نشود و شبکه های انتقال آب شهری اصلاح  شود تا پرت آب کاهش یابد.

نماینده ایذه و باغملک همچنین تصفیه فاضلاب و پساب ها برای افزایش کیفیت آب رودخانه های استان خوزستان و همچنین بهره برداری از آب دریا برای استفاده از مناطق کم آب به عنوان دیگر راهکارها برای شرایط خشکسالی کشور برشمرد.

 

سید راضی نوری نماینده شوش: برای اولین بار است چنین چیزی می شنوم!

نماینده مردم شوش در مجلس شورای اسلامی گفت: تا کنون هیچ چیزی درباره انتقال آب نه در مجمع و نه در مجلس مطرح نشده است.

 وی ادامه داد: در حال حاضر هم کارون به عراق منتهی می شود، و تمام آب کارون در خوزستان استفاده نمی شود بلکه از طریق اروند رود، آب کارون به عراق می رود و موضوع در اصل بحث انتقال آب نیست.

نماینده مردم شوش در مجلس در خصوص سدسازی ها در ترکیه و تاثیر آن بر رودخانه های عراق نیز گفت: توافقنامه ای میان ایران و عراق منعقد شده است و طبق آن قرار بود سدسازی هایی برای استفاده و هدایت آب اروند رود انجام شود.

بی‌آبی زندگی ۱۰۰۰ گاومیش را در حمیدیه تهدید می‌کند

تنش آبی در ایران و بویژه در جنوب ایران و خوزستان نه تنها بر انسانها که بر حیوان های این استان نیز تاثیری مخرب داشته است. در خبرها و کلیپ های ویدیویی شاهد تلف شدن دام ها و حیوانات بومی منطقه هستیم. در این رابطه وضعیت گاومیش ها در معرض تهدید جدی قرار دارد.

پایگاه خبری تحلیلی عصر جنوب، اواخر ماه گذشته گزارشی داشت از وضعیت گاومیش ها در حمیدیه. گزارشگران این پایگاه خبری به روستای پیچ سیدیابر در حمیدیه رفتند تا از نزدیک وخامت اوضاع را گزارش کنند.

روستای «پیچ سید یابر» یکی از قطب‌های بزرگ گاومیش‌داری در سطح شهرستان حمیدیه به شمار می‌رود، در این روستا بالغ بر یک هزار راس گاومیش توسط اهالی نگهداری می‌شود، شغل اصلی و تنها درآمد اهالی این منطقه از طریق گاومیش‌داری و فروش شیر آن است که خشکسالی‌ها، پایین آمدن آب رودخانه، تلفات دام به دلیل گرما، سبب تهدید زندگی گاومیش و پایین آمدن تولید و فروش شیر توسط آنها شده است.

متولیان آب به بهانه ی جلوگیری از کشت برنج آب رودخانه را کم می کنند در حالی که در این روستا تنها علوفه، خیار چنبر و لوبیا و به مقداری کمی سبزی ریحان کشت می‌شود. از طرفی سازمان جهاد کشاورزی تنها سبوس دام را  به میزان ۵۰ درصد تامین می‌کند و مابقی را دامدار باید به صورت آزاد خریداری کند بنابراین دامداران این روستا مجبورند خود اقدام به کشت علوفه مورد نیاز دام خود کنند.

ساکنان روستا می‌گویند در روزهای گذشته ۴ گاومیش به دلیل کم‌آبی تلف شده‌اند و حالا زندگی ۱۰۰۰ گاومیش در این روستا در معرض تهدید قرار گرفته است.

