پیشروی و ادامه‌ی جنبش انقلابی مردم ایران باعث شده ایرانی‌های خارج کشور نیز از پا ننشینند و هر لحظه به این فکر باشند …
شهروند ۱۲۴۸ پنجشنبه ۲۴ سپتامبر ۲۰۰۹
گزارشی از کنفرانس دانشگاه یورک
پیشروی و ادامه‌ی جنبش انقلابی مردم ایران باعث شده ایرانی‌های خارج کشور نیز از پا ننشینند و هر لحظه به این فکر باشند که از فضای آزادتر خود نسبت به شرایط ایران استفاده کنند تا کاری در همبستگی با مردم آن کشور انجام دهند. در کنار حرکت‌های اعتراضی مختلفی که هر لحظه در جامعه‌ی ایرانیان تورنتو در جریان است، کنفرانس‌های دانشگاهی نیز یکی از انواع رویدادهای همبستگی با جنبش در ایران بوده‌اند.
طبیعی است که دانشگاه یورک مرکز چنین رویدادهایی باشد. احتمالا کمتر دانشگاهی خارج از ایران این چنین در میان محلات ایرانی‌نشین قرار دارد و خود این‌همه دانشجوی ایرانی دارد (یورک بیش از ۴۰۰۰ دانشجوی ایرانی دارد).
دانشگاه یورک دو هفته پیش میزبان کنفرانسی در مورد حقوق بشر، جامعه مدنی و دموکراسی در ایران بود. میزان شرکت مردم در این کنفرانس به راستی چشمگیر بود. نه تنها سالن ۳۵۰ نفره‌ی رسایتال پر شده بود که نزدیک ۱۰۰ نفر بیرون سالن و از روی صفحه‌ی تلویزیون جلسه را نگاه می‌کردند و اجازه‌ی ورود نداشتند. روی هم رفته شمار تمام کسانی که در بخشی از ساعات این کنفرانس طولانی شاهد آن بودند به ۵۰۰ نفر می‌رسید.
یکی از نکات جالب کنفرانس این بود که نه فقط توسط دانشجویان یورک که با همکاری دانشجویان ایرانی دو دانشگاه دیگرِ تورنتو (تورنتو و رایرسون) برگزار می‌شد. کانون ایرانیان دانشگاه تورنتو، انجمن ایرانیان دانشگاه رایرسون، پروژه‌ی دیاسپورا در دانشگاه یورک و برنامه‌ی حقوق بشر در دانشکده‌ی مطالعات برابریِ همین دانشگاه میزبانان این کنفرانس بودند.
دکتر سعید رهنما، استاد شناخته شده و محبوب دانشگاه یورک، که ریاست جلسه را بر عهده داشت، در مصاحبه با شهروند می‌گوید: "هر چقدر سرکوب در ایران شدیدتر شود، نقش خارج از کشور مهمتر می‌شود. ایرانیان در این‌جا از جنبش مدنی مردم ایران حمایت می‌کنند. در داخل هر چقدر حکومت وحشی‌تر شود، زندانی کند، محاکمه نمایشی بگذارد تا مردم را بترساند، نقش حمایت‌کننده ایرانیان خارج از کشور مهمتر می‌شود. گذاشتن کنفرانسی مثل این در واقع برملا کردن و بی‌آبرو کردن این رژیم هست تا نشان دهیم این رژیم برحق نیست، مشروعیت ندارد، آبرو ندارد، حمایت ندارد و حیثیت ندارد".
کنفرانسِ روز ۱۲ سپتامبر تمرکز خود را روی مسئله‌ی حقوق بشر گذاشته بود و در واقع حقوقدانان و فعالان حقوقی بخش اعظم سخنرانان را به خود اختصاص می‌دادند. دکتر رهنما می‌گوید:"ما مخصوصا وکلای سه نسل را دعوت کردیم. آقای (عبدالکریم) لاهیجی و خانم (مهرانگیز) کار از وکلای بسیار برجسته‌ی ایران و از نسل قبلی هستند و دکتر هایده مغیثی خودش در زمان آن‌ها حقوق خوانده، اما کار حقوق نمی‌کند. بعد آقای پیام اخوان، نسل دومی بود. و نسل سوم هم خانم غزال مژدهی، وکیل و حقوقدان خیلی جوان و تازه‌فارغ‌التحصیل".
حقوق‌دان‌های به قول آقای رهنما نسل اولی در صحبت‌های خود بیشتر سعی کردند به محدوده‌های حقوق بشر در چارچوب جمهوری اسلامی اشاره کنند. اگر عبدالکریم لاهیجی، نایب‌رئیس انجمن بین‌المللی حقوق بشر و رئیس انجمن حقوق بشر ایران، بیشتر از منظر حقوقی به قانون اساسی از مشروطه تاکنون نگاه کرد و گفت: "این قانون اساسی به فرض اجرا هم ما را به حقوق بشر نمی‌رساند"، مهرانگیز کار مستقیما با نگاهی به تاریخ مبارزات مردم نشان داد که آن‌ها چگونه همیشه از منافذ حقوقی برای نشان دادن اعتراضات خود استفاده کرده‌اند اما "به نظر من این آخرین باری است که شاید مردم ایران با مکانیزم های همین سیستم به جنگ این سیستم می‌روند و بدون شک در جریان اعتراض‌های آینده مکانیزم‌ها دیگر این نخواهد بود".
