در پی راه پیمائی طولانی یک میلیون و ۶۰۰ هزار مخالف اردوغان همزمان با نخستین سالگرد کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ ترکیه انتقاد از رئیس جمهور خودکامه ترکیه در رسانه های اروپائی شدت گرفته است. بسیاری از ناظران امور ترکیه با اشاره به اوج گرفتن اعتراض ها پیش بینی می کنند که اردوغان شانسی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آینده ندارد. این انتخابات در ماه نوامبر سال ۲۰۱۹ برگزار می شود.
در روزهای پس از راه پیمائی مخالفان سیاست های رجب طیب اردوغان از آنکارا تا استانبول، موقعیت رئیس جمهور خودکامه ترکیه متزلزل تر شده و به ویژه در آلمان انتقاد از او شدت گرفته است.
رسانه های آلمانی بار دیگر از کودتای ژوئیه سال ۲۰۱۶ به عنوان یک “کودتای مشکوک” یاد می کنند و می نویسند که اردوغان از آن آگاه بوده است. در روزهای آستانه نخستین سالگرد این کودتا روزنامه حریت گزارش داده است که بار دیگر ۷ هزار و ۵۶۳ نظامی، پلیس و کارمند دولت از کار برکنار شده اند.
از ماه ژوئن تا ژوئیه امسال، صدها هزار نفر از شهروندان ترکیه به فراخوان کمال قلیچداراوغلو رهبر حزب دموکراتیک خلق ظرف سه هفته ۴۲۵ کیلومتر فاصله میان آنکارا تا استانبول را پیمودند. آن ها می خواستند صدای اعتراض خود را به گوش رئیس جمهور خودکامه ای برسانند که در پی یک کودتای مشکوک و احتمالا خود برانگیخته، ۵۰ هزار تن را به زندان انداخته، بیش از ۱۶۰ هزار نفر را از سازمان های دولتی اخراج و دست کم ۱۵۰ رسانه را تعطیل کرده است.
گزارش مفصلی در روزنامه هندلزبلات، با تاکید بر این نکته که در کودتای ۱۵ ژوئیه سال پیش تنها بخش کوچکی از ارتش ترکیه دخالت داشته است، تصفیه های پیاپی ارتش به وسیله اردوغان را دلیل عمده این کودتا ارزیابی می کند و ضمن ریشه یابی سابقه همکاری و رقابت رجب طیب اردوغان و فتح الله گولن واعظ میلیاردر مقیم آمریکا به این نتیجه می رسد که اردوغان می خواسته است ۶ میلیون طرفدار وفادار جنبش گولن را از ماشین قدرت بیرون بریزد.
روز ۹ ژوئیه امسال تعداد افرادی که هنگام آغاز راه پیمائی طولانی در آنکارا چند هزار نفر بیش نبود، در استانبول به یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر رسید. حضور چنین جمعیت به هم فشرده ای که با شعار “آزادی، عدالت و قانون” در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری پرچم های ترکیه را به اهتزاز درآورده بودند، سیلی محکمی به گونه اردوغان بود.
از فردای این همایش میلیونی، در رسانه های اروپائی این زمزمه ها اوج گرفت که ترس بر اردوغان غلبه کرده و به این دلیل ممکن است دست به سرکوبگری های تازه ای علیه مخالفان و منتقدان خود بزند. گزارش روز پانزدهم ژوئیه روزنامه حریت در مورد اخراج های تازه تایید کننده این دیدگاه است.
پشتیبانی آلمانی ها از مخالفان اردوغان
مصاحبه کلاودیا روت قائم مقام رئیس مجلس فدرال آلمان و رهبر پیشین حزب سبزها با روزنامه “کلنر اشتات آنسایگر” (۱۵ ژوئیه ۲۰۱۷) تنها نمونه ای از تمایل جدی المانی ها نسبت به پشتیبانی از مخالفان اردوغان است.
خانم روت، صرفنظر از مقام پارلمانی خود، با ده ها سال سابقه کار در عرصه حقوق بشر، یکی از زبده ترین ناظران امور ترکیه محسوب می شود. او در مصاحبه تازه خود تصریح می کند که رفراندوم قانون اساسی ترکیه نشان داد که نزدیک به ۵۰ درصد مردم ترکیه مخالفت اردوغان و خواستار جامعه ای باز و دموکراتیک هستند و آلمان باید از آن ها پشتیبانی کند.
مناسبات آلمان و ترکیه از زمان کودتای مشکوک ژوئیه سال ۲۰۱۶ به این سو هر روز تیره تر شده است، تا آنجا که حتی دولت آلمان به اردوغان اجازه نداد هنگام شرکت در نشست گروه ۲۰ در روزهای هفتم و هشتم ژوئیه، برای ترک های ساکن آلمان سخنرانی کند.
