* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
هپاتیت A یک بیماری ویروسی است و ویروس توسط مدفوع شخص بیمار وارد محیط می شود و بر اثر آب و غذاهای آلوده و حتی دست آلوده به ویروس و روابط جنسی دهانی و مقعدی سرایت می کند. همه کس در هر سنی ممکن است مبتلا شوند و طبق فونداسیون کبد آمریکا ۲۲ درصد بیماران بزرگسال در بیمارستان بستری می شوند. هپاتیت A بیشتر از سایر هپاتیت ها شیوع دارد و همین طور خوش خیم ترین نوع هپاتیت هاست و هیچ وقت مزمن نمی شود و بین ۱۵ تا ۳۵ درصد بیماران دچار بیماری کبد حاد و نیمه حاد می شوند. پس از ورود ویروس به بدن ۱۵ تا ۴۵ روز طول می کشد تا بیماری خودش را نشان بدهد (دوره کمون) و اکثر بیماران پس از ۲ تا ۶ ماه کاملاً بهبود می یابند.
خون بیمار پس از بهبودی آنتی کورهای مخصوص بیماری را دارد که از بیمار محافظت می کند ولی ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد مبتلا شده ممکن است ۶ ماه پس از مرحله حاد بیماری دوباره بیمار شوند ولی بیماری به طرف سروز کبدی پیشرفت نمی کند.
چون هپاتیت A در اغلب موارد هیچ سیمپتومی ندارد شخص بیمار از دو هفته قبل از شروع سیمپتوم ها تا ۷ تا ۱۰ روز پس از پایان سیمپتوم ها می تواند دیگران را آلوده کند.
سیمپتوم های هپاتیت A
شروع بیماری به صورت حاد با سیمپتوم هایی مانند سیمپتوم های گریپ مثل تب، سردرد، بی حالی و ضعف، حالت تهوع، بی اشتهایی، ناراحتی های شکمی، زردی و حساسیت کبد هنگام لمس کردن همراه است. باید توجه داشت که زردی در بین ۵۰ تا ۸۰ درصد بزرگسالان دیده می شود ولی کودکان دچار زردی نمی شوند و هپاتیت A اغلب موارد تشخیص داده نمی شود و شخص فکر می کند که دچار سرماخوردگی شدید یا گریپ شده است.
عوامل خطر ابتلا
کسانی که به علت شغلی با فاضلاب سروکار دارند، یا برای پلیس، آتش نشانی، زندان، و جمع آوری زباله کار می کنند؛
مسافرانی که به کشورهایی که مقررات بهداشتی سخت ندارند مخصوصاً مکزیک، آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی، جزایر کارائیب، آسیا به غیر از ژاپن، اروپای شرقی، اطراف مدیترانه، خاورمیانه و آفریقا سفر می کنند.
افرادی که در مکان های آلوده شده به سر برده اند مثل بعضی مدارس و محل کار، کودکستان ها، محل های توریستی، منازل سالخوردگان، بیمارستان ها، مراکز دندان پزشکی، مصرف مواد مخدر تزریقی. با این که امکان آلودگی به هپاتیت A از طریق خون کم دیده می شود ولی دیده شده که شروع اپیدمی از کسانی بوده که مواد مخدر غیرقانونی تزریق می کردند.
پیشگیری
پیشگیری برای افراد در خطر آلودگی به سه طریق انجام می شود: واکسن، ایمیونوگلوبولین، و اجرای جدی قوانین بهداشت عمومی.
وزارت بهداشت کانادا پیشنهاد می کند که افراد زیر قبل از آلودگی واکسینه شوند:
ـ مسافران یا مهاجرانی که از مناطق آلوده می آیند؛
ـ افراد فامیل و نزدیکان کودکانی که از مناطق آندمیک هپاتیت A را به فرزندی قبول کرده اند؛
ـ افرادی که در مناطق خطر آندمیک شدید هستند مانند بعضی از مناطق زندگی بومیان،
ـ افرادی که به علت نوع زندگی در خطر آلودگی هستند مثل معتادان به مواد مخدر (تزریقی یا غیره) و مردانی که با مردان دیگر روابط جنسی دارند؛
ـ افرادی که دچار بیماری های کبدی مزمن هستند مثل مبتلایان به هپاتیت C این افراد در خطر مبتلا شدن به هپاتیت A نیستند ولی اگر مبتلا شوند بیماری شان خیلی شدیدتر خواهد بود؛
ـ افرادی که از هموفیلی A و B رنج می برند و مواد ضد خونریزی تهیه شده از پلاسما را دریافت می کنند؛
ـ ارتشی ها و کسانی که برای کمک های انسانی به خارج از کشور و به نقاط آلوده می روند؛
ـ نگهبانان باغ وحش ها، دام پزشکان و محققانی که با انواع میمون ها تماس دارند؛
ـ افرادی که درباره ویروس هپاتیت A تحقیق می کنند یا برای تهیه واکسن ضد هپاتیت A کار می کنند می توانند به ویروس آلوده شوند.
ـ و بالاخره تمام کسانی که می خواهند امکان بیمار شدن را به حداقل برسانند.
چندین نوع واکسن ضد هپاتیت A وجود دارد.
توجه: واکسن بر روی بانوان باردار آزمایش نشده ولی چون واکسن با ویروس غیرفعال درست شده امکان خطر برای جنین فقط به صورت تئوری است و تصمیم استفاده از آن باید فایده و خطر آن را حساب کرد و بعد استفاده کرد یا نکرد.