این گزارش را می خوانید:

 

عمق رودخانه به کمترین حد خود رسیده است

در بدو ورود به روستا صدای “هی هی” مرد روستایی از دورکه با چوبی گاومیش‌ها را به سمت طویله راهنمایی می‌کرد توجه ما را به خود جلب کرد،  کمی آن طرف‌تر یک جمعیت بزرگ از گاومیش‌ها از پشت تپه‌‌ای خاک بالا می‌آمدند و به سمت طویله هدایت می‌شدند، نزدیک تپه‌ها رفتیم، با یک ردیف طولانی تپه خاک سدی در دو طرف رودخانه درست شده بود، پشت این تپه ها رودخانه است و این تپه‌ها همان خاک ریزهایی است که روستایی‌ها در سال‌های نه چندان دور برای جلوگیری از طغیان رودخانه و خراب شدن زمین‌های‌شان توسط سیلاب در اطراف رودخانه درست کرده اند.

اینجا رودخانه کرخه «معروف به کرخه عمیا» است که در انتها به هور العظیم منتهی می‌شود، اما الان خبری از رودخانه خروشان نیست و عمق رودخانه به کم‌ترین حد خود رسیده است.

گاومیش فقط آدم‌های اطراف خود را می‌شناسد

برای نزدیک شدن به جمعیت گاومیش‌ها باید احتیاط می‌کردیم، آنها فقط آدم‌های اطراف خود را می‌شناسند و به محض دیدن یک غریبه به آن خیره می‌شوند و به چشمانش زل می‌زنند، واگر زیاد نزدیکشان شوی بعید نیست که به تو حمله کنند، هیکل درشت، شاخ‌های بلند و پیچی گاومیش مثل یک عامل بازدارنده عمل می‌کنند تا مبادا به آن نزدیک شوی!

“عباس” با چفیه‌ای دور سر و صورتش  را از گرمای آفتاب بسته و یک پیراهن سفید آستین کوتاه  بر تن داشت که دستان آفتاب سوخته‌اش از آن پیدا است، با چوب کوتاهی دو تا گاومیش خود را که تازه از رودخانه آورده بود  «هی» می‌کرد که وارد خانه‌اش کند.

گاومیش روزی ۳تا۴ مرتبه باید در رودخانه شنا کند

عباس می‌گوید: یک گاومیش دارم و یک «شفج» (نام گوساله گاومیش به زبان عربی) که هر روز ۳ تا ۴ مرتبه آنها را به رودخانه می برم تا زیر آب بروند و خنک شوند.

از عباس می‌پرسم گرما با گاومیش‌ها چکار می‌کند، وی در حالی که با دست خود خانه یکی از اهالی روستا را نشان می‌دهد، می‌گوید: دیروز آب که خیلی کم بود و گاومیش‌های این خانه نتوانستند زیر آب بروند برای همین ۴ تا از گاومیش‌ها، گوساله خود را سقط کردند.

وی می‌افزاید: گرما شیر گاومیش را به حداقل می‌رساند و گاه خود گاومیش تلف می‌شود طوری که فرصت نمی‌کنیم گاومیش را بکشیم و از گوشتش استفاده کنیم.

این گاومیش‌دار عنوان می‌کند: کار ما شده کنار رودخانه نشستن و منتظر بالا و پایین شدن آب، تا به محض بالا آمدن آب گاومیش‌ها را به رودخانه ببریم.

به بهانه جلوگیری از کشت برنج آب رودخانه را کم می‌کنند

عباس به گفته برخی اهالی استناد می‌کند و بیان می‌کند: می‌گویند برای جلوگیری از کشت برنج آب رودخانه را کم می‌کنند، اما اینجا فقط علوفه آنهم برای خوراک دام کشت می‌شود و برخی از اهالی خیار چنبر و لوبیا می‌کارند.

وی عنوان می‌کند: اگر وضعیت آب رودخانه به این شکل بماند دامداران مجبورند برای جلوگیری از تلف شدن دام خود  به جاهایی که آب رودخانه بالاست بروند.

“زیاد کردن آب رودخانه” وعده‌ای که عملی نشد

محمد  یکی دیگر از گاومیش‌داران این روستا است. وی ایستاده در حالی که چوب باریکی را  با دو دست در زیر چانه نگه داشته بود  و به آن تکیه داده در کنار رودخانه شنا کردن گاومیش‌ها‌یش را نگاه می‌کرد،  شش دانگ حواسش به آب بود و از اینکه بعد از یک انتظار طولانی در طول روز آب رودخانه بالا آمده و گاومیش‌ها توانسته اند تمام هیکل خود را زیر آب ببرند خوشحال بود.