قائم مقام رئیس مجلس فدرال آلمان در مصاحبه خود اردوغان را با لحنی تند مورد انتقاد قرار داده و گفته است: “وضعیت فوق العاده ترکیه پس از کودتای نافرجام، به اردوغان کمک کرد تا نقشه های خود را با خشونت کامل دنبال کند”.
خانم روت، در این مصاحبه تصویر روشنی از اوضاع فعلی ترکیه می دهد. اوضاعی که با توجه به پیش آمدهای تازه نمی تواند برای مدت زیادی به درازا بکشد.
بیشتر ناظران امور ترکیه معتقدند که اردوغان حداکثر در جریان انتخابات ریاست جمهوری آینده ترکیه (نوامبر ۲۰۱۹) از صحنه سیاست این کشور رانده خواهد شد، زیرا بسیاری از هم حزبی های او نیز بیمناک آن هستند که سیاست های او، همچنان که از محبوبیت او کاسته است، نفوذ حزب عدالت و توسعه را نیز کاهش دهد.
برگردان فارسی متن کامل گفت و گوی کلاودیا روت را در اینجا می خوانید:
نیاز اردوغان به دشمن واهی خارجی
کلنر اشتات آنسایگر: خانم روت! مناسبات میان آلمان و ترکیه به نازل ترین سطح رسیده است. رئیس جمهور اردوغان رهبران امروز آلمان را با نازی ها مقایسه و علیه یک تصنیف طنز شکایت می کند. هدف او چیست؟
کلاودیا روت: اردوغان هدف روشنی دارد. او می خواهد سیستم سیاسی ترکیه را به یک جمهوری خودکامه تبدیل کند. او سیستم جمهوری اجرائی یی را می خواهد که شبیه دیکتاتوری است. شرایط فوق العاده پس از کودتای یک سال پیش به او کمک کرد تا نقشه هایش را با خشونت دنبال کند. به نظر می رسد که پوتین الگوی بزرگ او است. او به یک دشمن خارجی نیاز دارد تا در داخل کشور فضاسازی کند. اردوغان از حضور تعداد زیادی انسان ترک تبار در آلمان سوء استفاده می کند. این بسیار خطرناک است، زیرا فضاسازی های او در آلمان هم سبب قطب بندی می شود.
ولی همه پرسی قانون اساسی به نفع اردوغان تمام شده است. پس چرا آرام نمی گیرد؟
– اردوغان، آنطور که بعضی وقت ها به نظر می رسد، قوی نیست. از زمان تلاش برای کودتا ۵۰ هزار نفر بازداشت و ۱۵۰ هزار نفر از سازمان های دولتی اخراج شده اند. اردوغان می کوشد احزاب اپوزیسیون را نابود کند. او حدود ۱۶۰ روزنامه نگار را به زندان انداخته، مدافعان حقوق بشر را بازداشت کرده و در مناطق کردنشین جنگ به راه انداخته است. واضح تر بگویم: با این که نتیجه دستکاری شده رفراندوم نشان می دهد که اردوغان اکثریت ضعیفی برای نقشه تغییر سیستم حکومتی خود کسب کرده است، او احساس عدم امنیت می کند. خیلی ها سیاست او را رد می کنند و خواستار یک ترکیه باز و دموکراتیک هستند.
یعنی شما روی آن نزدیک به ۵۰ درصد دیگری حساب می کنید که به همه پرسی رای مخالف دادند؟
صد درصد. این ها انسان هائی هستند که ما باید از خواست های آن ها پشتیبانی کنیم. اردوغان از طریق نقض بنیادی حقوق مردم سبب ایجاد یک اپوزیسیون رشد یابنده شد. این در درازمدت به زیان وی خواهد بود. مقاومت رشد می کند، و با این که آزادی مطبوعات به پشت میله های زندان افتاده است، انسان ها دست به تظاهرات می زنند.
شما خودتان چندین هفته است که مایلید برای بررسی اوضاع به ترکیه بروید، اما دولت ترکیه اجازه این کار را نمی دهد.
یک حرکت مسخره. این خنده دار است که گفته شود عملکرد دولت ترکیه واکنشی به تحقیر سیاستمداران ترک از سوی آلمان است که اجازه نداد در خاک آلمان برای همه پرسی قانون اساسی کشور خودشان تبلیغ کنند. این یک سیاست چشم در برابر چشم است که برای من قابل فهم نیست.
