آرش عزیزی
حفظ نیروی غیرجنگی در افغانستان؛ بازنگری در فهرست خرید ارتش؛ بهبود روابط با چین و هند
مایکل ایگناتیف، رهبر حزب لیبرال، این هفته پرده از برنامه کامل لیبرال‌ها برای سیاست خارجی برداشت. طبق این برنامه نیروهای کانادا برای تعلیم افغان‌ها در افغانستان می‌مانند و مبلغ تخمینی ۱/۷ میلیارد دلار از هزینه‌های جنگی به سایر وزارتخانه‌ها منتقل می‌شود تا خرج دیپلماسی و توسعه شود.
لیبرال‌ها در ضمن گفته‌اند می‌خواهند تلاش‌های بین‌المللی دولت کانادا را روی ارتقای جهانی «صلح، نظم و حکومت خوب» متمرکز کنند و از این رو بودجه‌ی خرید وسایل نظامی را مورد بازنگری قرار می‌دهند.
رهبر اپوزیسیون در سخنرانی خود برای امپایر کلابِ تورنتو با جزئیات بسیار به شرح سیاست خارجی دولت احتمالی لیبرال‌ها پرداخت.
ایگناتیف برای اولین بار به جزئیات بسیاری اشاره کرده، اما مهمترین آن‌ها را می‌توان قراردادهایی جدید با چین و هند دانست که ایگناتیف مدت‌هاست بر آن تاکید می‌کند (در واقع تحت فشار ایگناتیف بود که هارپر برای اولین بار به این دو کشور سفر کرد). از دیگر نکاتی که ایگناتیف بر آن تاکید داشت برقراری رابطه جدید با آفریقا و پذیرفتن این بود که «گروه بیست باید جای گروه ۸ را به عنوان نهاد اصلی جهان برای همکاری اقتصادی بگیرد».
این سخنرانی در حالی انجام می‌شود که پارلمان به زودی برای تابستان به مرخصی می‌رود و ایگناتیف با اتوبوس شش هفته سراسر کانادا را طی می‌کند تا اقبال خود را در انتخابات آتی افزایش دهد. ایگناتیف در ضمن اعلام کرده که در روزهای ۳ تا ۸ جولای به چین خواهد رفت «تا به کانادایی‌ها، مدت‌ها پیش از انتخابات قبلی، نشان دهیم که دولت لیبرال در مورد برقراری حضور حیاتی کانادا در چین و در سطح بین‌المللی جدی و محکم خواهد بود».
ایگناتیف در سخنرانی‌اش گفت، رویکرد لیبرال‌ها به جهان جانی دوباره به شبکه‌های دیپلماتیک و توسعه می‌بخشد، اما در ضمن بر کانادایی‌های بیرون دولت مثل رهبران استانی، صاحبان کسب و کارها، دانشگاهی‌ها، داوطلبان جوان و عوامل فرهنگی و هنری متکی است. او گفت که این رویکرد «کل کانادا» و نه «کل دولت» به دیپلماسی است که هدفش در ضمن برقراری ارتباط با حدود سه میلیون کانادایی است که در خارج از کشور زندگی و کار می‌کنند.
سیاست جدید لیبرال‌ها در سندی ۲۴ صفحه‌ای به نام «کانادا در جهان: استراتژی شبکه‌های جهانی» منتشر شده است که نسخه‌ای از آن نیز به دست شهروند رسیده است.
ایگناتیفِ جهان‌دیده
در این میان است که می‌توان بوی انتخاباتی را که هیچ کس نمی‌داند کی فرا خواهد رسید حس کرد. محافظه‌کاران این روزها بر «قطعیت» استفان هارپر که بلد است چطور کارها را انجام دهد به عنوان مزیت سیاسی او تاکید می‌کنند و معلوم است که لیبرال‌ها نیز می‌خواهند دقیقا همان نکته‌ای را به عنوان نقطه مثبت ایگناتیف نشان دهند که مورد حمله محافظه‌کاران است: ۳۴ سال تجربه زندگی و کار خارج از کشور.
اگر محافظه‌کاران به ایگناتیف حمله می‌کنند که اهل خارج است و ربطی به کانادا ندارد و فقط برای منفعت‌جویی به کشور بازگشته، سند لیبرال‌ها در عوض به هارپر حمله می‌کند که «تاکتیسینی ایدئولوژیک است که پیش از نخست وزیر شدن بیرون از آمریکای شمالی سفر نکرده است (به غیر از یک سفر به عنوان رهبر اپوزیسیون در همراهی با نخست‌وزیر پل مارتین برای مراسمی در بزرگداشت جنگ جهانی دوم)». (البته به این گفته لیبرال‌ها باید اضافه کرد که هارپر در زمانی که رهبر اپوزیسیون بود برای تشییع جنازه پاپ نیز به رم سفر کرد.)
مقامات حزب لیبرال در مصاحبه با رسانه‌ها گفته‌اند که هدف از انتشار این سند انتقاد پارتیزانی نیست و ارائه آلترناتیو بنیادینی به رویکرد محافظه‌کاران در سیاست خارجی است.
اما خواندن سند نشان می‌دهد که علاوه بر سیاست‌های «آلترناتیو»، سخن‌وری سیاسی بسیاری علیه رویکرد محافظه‌کاران نیز انجام گرفته است.
سیاست‌های جدید
سند جدید به سیاست‌های جدید لیبرال‌ها در تمام زمینه‌ها و تقریبا تمامی نقاط دنیا اشاره می‌کند.
