شهروند ۱۲۳۱ پنجشنبه ۲۸ می ۲۰۰۹
همایون شجریان برای نخستین بار در تور سراسری اروپا و آمریکای شمالی به تنهایی آوازخوانی دارد. او تجربه ی نخستینش را با گروه باتجربه و خلاق “دستان” همراه ساخته که حاصل ترکیبی شنیدنی فراهم آورده است
در ادامه ی کنسرت های سراسری، این گروه به تورنتو رسیده است و با میزبانی small world music پنجم جون ۲۰۰۹ در Toronto Centre for the Arts ساعت ۸ شب برنامه اجرا خواهد کرد.
در پیوند با کنسرت پیش رو با حسین بهروزی نیا، هنرمند نوازنده ی بربط در گروه دستان گفت وگوی کوتاهی انجام دادیم که در زیر می خوانید.
آقای بهروزی نیا، ممکن است از نحوه ی همکاری گروه دستان با همایون شجریان بگویید؟
ـ تقریبا یک سال و نیم قبل قرار برگزاری یک سری کنسرت با همکاری همایون شجریان گذاشته شد. این کنسرتها از اروپا شروع شد و در این تور اروپایی برای اولین بار همایون شجریان به صورت مستقل و بدون حضور استاد شجریان به روی صحنه رفت. البته قبلا همایون شجریان کارهایی را ضبط کرده بود، ولی به صورت ضبط در استودیو بود و نه به صورت کنسرت.
بعد از تور موفقیت آمیز اروپا به تهران رفتیم و ۴ شب در تهران در سالن وزارت کشور کنسرت داشتیم و هر شب بلیت ها از قبل پیش فروش شده بود. تعجب اینجا بود که علیرغم امکانات محدود اینترنت در ایران در عرض ۵ ساعت همه ی بلیت ها فروخته شد. پس از اجرای کنسرت ها آلبوم جدید ما از طرف یک شرکت آلمانی/ آمریکایی که به کار ما خیلی علاقمند بودند، هم در ایران و هم در اروپا و آمریکا به بازار ارائه شد. در پی موفقیت این آلبوم قرار شد تا تور خود را این بار در آمریکای شمالی ادامه دهیم و در همین رابطه برای ۹ شهر آمریکایی و ۴ شهر کانادایی برنامه ریزی کرده ایم.
کار “دستان”، موسیقی دستگاهی ایرانی است که با شکل جدیدتری و با شکلی نوین و امروزی ارائه می شود. این باعث شده که موسیقی مدرن تری از موسیقی ایرانی درست کند. در این مسیر ما با خواننده جوان دیگری هم به نام سالار عقیلی کار کردیم و در ادامه نیز با خواننده جوان دیگری مثل همایون که در عین جوانی کاری واقعا پخته ارائه می کند، کار کردیم. همایون از سن خیلی کم با پدر روی صحنه می رفت و تجربه روی صحنه رفتن را داشته و چون فرزند استاد شجریان هم هست تکنیک های آوازی را به خوبی توانسته از پدر یاد بگیرد. مسائلی را هم که مربوط به شعر می شود به خوبی آموخته و در عین حال خودش هم نوازنده ی بسیار خوبی است که هم کمانچه و هم تنبک را خیلی خوب می نوازد و حتی نواختن چند ساز مضرابی را هم می داند. در واقع می شود گفت که همایون یک موزیسین است تا یک خواننده. یک موسیقی دان و بالاخره از یک نقطه ای باید شروع می کرد که کار مستقل خودش را ارائه بدهد. او اول چند آلبوم مستقل خود را ضبط کرد و بعد تصمیم گرفت با گروه دستان، که گروه شناخته شده ای بود، کارش را به صورت مستقل ارائه کند و خوشبختانه هم برای ما و هم برای همایون تجربه خیلی خوبی بود.
اشعاری که در این کنسرت خوانده می شود از شفیعی کدکنی، مشیری و کسرایی است. آیا در کنار شعر نو، نگاه نویی هم به آواز و موسیقی شده است؟
ـ هر نوع شعری که خواننده اجرا می کند، در واقع ارائه کار آهنگساز است، حال اگر کار به صورت سنتی باشد هم نوازنده ها و هم اجراکننده (خواننده) مجبور می شوند هر چیزی که آهنگساز خواسته اجرا کنند.