به تازگی دولت آلمان سخنرانی اردوغان در هامبورگ را ممنوع کرد. این کار هوشمندانه بود؟
من این اقدام را نادرست می دانم. اگر او دوست دارد در خاک ما سخنرانی کند، باید بتواند این کار را بکند. این چیزی است که ما تحت عنوان “آزادی عقیده” می فهمیم. همین است که میان ما و ترکیه اردوغان تمایز ایجاد می کند. آنجا منتقدان زندانی می شوند. نزد ما باید اجازه داشته باشند سخنرانی کنند.
آیا پیمانی که اتحادیه اروپا برای جلوگیری از مهاجرت پناهجویان با ترکیه بسته است کار اقدام علیه اردوغان را آسان نمی کند؟
– این پیمان باید لغو شود. این پیمان در هرحال به لحاظ حقوق ملل مسئله ساز است. چطور می توان ادعا کرد که ترکیه کشور ثالث امنی است که می توان پناهجویان را به آن بازگرداند؟ با توجه به روندی که در ترکیه سپری می شود، هیچکس نمی تواند چنین چیزی را ادعا کند. این بدان معنا نیست که ما نباید کمک های انسانی به ترکیه بفرستیم. ۳ میلیون تا ۳ میلیون و نیم پناهجو در آنجا زندگی می کنند. این از تمام اروپا بیشتر است. اما برای این کار پیمان نخ نما شده لازم نیست که ما را وابسته کند.
چطور می شود کاری کرد که دنیس یوجل روزنامه نگار ترک آلمانی و بسیاری دیگر از خبرنگاران زندانی آزاد شوند؟
– من متاسفانه پاسخ راضی کننده ای برای این پرسش ندارم. اما جائی که مسئله بر سر حقوق بشر است ما باید موضع کاملا روشنی اتخاذ کنیم. دنیس یوجل ظاهرا برای اردوغان یک گروگان سیاسی است. حتی اگر اقدامات ما نتیجه فوری نداشته باشد، ما نباید از این که همواره خواستار آزادی یوجل باشیم دست برداریم. اردوغان باید بفهمد که با این روش ها به جائی نمی رسد.
دولت آلمان برای سرعقل آوردن اردوغان چه می تواند بکند؟
– ما باید صدور تجهیزات جنگی را فوری قطع کنیم. این قابل پذیرش نیست در حالی که در مناطق کردنشین شدیدترین خشونت ها اعمال می شود، آلمان مثل همیشه اسلحه به ترکیه بفرستد. علاوه بر این، در شرایط فعلی نباید مذاکرات میان ترکیه و اتحادیه اروپا بر سر اتحادیه گمرکی میان دو طرف گسترش پیدا کند. همچنین ما نباید کمک های اقتصادی یی را که اردوغان به آن امید بسته است در اختیار او بگذاریم. وضعیت اقتصادی خراب فعلی ترکیه در نهایت نتیجه سیاست های خود او است.
همه این کارها به مخالفان اردوغان کمک نمی کنند؟
– این طبعا وضعیت دشواری است. صدور تجهیزات نظامی و کمک های اقتصادی بیش از هرکس به اردوغان کمک می کند. ما اجازه نداریم از رئیس جمهوری پشتیبانی کنیم که به پیشانی هرکس که همفکر او نیست مهر تروریست می زند و در واقع هرکس. کمک های مالی برای تحقق پیش شرط های پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا باید به صورت هدفمند تنها در اختیار سازمان های جامعه مدنی گذاشته شود. ان جی او های طرفدار دموکراسی که هنوز در ترکیه باقی مانده اند باید از کمک های ما برخوردار شوند، نه دولت.
ایا باید مذاکرات مربوط به پذیرش ترکیه به اتحادیه اروپا در واکنش به سیاست اردوغان قطع شوند؟
– من در این مورد فقط می توانم هشدار بدهم. این کار به اردوغان امکان می دهد که خود و طرفدارانش را به عنوان قربانیان توطئه اروپا جا بزند و ما پشت آن ۵۰ درصدی را که مخالف سیاست اردوغان هستند و یک چشم انداز اروپائی را آرزو می کنند خالی کنیم. اردوغان ترکیه نیست. به این دلیل می گویم: مذاکرات باید در شرایط فعلی متوقف شوند، اما قطع همیشگی آن مجاز نیست. ما باید برای اردوغان و آدم هایش روشن کنیم: ما به مناسبات خوب و تنگاتنگ با ترکیه علاقمند هستیم. درهای اروپا همواره به روی یک ترکیه دموکراتیک باز هستند، اما زیر بار باج خواهی نمی رویم.