در مورد افغانستان ایگناتیف موافق تعهد بدون پایان ارتش نیست، اما می‌گوید ارتش کانادا همچنان باید نقشی در مناطق امن دور از کابل بازی کند. باب ری، منتقد امور خارجی لیبرال‌ها، خود هفته گذشته به افغانستان سفر کرده بود و بر همین موضع تاکید کرد.
در این سند هزینه سالیانه جنگ در افغانستان حدود ۱/۷ میلیارد دلار تعیین شده (در حالی که افسر بودجه پارلمان می‌گوید رقم واقعی می‌تواند حتی بیشتر باشد) و رهبر لیبرال‌ها می‌گوید با حذف این رقم در هزینه‌های جنگی می‌تواند آن‌را به «طیف کامل دفاع، توسعه و دیپلماسی» اختصاص دهد.
ایگناتیف در ضمن گفته به فراخوان آمریکا برای اختصاص نماینده‌ای ویژه‌ی منطقه‌ی افغانستان برای شرکت در صحبت‌های دیپلماتیک و روند پاسخ مثبت می‌دهد.
در زمینه آفریقا، بسیاری از سیاست‌های لیبرال‌ها و تفاوت آن با محافظه‌کاران مبهم است. روشن‌ترین تفاوت این است که بر خلاف هارپر، ایگناتیف می‌خواهد قاره آفریقا را «مجددا در صدر فهرست اولویت‌های کمک بین‌المللی ما» قرار دهد. در حالی که هارپر به خواسته‌های متعدد اعطای کمک بیشتر به کنگو (از جمله سفر فرماندار کل به این کشور) بی‌اعتنا بوده و بعضی مقامات محافظه‌کاران تلویحا گفته‌اند که ترجیح می‌دهند بیشتر روی هائیتی که به کانادا نزدیک‌تر است و روابط بیشتری دارد تمرکز کنند.
این سند در مورد چین و هند، که نکته تاکید اصلی ایگناتیف در تدقیق اختلافاتش با هارپر بوده است، به تفصیل صحبت می‌کند. در سند می‌خوانیم که دولت لیبرال بلافاصله پس از انتخاب شدن قراردادهای جدیدی با این دو کشور می‌بندد تا «روابط اقتصادی، دانشی و فرهنگی ما را تعمیق بخشیم و در همه سطوح روابط بسازیم».
در مورد خاورمیانه، لیبرال‌ها بر موضع همیشگی حزبشان برای راه حل «دو دولتی» تاکید کرده‌اند و گفته‌اند به دنبال «اسرائیلی امن و امان و دموکراتیک» در کنار «دولت فلسطین قابل اتکا، امن و امان و دموکراتیک» هستند. ایگناتیف البته در سخنرانی خود تاکید کرد که کانادا «دوست اسرائیل است» و این کشور را «متحد مهم و دموکراتیکی» خواند که «حق دفاع از خود» را دارد.
با این وجود سند تاکید می‌کند که گرچه حمله به غیرنظامی‌ها همیشه باید توسط کانادا محکوم شود، اما «ساختن شهرک‌های یهودی‌نشین در اورشلیم شرقی و سایر نقاط کرانه غربی فلسطین… حرکتی علیه صلح است» و در ضمن می‌گوید کانادا باید به اسرائیل فشار بیاورد تا ورود مواد ساختمانی بیشتر به غزه را مجاز سازد.
ایگناتیف در سخنرانی خود به رویکرد «ساده‌انگارانه» هارپر به خاور میانه حمله کرد و گفت او «به دلایل حزبی، بحث را در کانادا قطبی کرده است».
در مورد قطب شمال، کانادایی‌ها مجددا از شورای قطب شمال حمایت می‌کنند، دفترخانه دائمی برای این شورا در کانادا می‌سازند و سفیر جدیدی را مسئول مسائل قطبی می‌سازند (سمتی که محافظه‌کاران حذف کردند).
سیاست خارجی جدید لیبرال‌ها بر اهمیت روابط کانادا با آمریکا نیز تاکید می‌کند و می‌گوید لیبرال‌ها به دنبال مدیریت بهتر مرز طولانی این کشور با همسایه جنوبی‌اش خواهد بود و در ضمن می‌کوشند گفتگوی فعال‌تری با کاخ سفید و کنگره در مورد «قیمت کربن، انرژی پاک، تحقیق و توسعه، توسعه شبکه تولید برق و مقررات جدید برای فن‌آوری‌های پاک جدید در بازار آمریکای شمالی» داشته باشند. (اما هیچ جزئیاتی در مورد «قیمت کربن» و سایر طرح‌های انرژی سبز داده نشده).
رویهمرفته یکی از تغییراتی که در طرح لیبرال‌ها مشخص است این است که قرار است وزارتخانه‌ی خارجی بزرگ‌تری توسط آن‌ها اداره شود و بسیاری نهادها و سمت‌های جدید ایجاد شود از جمله دبیرخانه دائمی برای شورای قطب شمال، دبیرخانه دائمی برای گروه بیست، مرکز دانشگاهی برای پیش‌گیری و حل تخاصمات، برنامه خدمات جوانان کانادا برای افزایش خدمت داوطلبانه جوانان کانادایی در کشورهای خارجی، نهاد «نامِ کانادا» برای استفاده بهتر از سفارت‌ها و کنسولگری‌های خارج در ارتقای تجارت و سرمایه‌گذاری و بورسیه‌های جهانی کانادا برای ارائه به دانشجویانی با درآمد پایین و متوسط که برای تحصیل به دانشگاه‌های کانادا بیایند.
