جواد طالعی ـ دفتر اروپایی شهروند: یک فاجعه دردناک انسانی این روزها افکار عمومی آلمان را به شدت برآشفته است. در یک برج بلند شهر بندری هامبورگ، زن و شوهری ۸۴ و ۸۵ ساله پس از دریافت حکم تخلیه آپارتمانی که ۵۰ سال در آن زندگی می کردند، چنان از زندگی نومید شدند که همراه با هم خودکشی کردند. همسایگان آن ها، دودی را که از داخل آپارتمانشان برمی خاست دیدند و به آتش نشانی تلفن زدند، اما زن و شوهر از دودی که آپارتمانشان را پر کرده بود دچار خفگی شده بودند.
آلمان یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است. صادرات این کشور ۸۰ میلیون نفری در سال ۲۰۱۴ میلادی به حدود یک هزار و دویست میلیارد یورو و درآمد سرانه ملی به حدود ۵۰ هزار دلار رسید. یک بررسی آماری چند سال پیش نشان داد که هر جوان آلمانی به طور متوسط نزدیک به ۲۵۰ هزار یورو ارث می برد، زیرا آلمانی ها در سال های سخت بازسازی کشورشان پس از جنگ جهانی دوم به شدت کار و پس انداز کرده اند.
بی خانمان پس از نیم قرن پرداخت مرتب اجاره
فاجعه ای نظیر آنچه در هامبورگ اتفاق افتاده در چنین جامعه ای باعث خشم افکار عمومی می شود. قربانیان حادثه هامبورگ “اتو. و.” و “ایلزه” نام داشتند. آن ها حدود نیم قرن پیش آپارتمان خود را از یک تعاونی مسکن هامبورگ اجاره کردند. تعاونی های مسکن در آلمان معمولا در شمار بزرگترین مالکان هستند و هرکدام هزاران و بعضا ده ها یا صدها هزار آپارتمان دارند که به مردم اجاره می دهند. بسیاری از این آپارتمان ها با استفاده از تسهیلات دولتی ساخته می شوند و به این دلیل باید با اجاره نسبتا مناسب در اختیار خانواده های کم درآمد قرار گیرند. این تعاونی ها اجازه ندارند اجاره ها را به صورت بی رویه بالا ببرند و مجبورند از معیارهای معینی پیروی کنند.
اتو و همسرش ایلزه از چند سال پیش با تعاونی مسکن اختلاف داشتند. آن ها بارها شکایت کرده بودند که موجر ساختمان را به حال خود رها کرده تا ویران شود و حتی برای کپک زدن فضای مسکونی نیز کاری نمی کند. ایلزه که هنگام مرگ ۸۴ سال داشت، از چند سال پیش مبتلا به آسم بود. یک بیمار مبتلا به آسم کپک محیط زندگی خود را نمی تواند تحمل کند. او در عین حال در جریان یک سکته مغزی نیمه فلج شده بود و به مراقبت و کمک دائمی شوهر ۸۵ ساله خود نیاز داشت.
رفتار ضد انسانی یک مالک بزرگ
اختلافات کهنه این زوج کهنسال در ماه های گذشته هنگامی اوج گرفت که شرکت تعاونی تصمیم به نوسازی بنیادی ساختمان گرفت. در چنین مواقعی بر اساس قانون مالک و مستاجر آلمان صاحب خانه موظف است در دوران نوسازی مسکن مناسبی در اختیار مستاجران خود بگذارد و یا هزینه اقامت آن ها در هتل را بپردازد تا بعد از تعمیرات به خانه خود بازگردند. در این حالت، موجر اجازه دارد اجاره ماهانه خانه را نیز در حد مناسبی بالا ببرد.
اما شرکت تعاونی صاحب خانه حاضر به تامین مسکن موقت و مناسب برای زن و شوهر کهنسال نشد. یکبار اتو که بر افروخته شده بود، با اشاره به وضع خطرناک همسرش مدیر شرکت را “قاتل” خواند. همین امر بهانه به دست صاحب خانه داد تا حکم تخلیه بگیرد و از زن و شوهر بخواهد پس از ۵۰ سال آپارتمان را تخلیه کنند.
دریافت این حکم برای زن و شوهر چنان غیرمنتظره بود که درخواست شرکت در یک برنامه پربیننده تلویزیونی را کردند. آن ها در برنامه “اشپیگل تی وی” که میلیون ها بیننده دارد، از رنج های خود گفتند. اتو از جمله گفت:”این شرایط دیگر برای ما قابل تحمل نیست. من ممکن است هر لحظه سکته کنم و بیافتم. در آن صورت چه کسی باید به فریاد همسرم برسد که فلج است و به تنهایی نمی تواند زندگی کند؟ ما اگر مجبور به ترک آپارتمان شویم، باید به جایی برویم که دست هیچکس به ما نرسد. یعنی خودکشی. به همین سادگی.”
جامعه ثروتمند آلمان، ندای استمداد زن و شوهری را که دست بالا چند سال دیگر می توانستند زنده باشند و در حالی که حرمت انسانی شان خدشه دار نشده است بمیرند، نشنید و آن ها همان کاری را کردند که تهدیدش را کرده بودند. ماده نخست قانون اساسی آلمان می گوید:”حرمت انسان ها غیرقابل تعرض است.”
همسایگان اتو و ایلزه مدیریت شرکت تعاونی را قاتل این زن و شوهر می دانند. یکی از همسایگان به نام “کلاودیا ک.” به خبرنگاران گفته است: “برای من قابل فهم نیست که چطور می شود آدمی را که نیم قرن در یک آپارتمان زندگی کرده در آخرین سال های زندگی بی خانمان کرد؟ می گویند درخت کهن را نباید جا به جا کرد.”
تشدید بحران مسکن در آلمان
ماجرای تاسف آور خودکشی زن و شوهر کهنسال، یک نمونه از تشدید بحران مسکن در آلمان است. در سال های اخیر بهای خرید و اجاره مسکن در آلمان به شدت بالا رفته است. این افزایش قیمت را کارشناسان تنها ظرف سه سال اخیر بسته به بزرگی و کوچکی شهرها بین ۳۰ تا ۷۰ درصد برآورد می کنند.
دلیل افزایش شدید قیمت ها کمبود مسکن است. یک برآورد رسمی و دولتی می گوید که در حال حاضر آلمان هر سال ۲۵۰ هزار آپارتمان کم دارد. با این که ساخت و ساز در سال های اخیر رونق گرفته، آنچه عرضه می شود هنوز پاسخگوی تقاضا نیست. دولت در اندیشه ساخت آپارتمان های بیشتر است. در حالی که صدها هزار آپارتمان در شهرها و روستاهای مختلف آلمان خالی مانده و صاحبان حاضر به اجاره دادن آن ها نیستند. زیرا افزایش قیمت ها سود آن ها را تامین می کند.