خانه محمد با رودخانه فاصله زیادی نداشت، وی می‌دانست خوشحالی‌اش موقتی است و با نگرانی در مورد فردا صحبت می‌کرد. محمد می‌گوید: مسئولان وعده داده بودند به خاطر دام  آب رودخانه را زیاد کنند اما هر روز کار ما شده پاییدن آب رودخانه تا به محض زیاد شدن، دام را به داخل آب بفرستیم.

سقط گاومیش‌ها به دلیل گرمای بالا

این دامدار با بیان اینکه روز گذشته آب رودخانه آنقدر کم بود که کف رودخانه مشخص شد، می‌افزاید: زندگی دام به آب رودخانه بستگی دارد، گاومیش روزانه باید ۳ تا ۴ مرتبه زیر آب برود تا خنک شود وگرنه بچه اش سقط می‌شود و شیرش کم می‌شود.

از محمد سئوال می‌کنم در رابطه با سقط گاومیش در این شرایط با مسئول یا ارگانی صحبت کردید؟ پاسخ می‌دهد: مگر غرامت می‌دهند که اطلاع دهیم چقدر گوساله تلف شده است، به ما آب بدهند غرامت نمی‌خواهیم.

فاصله ساحل رودخانه تا  عمق آب حدود ۲ تا ۳ متر بود، این در حالی است که در سال‌های نه چندان دور  این رودخانه طغیان می‌کرد و اهالی، دو طرف آن را ردیفی از خاک درست کرده بودند که آب وارد خانه ها و زمین‌های‌شان نشود.

در حالی که با این دامدار صحبت می‌کردم یک شیلنگ پلاستیکی که قطر نسبتاً بزرگتری نسبت به شلنگ‌های معمولی داشت توجه من را جلب کرد، یک قسمت این شلنگ در آب و قسمت دیگر آن در خاک ساحل پنهان شده بود.

از محمد سوال کردم جریان این شیلنگ چیست؟  وی  در حالی که شیلنگ های دیگری را در طول ساحل که از چشم من دور مانده بود نشان می‌داد، پاسخ داد: سر دیگر این شلنگها را از زیر خاک رد کرده و تا داخل خانه ها بردیم تا به وسیله پمپ، آب را از رودخانه به خانه بیاورد، آب رودخانه که پایین باشد پمپ‌های آب هم جواب نمی‌دهد و ممکن است اهالی در طول روز آب نداشته باشند.

 گاومیش‌های محمد یکی در میان یک تیکه زرد رنگ شبیه گوشواره به گوش‌های‌شان آویزان بود، وی بیان می‌کند: این گوشواره‌ها را جهاد کشاورزی به گوش دام می‌زند تا آمار دام هر دامدار دستش بیاید.

به گفته محمد سواری سازمان جهاد کشاورزی آخرین بار حدود ۱۲ سال پیش به لحاظ تامین علوفه دام به آنها کمک کرده و سال‌ها است از دامپزشکی خبری نیست، او می‌گوید «اصلاً دامپزشکی برای چه بیاید؟ تمام مسائل درمانی دام به عهده ما است.»

جهاد کشاورزی تنها سبوس دام را تامین می‌کند

محمد مشکورزاده معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در این رابطه اظهار می‌کند: جهاد کشاورزی ۵۰ درصد علوفه دام از نوع سبوس را در اختیار ما قرار می‌دهد تا بین شهرستان‌ها توزیع شود، مابقی علوفه دام دست کارخانه‌جات است و به قیمت آزاد به فروش می‌رسد.