پیام اخوان، استاد دانشگاه مک‌گیل در مونترال و حقوقدان برجسته، چنانکه انتظار می‌رفت در مورد مسئولیت رهبران برای جنایت علیه بشریت صحبت کرد. او که سابقه‌ی کار کردن با نظام حقوقی بین‌المللی در لاهه را دارد به این موضوع پرداخت که جنایاتی که در زمان جمهوری اسلامی اتفاق افتاده همه به گردن رهبران جمهوری اسلامی است و در واقع نباید انتظار داشت آن‌ها مصونیت داشته باشند.
و بالاخره حقوقدان نسل سومی، غزال مژدهی، از نقش جوانان و دانشجویان در جنبش مدنی ایران گفت و این‌که چطور این بخش بزرگ جامعه‌ی ایران نیروی محرکه‌ی جنبش اعتراضی اخیر است. غزال در سخنان پرشور خود همانقدر که تحلیل می‌کرد، به ستایش جنبش و جوانان آن نیز می‌پرداخت. او از این گفت که جوانان ایران "دائما علیه دولت مبارزه کرده‌اند و هدف‌شان برقراری جامعه‌ای سکولار و دموکراتیک در ایران است". غزال تاکید کرد: "این افراد شجاعانه جنگیدند تا صدای آن‌ها در حیطه سیاسی شنیده شود و حقوق برابر داشته باشند". بخش بسیار مهم دیگر از صحبت‌های او اشاره به وحدت و همبستگی اجتماعی بین گروه‌های مختلف بود و این‌که چگونه شکاف سکولار و مذهبی به هیچ وجه در جنبش اعتراضی مردم به وجود نیامده و دو قطبی همیشه بین مردم و "دولتی که آن‌ها را نمایندگی نمی‌کند" بوده است.
علاوه بر حقوق‌دان‌ها چهره‌‌های دیگری نیز در جمع سخنرانان بودند که جنبه‌های زیبایی به بحث آوردند. دکتر رضا براهنی، نویسنده و منتقد اجتماعی، راجع به حقوق بشر و کانون نویسندگان ایران صحبت کرد، اما جالب این‌جا بود که در ابتدای صحبت‌های خود به آتش‌سوزی در محله‌ی تن‌فروش‌ها در تهران اشاره کرد و آن را جزو جنایات علیه حقوق بشر نامید. براهنی در ادامه‌ی صحبت‌های خود از این گفت که کانون نویسندگان ایران در چه فضای پرشوری و در چه شرایط مشخصی شکل گرفته است.
رامین جهانبگلو، استاد دانشگاه تورنتو، دیگر سخنران کنفرانس بود که از عدم خشونت و جامعه مدنی در ایران صحبت کرد. کسانی که در بحث‌های هفتگی آگورا که توسط دکتر جهانبگلو در ساختمان موسسه‌ی پداگوژی انتاریو (بخشی از دانشگاه تورنتو) برگزار می‌شود، شرکت دارند، با تم‌های این بحث آشنا بودند. دکتر جهانبگلو از جمله کسانی است که اصل عدم خشونت را در مورد جنبش اعتراضی کنونی ایران به کار می‌بندد.
کنفرانس روز شنبه نشان از علاقه و آمادگی بسیار جامعه‌ی ایرانی شهرمان برای شرکت در گفتگو در مورد جنبش انقلابی مردم ایران دارد. چنانکه گفتیم قریب ۵۰۰ نفر به نحوی از انحا در کنفرانس شرکت داشتند و این با وجود این است که رسیدن به محل کنفرانس بدون وسایل حمل و نقل عمومی کار راحتی نبود. مردم طوری اطراف سالن را پر کرده و مشتاق رفتن به داخل بودند که بعضی افراد مسئول سالن، که به علت مقررات آتش‌نشانی اجازه‌ی ورود به افراد بیشتر نمی‌دادند، باور نمی‌کردند که سخنرانی آکادمیک این گونه افراد را از گروه‌های سنی مختلف جذب کند. کنفرانس‌های این چنینی می‌توانند نقش مهمی در حمایت فکری و عملی از جنبش ایران بازی کنند گرچه دکتر رهنما تاکید می‌کند: "نقش ما فقط حمایت است و نه رهبری".
خبر خوش برای کسانی که موفق به شرکت در کنفرانس نشدند این‌که آقای رضا بنایی از شرکت C-Living هزینه و کارِ فیلمبرداری مراسم را تقبل کرده‌اند و فیلم‌های کنفرانس که بسیار هم حرفه‌ای تهیه شده، به زودی روی وب‌سایت دانشگاه یورک قابل دسترسی خواهد بود.
عکس های این کنفرانس را در گالری عکس شهروند ببینید.
