پیروز صادقی
در روزنامه تورنتو استار* چاپ ۲۰ ژانویه ۲۰۱۱ گزارشی توسط یکی از گزارشگران این روزنامه، آقای جسی مک لین در مورد سوء مدیریت مالی در بزرگترین مرکز اسلامی تورنتو (ISNA) و Islamic Society of North America واقع در می سی ساگا آمده بود. بنابر این گزارش، حدود ۶۰۰ هزار دلار از نقدینگی این سازمان که از طریق صدقه ها و کمک های مالی مسلمانان به دست آمده بود به طور نامعلومی هزینه شده است و یا به عبارتی این پول خارج از چهارچوب مقررات تعیین شده و توافق شده برای این سازمان حیف و میل شده است. رئیس این مرکز طی مصاحبه ای با گزارشگر تورنتو استار خود را مسئول این سوء مدیریت نمی داند و اظهار بی اطلاعی از این ارقام می کند. به طور حتم برای خوانندگان این گزارشِ تورنتو استار این سئوال پیش می آید که چگونه مدیر این مرکز با سابقه فعالیتی حدود سی سال در این مرکز از مسائل مالی و سوء مدیریت این سازمان بی اطلاع است!؟ تصورش را بکنید عده ای مسلمان خوش قلب و نیکوکار برای رضای خدا و پیروی از عقاید و فرایض دینی خود و کمک به سایر مسلمانان مقداری از دسترنج خود را به چند مسلمان دیگر داده اند یا به عبارت دیگر برای انجام این فریضه دینی خود از واسطه (یعنی یک مرکز اسلامی) استفاده کرده اند و معلوم نیست این سازمان با این پول ها چه کرده است؟ و این سازمان در مورد مسائل مالی شفاف عمل نکرده است.
بعد از خواندن این گزارش شاید برای بسیاری از خوانندگان این سئوال پیش آمده باشد که صدقه و انفاق و زکات در اسلام و یا کمک های مالی مسلمانان به یکدیگر تحت چه ضوابط و شرایطی می بایست باشد؟ اصولاً چرا صدقه دادن و انفاق و زکات در اسلام خواسته شده است؟ آیا صدقه دادن نیاز به واسطه دارد؟ آیا صدقه بایستی منحصر به وجه نقد باشد؟ صدقه به چه کسانی باید داده شود و یا چه کسانی مستحق صدقه هستند؟ آیا به دلیل اینکه یک فرد مسلمان یک مرکز اسلامی را اداره می کند و یا اسلام را تبلیغ می کند می تواند از این صدقات استفاده و ارتزاق کند؟ به عبارت دیگر آیا یک مسلمان بواسطه اینکه برای اسلام تبلیغ می کند می تواند برای خود از این صدقات حقوق و مستمری و پاداش برداشت کند؟ آیا یک مسلمان می تواند صدقه را به طور مستقیم و بدون واسطه به افراد مستحق برساند؟ و شاید مهمترین سئوال اینست که آیا یک فرد غیر مسلمان نیز مستحق دریافت صدقه از مسلمانان است؟
برای تحقیق بیشتر در مورد صدقه و انفاق و زکات می توان به قرآن مراجعه کرد. در قرآن آیات بسیاری در مورد صدقه و انفاق و زکات آمده است. از جمله این آیات، آیه ۱۷۷ سوره بقره: [نیکوکاری آن نیست که روی به جانب مشرق یا مغرب کنید، لیکن نیکوکاری آن است که کسی به خدای عالم و روز قیامت و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیغمبران ایمان آرد و دارایی خود را در راه دوستی خدا به خویشان و یتیمان و فقیران و در راه ماندگان و گدایان بدهد و در آزاد کردن بندگان صرف کند، و نماز به پا دارد و زکات مال بدهد، و نیز نیکوکار آنانند که با هر که عهد بسته‌اند به موقع خود وفا کنند و در حال تنگدستی و سختی و هنگام کارزار صبور و شکیبا باشند. آنها به حقیقت راستگویان و آنها به حقیقت پرهیزکارانند] و یا آیه ۱۹۵ همان سوره:[و در راه خدا انفاق کنید، و خود را به مهلکه و خطر در نیفکنید، و نیکویی کنید که خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد.] و یا آیه ۲۱۵ سوره بقره:[از تو سؤال کنند که چه انفاق کنند؟ بگو: هر چه از مال خود انفاق کنید درباره پدر و مادر و خویشان و یتیمان و فقیران و در راه ماندگان رواست، و آنچه نیکویی کنید خداوند بر آن آگاه است].
البته سوره ها و آیات دیگری نیز وجود دارد ولی امکان و فرصت کافی برای درج همه آنها در این نامه نیست، ولی نتیجه هایی که می توان از برخی از این آیه ها گرفت اینست که صدقه و انفاق را می توان به طور مستقیم به شخص مستحق رسانید و نیازی به واسطه نیست. همانطور که در آیه های بالا می بینید برخی از افراد مستحق نیز معرفی شده اند و در هیچ جای این آیه ها گفته نشده است که این صدقات فقط مختص به مسلمانان است و نباید به فرد غیر مسلمان داده شود و تبعیض وجود ندارد.
راه دیگری که می توان در مورد صدقه و انفاق در اسلام و در بین مسلمانان اطلاعات بیشتری به دست آورد اینست که سری به مراکز اسلامی ایرانی فعال در کانادا بزنیم و از مسئولان این مراکز بپرسیم که آنها چه توصیه هایی در مورد صدقه و انفاق و زکات در اسلام شیعه اثنی عشری دوازده امامی می کنند و چگونه به آن عمل می کنند؟ و در طی چندین سال فعالیت خود در کانادا چگونه صدقات و کمک های مالی دریافت شده از مسلمانان را مدیریت کرده اند؟!
خوشبختانه اخیراً یکی از نشریه های فارسی زبان تورنتو همت کرده و برای حمایت از مرکز اسلامی ولی عصر (تابع اسلام شیعه اثنی عشری دوازده امامی) یک صفحه از نشریه خود را هر هفته در اختیار روحانی این مرکز، آقای حجه الاسلام نوروزعلی حمیدی قرار داده است. چقدر خوب می شد که آقای حمیدی از این حمایت و این یک صفحه استفاده می کردند و تا حد امکان برای ایرانیان ساکن کانادا توضیح می دادند که صدقه و انفاق و زکات و خمس در اسلام دارای چه شرایط و چه ضوابطی می باشد؟ البته امیدوارم که ایشان این فرصت را غنیمت بشمارند و با استفاده از همین ستون جدید به چندین سئوال اینجانب از مرکز اسلامی ایرانی کانادا از جمله مرکز اسلامی ولی عصر که در طی چند ماه گذشته از طریق نشریه شهروند مطرح کرده بودم و هنوز همه آنها در وب سایت شهروند موجود هستند پاسخ لازمه را بفرمایند. به هرجهت اگر قرار باشد خوانندگان مطالب آقای حمیدی حق سئوال از ایشان داشته باشند آقای حمیدی لطف بفرمایند و نوبت اینجانب را در پاسخ به سئوالات محفوظ بدارند!
* لینک گزارش تورنتو استار
http://www.thestar.com/news/article/924865–muslim-charity-squandered-money-for-poor