ولی گروه دستان حتی اگر کار سنتی باشد آن را از یک فیلتر و یا صافی رد می کند که ما می گوییم کار در حال “دستانیزه” شدن است و به صورت “نو” آن کار ارائه می شود.
در این کنسرت آهنگسازی بخش اول با آقای حمید متبسم است که در مایه شور و دشتی کار کردند و آهنگ های بخش دوم را آقای فرجپوری ساخته اند و هر دو همکاران سعی کردند از اشعار نو هم استفاده کنند که آقای متبسم از شعر استاد شفیعی کدکنی استفاده کرده و آقای فرجپوری هم از کسرایی. باید بگویم تصنیف “وطن” با صدای همایون شجریان که از زیباترین کارهای اخیرمان به شمار می رود، خودگروه را هم تحت تاثیر قرار داده است.
معنی انتخاب شعر نو الزاما این نیست که موسیقی هم حتما باید نو باشد، گرچه نو باشد بهتر است ولی ممکن است که آهنگسازی شعر نویی را بردارد و در قالبی بسیار سنتی آن را ارائه کند. من خودم چنین ترکیبی را زیاد موفقیت آمیز نمی بینم. اگر شعر نو کار می کنید باید موسیقی آن هم نو باشد و این برمیگردد به قدرت آهنگساز که چگونه می تواند تلفیق شعر و موسیقی را به درستی انجام بدهد که یک شعر نو را همراه با موسیقی نو ارائه دهد.
آیا سبک همایون شجریان مانند پدر است یا سبک آوازی خودش را دارد؟
ـ ببینید استاد شجریان یک جایگاهی را در سبک آوازی پیدا کردند که تمام خواننده هایی که در این مسیر کار می کنند ملاک کارشان سبک آقای شجریان است. آنهایی که بتوانند در آن سبک کار کنند موفق می شوند چون رسیدن به آن سبک کار ساده ای نیست. یعنی حتی اگر کسی در اول جاده ای که استاد شجریان در انتهای آن ایستاده اند قرار بگیرد باز هم کار ساده ای نیست، اما اگر قرار شود که هر خواننده ای که می آید تقلید کند و با تقلید سعی کند که به آقای شجریان برسد، کار درستی نیست، برای اینکه خود استاد شجریان در آنجا ایستاده اند و رسیدن به آن در واقع یعنی تکرار راه رفته، گرچه بعید می دانم کسی بتواند به آن جایگاه پا بگذارد.
بهتر این است که بعد از اینکه خواننده در مسیر قرار گرفت و اطلاعات کافی در ارتباط با موسیقی و شعر و آواز ایران به دست آورد بتواند سبکی برای خودش انتخاب کند. همایون چون در کنار پدر بزرگ شده و ریزه کاری ها را یاد گرفته، طبیعی است که از نظر ژنی جنس صدایش، جنس صدای استاد شجریان باشد ولی نه اینکه همایون همان سبک پدر را دنبال کند، نه، ایشان سبک خاص خودشان را انتخاب و پیدا کرده اند به طوری که حال این سبک می تواند راهگشای جدیدی برای موسیقی ایرانی باشد.
موسیقی دستان را چگونه توصیف می کنید؟
ـ موسیقی ما، موسیقی نیست که مثلا مربوط به هزار سال قبل باشد، موسیقی است که مربوط به امروز ماست و موسیقی امروزیست ولی خارج از موسیقی دستگاهی هم نیست. برای همین شاید بهتر باشد به آن گفت موسیقی کلاسیک ایران تا موسیقی سنتی ایران.
در کنسرت هایی که در اروپا داشتید، بیشترین استقبال از کدام تصنیف بود؟
ـ تصنیف “وطن” واقعا حرف دل تمام ایرانیان خارج از کشور است. به نظر من همان طور که مرغ سحر تصنیف محبوب آقای شجریان شده، تصنیف “وطن” همایون هم تصنیفی باشد که بعدها همایون را با آن یاد کنند.
آیا مرغ سحر در این کنسرت خوانده می شود؟
ـ چون همایون یادآور پدر هستند، همیشه این تقاضا انجام شده و ما هم سعی کردیم که انجام دهیم. ما در خدمت شنوندگان عزیزمان هستیم.
با سپاس از شما و به امید دیدار دستان و همایون شجریان بر صحنه ی مرکز هنری تورنتو.