واکسیناسیون دام به بخش خصوصی موکول شد

مصطفی کنارکوهی مدیرکل دامپزشکی استان با بیان اینکه فعالیت‌های ما در زمینه واکسیناسیون و خدمات بهداشتی دام مربوط به مجتمع‌های دامپروری و دامپروری سنتی است، اظهار کرد: درمان دام به بخش خصوصی موکول شده و صاحب دام  برای درمان دام خود باید به کلینیک دام مراجعه کند.

کنارکوهی با تاکید بر اینکه گاومیش یک موجود انحصاری برای ما است، بیان می‌کند: وضعیت گاومیش در کوت عبدالله نیز وضعیت جالبی نیست چرا که زندگی گاومیش به آب سالم بستگی دارد.

بی آبی زندگی یک هزار گاومیش را تهدید می‌کند

“صاحب سواری” تنها تحصیلکرده روستای پیچ سید یابر است که پس از گذراندن مقطع کارشناسی و نا امید شدن از پیدا کردن فرصت شغلی مناسب با مدرک تحصیلی‌اش ترجیح می‌دهد کار پدر و پدر بزرگش را ادامه دهد تا بیکار نماند.

وی که اکنون در مقطع کارشناسی ارشد و در رشته حقوق تحصیل می‌کند، می‌گوید: دولت برای ما کار ایجاد نمی‌کند هیچ، کار آبا و اجدادی ما را هم دارد از ما می‌گیرد.

این دامدار عنوان می‌کند: بالا پائین شدن آب و تلفات بالای دام سبب شد روستای خودمان را به قصد دزفول ترک کنیم، اما طولی نکشید که آب آنجا هم کم شد و بردن دام به رودخانه سخت شد که ناچار شدیم باز به روستا برگردیم.

“صاحب”که بیشترین تعداد دام را در بین گاومیش‌ داران دارد، بیان می‌کند: رئیس جهاد کشاورزی به عنوان متولی امور دام  وعده حل مشکل آب رودخانه برای جلوگیری از تلفات دام را به اهالی داده بود، اما تاکنون هیچ تغییری در وضعیت رودخانه ایجاد نشده.

وی می‌افزاید: بیمه دام فقط برای ما هزینه دارد، چرا که دستگاه‌های متولی در قبال دام‌هایمان هیچ کاری برای ما نمی‌کنند آخرین بازدید دامپزشکی مربوط به سه سال گذشته است.

این گاومیش‌دار با تاکید بر اینکه وضعیت آب رودخانه زندگی بیش از یک هزار گاومیش را تهدید می‌‌کند، می‌گوید: در این هفته ۴ تا از گاومیش‌های من بر اثر گرما و پایین آمدن آب رودخانه تلف شد.

عدم ساماندهی شیر گاومیش

وی می گوید با توجه به خشکسالی، پایین آمدن آب رودخانه و وابستگی شدید زندگی گاومیش به آب، در صورت ادامه این وضعیت  تا پایان تابستان خسارت جبران ناپذیری متوجه گاومیش‌هایمان می‌شود.

“صاحب” با ابرازگله مندی از عدم ساماندهی شیرگاومیش توسط دستگاه‌های مسئول عنوان می‌کند: قیمت شیر نسبت به هزینه ای که برای گاومیش‌ها می‌کنیم خیلی کم است. نهایتاً روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلو شیر به افراد متفرقه می‌فروشیم  که هیچ کدام از خرج‌های ما را جبران نمی‌کند.

به گفته معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان حدود ۶ماه گذشته  با استانداری و سازمان برنامه و بودجه در رابطه با تامین آب دام مکاتبه شده اما تاکنون منتج به نتیجه‌ای نشده است، سئوال اینجا است آیا در این روستاها همان شرایطی که برای هور العظیم اتفاق افتاد و سبب کوچ دامداران و از بین رفتن شغل گاومیش‌داری شد، در حال تکرار است؟

آتش سوزی در هورالعظیم؛ مشکل تازه ای برای محیط زیست خوزستان

دویچه وله: در یک هفته گذشته آتش‌سوزی‌ در تالاب هورالعظیم در منطقه مرزی با عراق هوای منطقه را آلوده‌تر از پیش کرده است. بخش ایرانی تالاب نیز چند بار آتش گرفته و به دست‌کم ۳۰۰ هکتار از اراضی منطقه آسیب رسانده است.

