آرش عزیزی ـ در بحبوحه‌ی جدال جنبش انقلابی مردم ایران با جمهوری اسلامی و اوج گرفتن فعالیت‌های حمایتی در خارج کشور، و بخصوص تورنتوی…
شهروند ۱۲۵۳ پنجشنبه ۲۹ اکتبر ۲۰۰۹
در بحبوحه‌ی جدال جنبش انقلابی مردم ایران با جمهوری اسلامی و اوج گرفتن فعالیت‌های حمایتی در خارج کشور، و بخصوص تورنتوی
خودمان، گروه‌های زیادی شکل گرفتند. بسیاری اهداف بزرگ داشتند، اما متاسفانه کمتر پابرجا ماندند. آن‌ها که اهدافشان خاضعانه‌تر و ساده‌تر بود، بعضا تاثیر و عمری دیرپاتر داشتند. بهترین نمونه در این میان گروه دوچرخه‌سواری برای حقوق بشر در ایران (CHRI) است که با هدف ساده‌ی رکاب زدن تا اتاوا و سفارت جمهوری اسلامی به وجود آمده بود و چنانکه نویسنده‌ی این مقاله که خود از اعضای این گروه است بارها پیش‌بینی کرده بود، امروز پابرجا تر از خیلی گروه‌های دیگر باقی مانده است و فعالیت می‌کند.
این بود که دو هفته پیش شاهد بودیم همین گروه موفق شد در همکاری با گروهی به نام "مدافعان حقوق بشر" (AHR) کنفرانسی چشمگیر و بزرگ را در ساختمان بانِ دانشگاه تورنتو برگزار کند. کنفرانسی که چندین ساعت از روز شنبه ۱۷ اکتبر را به خود اختصاص داده بود "جنبش مدنی ایران: دفاع جهانی" نام داشت و قرار بود در مورد استراتژی‌های مختلف دفاع از "جنبش مدنی ایران" در "مبارزه برای حقوق بشر و اصلاحات دموکراتیک" باشد، "هم در تئوری و هم در عمل".
جالب اینجا بود که برنامه و فهرست سخنرانان نشان می‌داد که هدف کنفرانس بیش از اعتراض معمولی به تخطی از حقوق بشر بوده است و به جهت‌گیری سیاسی خاص در مورد وقایع ایران گسترش یافته است. مثلا اعتراض به تخطی از حقوق بشر به "دفاع جهانی… از مبارزه برای حقوق بشر" گسترش یافته بود.
ترکیب سخنرانان بیشتر شامل چهره‌های آکادمیک به اضافه‌ی چند فعال سیاسی تورنتو بود. گرد آوردن جمع کثیری از این چهره‌ها در کنفرانسی با موضوعی واحد خود از دستاوردهای کنفرانس بود.
از چهره‌های دانشگاهی معروف ایرانیِ در کانادا، رامین جهانبگلو، استاد دانشگاه تورنتو، و پیام اخوان، استاد دانشگاه مک‌گیل، حاضر بودند که به موضوع از جنبه های مختلفی پرداختند. جهانبگلو بیشتر به مسئله‌ی روشنفکران و جامعه‌ی مدنی در ایران پرداخت. پیام اخوان اما به موضوعی اشاره کرد که حوزه‌ی تخصص اوست: نقش جامعه‌ی بین‌الملل در ایجاد مسئولیت‌پذیری برای رهبران جمهوری اسلامی. اخوان صحبت خود را با دادن خبر آزادی مازیار بهاری، روزنامه‌نگار ایرانی-کانادایی، آغاز کرد که با شادی و تشویق حاضران مواجه شد. اشاره‌ی اخوان به تاثیری که از "متحد و مصمم بودن" جوانان ایرانی در ایران و دیاسپورا گرفته است و متصل کردن آن به مسئله‌ی تعقیب سران جمهوری اسلامی در خارج قابل توجه بود. نکته‌ی جالب صحبت دکتر اخوان، که سابقه‌ی کار برای دادگاه بین‌المللی لاهه را دارد، اشاره‌ی مشخصش به راه‌های پیگیری قضایی سران جمهوری اسلامی و سابقه‌ی جنایات آن‌ها در ترورهای سیاسی خارج از ایران و سایر جنایات بود.
