طرفدارانش میگویند هم خوشمزهتر است و هم مقویتر و هم سالمتر. مخالفانش میگویند هر چقدر مواظبت بر آن اعمال شود میتواند عامل باکتری باشد.
شهروند ۱۲۶۶ – پنجشنبه ۲۸ ژانویه ۲۰۱۰
طرفدارانش میگویند هم خوشمزهتر است و هم مقویتر و هم سالمتر. مخالفانش میگویند هر چقدر مواظبت بر آن اعمال شود میتواند عامل باکتری باشد.
منظورمان شیر خام و در واقع همان شیر پاستوریزه نشده است.
گرایش شدید سالهای اخیر به غذاهای ارگانیک و طبیعی باعث شده طرفداران "شیر خام" هم وارد میدان بشوند. آنها میگویند پاستوریزاسیون میکروارگانیسمهای شیر را میکشد و "شیر واقعی" (یعنی شیر خام) است که به گوارش و متابولیزاسیون کمک میکند. کشاورزان حامی این شیر میگویند آنهمه علف سبزی که به گاوهایشان میدهند شیر خام را پر از ویتامین A و D کرده است و تازه میگویند پاستوریزاسیون به صنعت شیر اجازه میدهد گاوها را در شرایط ارزانتر و در نتیجه کمتر سالم بزرگ کند در حالی که اگر مواظبت کافی اعمال شود، شیر پاکیزه میماند و مشکلی ایجاد نمیکند.
و دعوا ادامه دارد…
دعوای شیر خام و شیر پاستوریزه، که مدتهاست در آمریکا جریان دارد، بالاخره به کانادا هم آمده و باید ببینیم این کشور که یک پایش در سنت های روستایی اروپاییها است و یک پایش در مدرنیت صنعتی آمریکای شمالی و تازه یک پای دیگر هم در مولتیکالچرالیسم و انواع سنتهای جهانی به چه تصمیمی در این زمینه میرسد.
حق نوشیدن
در حال حاضر قانون کانادا، نوشیدن شیر خام را آزاد اما فروش آن را ممنوع میداند.
قهرمان طرفدار "شیر واقعی" در این کشور کشاورزی انتاریویی است که چند سال است بر سر این مسئله به نبرد دولت و قانون آمده است: مایکل اشمیت مدتی است برنامهای در مزرعهی خود، در هشتاد کیلومتری شمال تورنتو، بر پا کرده که مشتریان در آن میتوانند بخشی از گاو را بخرند و در عوض شیر خام بگیرند.
در نوامبر ۲۰۰۶ مزرعهی او مورد یورش پلیس قرار گرفت و دم و دستگاهش را جمع کردند چرا که مقامات میگفتند قانون شیر و قانون حفاظت و ارتقای تندرستی انتاریو را زیر پا گذاشته است. در آن هنگام ۲۰ مورد اتهام تولید، ذخیره و توزیع غیرقانونی شیر خام متوجه او بود.
حدود دو سال بعد، در اکتبر ۲۰۰۸، اشمیت در دادگاه متهم به بی احترامی به دادگاه شد چرا که دستور توقف فروش شیر خام را اجرا نکرده بود. اوایل امسال او به دادگاه بازگشت و اعلام کرد میخواهد کار را به منشور حقوق کاناداییها بکشاند چرا که بازجوییهای پلیس "حق آزادی" او را محدود میکند. او به گزارشگران گفت: "تنها چیزی که جلوی مرا میگیرد این است که ما از طریق گفتگویی سازنده واقعا به این نتیجه برسیم که شیر میتواند خطرناک باشد و من تضمین میکنم که چنین نیست".
و بالاخره همین هفتهی پیش قانون با اشمیت موافقت کرد. پل کوارسکی، قاضی محلی، حکم کرد که قرار و مدار کوچکی که این کشاورز در مزرعه اش راه انداخته ناقض آن دو قانون مذکور نیست و در نتیجه گروهی از مشتریان اشمیت (که صاحب بخشی از گاوهای او هستند) همچنان می توانند شیر خام خود را بگیرند. اما اشمیت و بقیه کشاورزانی که مدت هاست خود از شیر و لبنیات خام لذت میبرند میگویند این نبرد را همینجا متوقف نخواهند کرد و تا آزادی کامل آن پیش میروند. آرزوی آنها این است که روزی شیر خام را روی قفسهی سوپرمارکتها ببینند.
اما سئوالی که برای خیلی پیش میآید این است که واقعاً مصرف شیر خام چقدر پاکیزه است؟ حرف کدام طرف را باید باور کرد؟
طبیعی است که قبل از انقلاب صنعتی و ابداع پاستوریزاسیون (توسط لوئی پاستور، پزشک فرانسوی، که نام این روند را هم از او گرفتهاند) همه شیر خام میخوردند و البته بسیاری از مصرف شیرهای باکتریدار جان میسپردند. امروز همان روندی که پاستور کشف کرد، یعنی گرم کردن شیر برای کشتن باکتریها، رایج است و جلوی بیماریها را میگیرد. از طرفی اما با پیشرفت علم راههای دیگری برای جلوگیری از توزیع شیر آلوده وجود دارد که مهمترینش کسب اطمینان از سلامت دام و پاکیزگی تمام روند است.
دکتر پرویز قدیریان، استاد تغذیه در دانشگاه مونترال و کارشناس سازمان جهانی بهداشت، در مصاحبه با شهروند می گوید: "در کبک هم اخیراً موجی شروع شده که بعضیها متاسفانه دیگر شیر پاستوریزه نمیخورند و هر طوری هست شیر خام میخورند چون میگویند شیر، طبیعی است و نباید جوشیده شود".
آیا این تندرستی آنها را تهدید نمیکند؟
دکتر قدیریان میگوید:"اگر حیوان مریض باشد و یا نکات لازم رعایت نشده باشد میتواند عواقب بسیار بدی داشته باشد، بخصوص برای زنان باردار، افراد بیمار و یا کسانی که سیستم ایمنیشان مشکل دارد. از طرف دیگر میدانیم که در سراسر دنیا کسانی هستند که نکات لازم را رعایت میکنند و شیر خام میخورند".
شیر خام در جهان
جدال بین شیر خام و پاستوریزه مدتهاست که در آمریکا جریان دارد.
آمریکا در دهه ۱۸۹۰ اولین کشوری بود که پاستوریزاسیون شیر را به طور وسیع آغاز کرد. در این کشور اداره غذا و دارو و مرکز کنترل بیماری، به همراه اکثر نهادهای بهداشت بینالمللی، تاکید میکنند که نوشیدن شیر خام امن نیست.
با این حال هنوز بیست و هشت ایالت آمریکا ممنوعیتی برای فروش شیر خام ندارند. خریدن بخشی از گاوها برای دریافت شیر ممکن است و خرید شیر خام برای مصرف حیوانی هم کاملا آزاد است.
در مناطق روستایی اروپا شیر خام بسیار رایج است و در بعضی مغازههای شهرهای بزرگ هم پیدا کردن آن راحت است. انگلستان را باید مهد شیر خام در اروپا دانست چرا که نه تنها مصرف و توزیع آن قانونی است که حدود ۲۰۰ تولیدکننده آنرا مستقیما به مشتریان میفروشند. البته بطری اینجور شیرها خام بودن آن را توضیح میدهد و در ضمن این کشاورزان باید از موازین بهداشتی بالاتری تبعیت کند.
باید ببینیم مایکل اشمیت در جدال قضایی خود به کجا میرسد و تکلیف شیر خامخورهای انتاریو و کانادا چه میشود.