بیش از یک هفته است که تالاب هورالعظیم در منطقه‌ی مرزی هویزه دچار آتش‌سوزی‌های شدیدی شده و نفس ساکنان این منطقه را که پیش‌تر با مشکلات ناشی از ریزگردها و کمبود باران درگیر بودند گرفته است.

به گفته‌ی مسئولان محیط زیست استان، دود ناشی از این آتش ‌سوزی‌ها مسیری بیش از ۱۱۵ کیلومتر را طی کرده و علاوه بر هویزه، بستان، سوسنگرد و اهواز، آسمان خورموسای ماهشهر را هم تیره کرده است.

فرماندار هویزه اظهار داشت که آتش سوزی در قسمت ایرانی تالاب نیز بیش از ۳۰۰ هکتار از اراضی منطقه را دستخوش آتش کرده است. ناظم ثبوتی همچنین گفت، هر بار که جهت باد عوض شود، شعله‌‌ی آتش به سوی بخش ایرانی زبانه می‌کشد، اما “در کمتر از سه ساعت” خاموش می‌شود.

به گفته‌ی ثبوتی، تاکنون بالغ بر ۱۳ هزار هکتار از بخش عراقی تالاب دچار حریق شده است.

بنا بر اظهارات احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، مقامات دولتی در این زمینه با سفارت عراق در تهران مذاکره کرده‌اند و مسئولان استانی نیز قصد دارند در هماهنگی با کنسولگری عراق در اهواز اقدامات لازم را برای مهار آتش فراهم کنند.

 

خطر آتش‌سوزی در دیگر مناطق خوزستان

عادل مولا، معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، در اظهارات خود پبرامون دود ناشی از آتش‌سوزی تالاب تصریح کرد: «با توجه به بحث خشکسالی و کم‌شدن میزان ورودی آب به تالاب هورالعظیم قطعا مشکلاتی در پیش خواهیم داشت و احتمال آتش سوزی مجدد در تالاب وجود دارد.»

مولا ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر ۶۰ درصد زیستگاه‌های خشکی خوزستان مستعد آتش سوزی هستند هشدار داد که خشکسالی و دمای بالا احتمال آتش سوزی نیزار‌ها و زیستگاه‌های خشکی در این استان را دو برابر کرده است.

به گفته‌ی او “عامل انسانی” بیشترین علت آتش سوزی زیستگاه‌های خشکی به ویژه در حاشیه‌ شهرها است.”

در روزهای گذشته نیزارهای ساحل کارون در زیر پل‌های نادری (پل چهارم)، پل سیاه (پل فلزی راه آهن) و پل کابلی (پل غدیر) در چند نوبت دچار آتش‌سوزی شدند.

علی تراب پور، رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی اهواز، بنا بر تجربیات خود احتمال داد که “عامل انسانی” باعث این آتش‌سوزی‌ها بوده است.

پیش‌تر مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان ضمن تاکید بر اینکه در سال جاری نیز “مانند هر سال” بخشی از جنگل‌ها و مراتع این استان طعمه‌ی آتش‌ خواهند شد هشدار داده بود که وسعت این آتش‌سوزی‌ها بیش از پیش خواهد بود.

سد گتوند، فاجعه ی مهندسی

سه سال پیش دکتر ناصر کرمی استاد دانشگاه نروژ در مقاله ای در بی بی سی، مفصل به موضوع سد گتوند پرداخت. در این مقاله آمده است:

… بزرگ‌ترین سد خاکی ایران جانمایی نادرستی داشته و وجود و تأثیر سازند نمکی بزرگ گچساران در مطالعات احداث سد دیده نشده و به همین دلیل در مدت کوتاهی پس از آبگیری این سد، افزون بر ۸ میلیون تن نمک پشت سد جمع شده است. رهاسازی تدریجی بخشی از نمک‌ها باعث شده تا هم‌اکنون ۳۵۰ واحد به شوری کارون افزوده شود.