مینا یزدانی، دیگر چهره‌ی حاضر دانشگاهی از دانشگاه تورنتو، در صحبت کامل و آموزنده‌ی خود به نقش اقلیت‌های مذهبی اشاره کرد. او با اشاره به تجاربی مثل بومیان کانادا، سیاهان آمریکا و یهودیانِ اروپا، به مسئله‌ی اقلیت‌های یهودی، سنی، صوفی و بخصوص بهایی پرداخت که این آخری بخش عمده‌ی صحبت او را به خودش اختصاص داد (یزدانی علت این امر را این دانست که بهایی‌ها "بزرگترین و منزوی‌ترین اقلیت مذهبی غیرمسلمان در ایران" هستند). نکته‌ی جالب صحبت مینا یزدانی اشاره به این واقعیت بود که نحوه‌ی برخورد جامعه با اقلیت‌های مذهبی می‌تواند پارامترِ پیشرفت مدنیت در آن جامعه باشد.
چهره‌های دانشگاهی غیرایرانیِ کانادا نیز حضور بارزی در کنفرانس داشتند.
موضوع صحبت پروفسور باربارا فالک، از کالج نظامی کانادا در کینگستون، "تحلیل تطبیقی جنبش‌های مدنی" بود و او به مسئله‌ای بسیار حساس پرداخت: ارتباط جنبش‌های ایران با انقلاب‌های مخملی که مورد جدال‌های حادی بوده. از یک طرف حکومت مدام این تهمت را به بعضی سران اصلاح‌طلب وارد می‌کند که قصد چنین اقدامی را داشته‌اند و از طرف دیگر بعضی‌ها مطلوبیت این راه را پیشنهاد می‌کنند. صحبت خانم فالک بیشتر مقایسه‌ی جنبش کنونی ایران با جنبش لهستان و سازمان کارگری "همبستگی" و نقش آن در سقوط حکومت استالینیستی این کشور داشت.
پملا شایم، از دیگر استادان دانشگاه تورنتو، یکی از جذاب‌ترین صحبت‌ها را ارائه داد. شاید جالب‌ترین نکته‌ی صحبت‌های او تسلطش بر پویایی‌های درونی جامعه‌ی ایران بود. مشخص بود که خانم شایم سابقه‌ی کار کردن روی ایران را دارد. از مهم‌ترین مسائلی که او به آن‌ها اشاره کرد: لزوم تاکید بر خواست جامعه مدنی و دموکراسی و نه به قدرت رسیدن موسوی، لزوم عدم همکاری با سازمان‌های راست‌گرایی که شاید بخواهند خود را متحد این جنبش جلوه دهند، اما ربطی به اهداف آن ندارند، جمعیت ۷۰ درصدی جوان ایران و نقش احتمالی آن در تحولات، …
موضوع رسانه‌ها مسئله‌ای است که مدام در ارتباط با جنبش انقلابی ایران مطرح می‌شود و طبیعی بود که بخشی از کنفرانس به آن اختصاص پیدا کند. ران دیبرت، باز هم از دانشگاه تورنتو، با موضوع "نقش رسانه‌های ارتباطی در دفاع از حقوق بشر" صحبت کرد، اما سخنان پرشورتر را از کسی شنیدیم که یکی از دو اکتیویستِ حاضر در پنل‌ها بود و خود سابقه‌ی طویلی از کارهای رسانه‌ای دارد: سیما سحر زرهی، فعال سیاسی و کارگری و روزنامه‌نگارِ شهروند. موضوع صحبت سیما نقش رسانه و روزنامه‌نگاری در جنبش مدنی ایران ب
کنفرانس روز شنبه پلاتفرمی برای صحبت راجع به استراتژی‌های مختلف دفاع جهانی از جنبش ایران از زاویه‌ی سیاسیِ خاصی بود. سخنرانان بی‌شک توانستند نوری بر جنبه‌های مختلف بحث بتابانند، اما مهم‌ترین جلوه‌ی کنفرانس شاید نشان دادن فعال و زنده ماندن سازمانی است که با هدفی ساده شروع شد و تا امروز موفق شده است طیف عظیمی از فعالان را حول خود حفظ کند. جامعه‌ی ایرانی تورنتو دلایل بسیاری برای افتخار به دوچرخه‌سواران مدافع حقوق بشر دارد.
عکس ها: محمد تاج دولتی