کارون ستون فقرات جلگه خوزستان است و شور شدن آن حیات در این جلگه را به‌شدت با مخاطره روبرو می‌کند. به همین خاطر پس از آشکار شدن پیامدهای مرگبار احداث این سد، کارشناسان و نهادهای مختلف مکرراً خواستار برچیدن آن شده‌اند. با این وجود وزارت نیرو در این باره مقاومت می‌کند. چرا؟ موضوع جالب این است که اکنون موضوع سد گتوند حتی در بحث‌های کارشناسی عمدتاً در پارادایمی تحت عنوان “امر حیثیتی” بررسی می‌شود نه یک امر زیست‌محیطی یا علمی یا اقتصادی.

نکته این است که مطالعات طرح را شرکت مهاب قدس (وابسته به آستان قدس رضوی) و اجرای آن را شرکت سپاسد (وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به عهده داشته‌اند. برچیدن سد گتوند اعتبار این دو شرکت را زیر سؤال می‌برد و قانونا می‌تواند جبران خسارت را متوجه آنها کند و البته باعث شود به راحتی نتوان دوباره پروژه‌های مشابه مهندسی را به آنها سپرد. آن هم دو نهادی که عملاً عهده‌دار بزرگ‌ترین طرح‌های مهندسی و اقتصادی کشور هستند.

اما آیا نادیده انگاشتن سازند نمکی گچساران تنها اشتباه مطالعاتی سد گتوند بوده؟

قطعاً نه. اشتباه بزرگ‌تر عدم محاسبه دقیق بیلان آب حوزه بوده است. اشتباهی که از این نظر کمی دورتر سد کرخه را هم دچار مشکل کرده است. هم‌اکنون حجم آبی که به پشت سد کرخه می‌رسد حدود بیست درصد برآوردهای اولیه است. یعنی هشتاد درصد اشتباه محاسبه داشته‌اند. مسئولان وزارت نیرو می‌گویند که مشکل ناشی از وقوع خشکسالی و همچنین افزایش برداشت آب در بالادست سد است.

خشکسالی کنونی خاورمیانه از دهه هفتاد میلادی آغاز شده، یعنی افزون بر چهل سال پیش، پس قاعدتاً نمی‌توانسته در مطالعات سد دیده نشود. برداشت آب از حوضه آبخیز بالادست هم اولاً موضوعی است در حوزه مدیریت وزارت نیرو و دوما حتی اگر غیر مجاز انجام شده باشد قاعدتاً احتمال آن می‌بایست در مطالعات دیده می‌شد. به هر حال سدی ساخته‌اند که آب پشت آن جمع نمی‌شود. وقتی پایه مطالعات این‌قدر ضعیف است طبیعی است که سازند نمکی هم دیده نشود.

اما اگر سد کرخه را خطای مهندسی بنامیم، سد گتوند قطعاً یک فاجعه مهندسی است…

در ادامه ی این مقاله به طرح هایی که برای حل مشکل سد گتوند مطرح شده پرداخته شده است:

…  دانشگاه شهید چمران اهواز عملاً رأی به برچیدن سد داد که مورد تأیید سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت جهاد کشاورزی هم قرار گرفت. نتایج این مطالعات در آستانه انتشار عمومی بود که ناگهان وزارت نیرو اعلام کرد که مطالعات علاج بخشی سد از دانشگاه شهید چمران گرفته شده و به دانشگاه تهران سپرده شده است.

به نوشته ی دکتر کرمی “البته شاید هم حذف و برچیدن سد گتوند تنها گزینه ممکن نباشد… اما سازوکار تصمیم‌گیری طوری بوده که مایه نگرانی است؛ نگرانی از اینکه به جای حفظ محیط‌زیست جلگه خوزستان و منافع ملی، حفظ حیثیت پیمانکاران قدرتمند پروژه در اولویت قرار گیرد.