امکان آثار ناخواسته هست ولی به ندرت، مثل قرمزی و درد در محل تزریق و تب و سردرد به مدت یکی دو روز.
اثر محافظت کننده واکسن سریع نیست در مواقع اورژانس باید ایمیونوگلوبولین تزریق شود.
ایمیونوگلوبولین
ازاین روش برای افرادی که ممکن است در کمتر از ۴ ماه پس از واکسن در معرض ویروس قرار بگیرند استفاده می شود و هنگام تزریق واکسن در محل دیگری از بدن تزریق می شود، گاهی هم برای کسانی که در تماس با بیمار هپاتیک A بوده اند مورد استفاده قرار می گیرد و خطری هم برای بانوان باردار ندارد.
راهنمایی های مورد لزوم در سفر
هرگز از آب لوله کشی ننوشید، از نوشیدنی هایی که در بطری هستند و در حضور شما درش را باز می کنند استفاده کنید. اگر امکان ندارد آب شیر را سه تا پنج دقیقه بجوشانید. برای مسواک کردن دندان ها هم از آب غیر آلوده استفاده کنید. هرگز از قطعات یخ در نوشیدنی هایتان استفاده نکنید مگر این که با آب معدنی که از بطری سربسته درست شده باشد. از نوشیدنی ها و آبجوهایی که در محل های آلوده تهیه شده هم استفاده نکنید.
اگر اتفاقاً زخمی شدید هرگز محل زخم را با آب شیر تمیز نکنید و فقط از یک ضدعفونی کننده استفاده کنید.
هیچ گونه میوه، سبزی و غذای خام نخورید حتی شسته شده زیرا خود آب استفاده شده می تواند آلوده باشد و خود این غذاها هم حاوی میکرب های دیگری هم باشند بجز میوه هایی که پوست آن را جدا می کنیم البته این مسئله در مورد مناطق آلوده است که گفته شد.
راهنمایی های گفته شده برای کسانی که در هتل های لوکس و درجه یک هم می روند باید اجرا شود و از خوردن ماهی و گوشت خام و سالادهای سبز و میوه ای خودداری شود.
در مناطق آلوده حتماً از وسائل محافظت کننده در روابط جنسی استفاده کنید و آنها را با خود ببرید، زیرا آنهایی را که در محل می توانید تهیه کنید از کیفیت خوبی برخوردار نیستند.
قوانین بهداشتی را در تمام وقت مراعات کنید، مخصوصاً اگر شخصی آلوده در بین همراهان شما هست.
اگر در بین همراهان یا خود بیمار شدید بسیار مهم است که پس از قضای حاجت و قبل از غذا خوردن حتماً دست را با صابون بشویید.
و امیدوارم که هنگام برنامه ریزی برای سفر، اول از همه به واکسینه شدن فکر کنید و واکسن بزنید.
درمان های دارویی
امروزه درمان خاصی برای شخص بیمار آلوده به هپاتیت A وجود ندارد ولی پزشکان راهنمایی هایی برای بهبودی دارند مانند:
ـ اول از همه استراحت ولی این به معنی خوابیدن و بی حرکتی در طول مدت بیماری نیست، و افرادی که فعالیت های بدنی مناسب دارند هم تقریباً هم زمان با دیگران بهبودی پیدا می کنند.
ـ آب زیاد بنوشید.
ـ غذاهایی را بخورید که روی کبد فشار نمی آورند یعنی خوراکی های کم چربی و از نوشیدن قهوه و الکل خودداری کنید.
ـ با این که جستجوی ویروس در سایر هپاتیت ها برای درمان مهم است اثر درمانی برای هپاتیت A ندارد و معمولاً نتیجه آزمایش منفی است، زیرا هنگامی که آزمایش انجام می شود ویروس ها دیگر در خون نیستند و فقط در مدفوع می شود آنها را یافت.
در مورد هپاتیت حاد و شدید که کمیاب هم هست پیوند کبد برای جلوگیری از مرگ بیمار در نظر گرفته می شود.
درمان های مکمل
درمان های مکمل همراه درمان های پزشکی عبارتند از استراحت، نوشیدن آب و غذاهای ساده و کامل که به رفع آثار هپاتوتوکسیک که بر اثر بعضی مواد شیمیایی موجود در هوا مثل آلوده کننده های کارخانه ها یا داروها و افکار و احساسات منفی تولید می شوند، کمک می کنند.
به هر حال بعضی از مکمل ها در این مدت زمان سخت به سرعت بهبودی کمک می کنند مخصوصاً وقتی که کبد دردناک است و یا شخص از یک بیماری کبدی دیگر هم رنج می برد و حال خوبی هم ندارد یا مشکلات سلامتی دیگری تولید شده و یا بیماری طولانی تر شده است.
گیاه درمانی (فیتوتراپی): گیاهان مختلف غربی و چینی وجود دارند که به بهبودی هپاتیت ویروسی حاد کمک می کنند. برای هپاتیت A می شود از دو گیاه زیر استفاده کرد:
* Yin chen برای هپاتیت A و زردی موثر است.
*گل قاصدک که به صورت وحشی همه جا سبز می شود برای هپاتیت و زردی مفید است و الان روی آن تحقیق می شود.
هومیوپاتی: هومیوپاتی می تواند به یک کبد خسته شده بر اثر هپاتیت کمک کند و دارو باید برای درمان سیمپتوم هایی که بیشتر دیده می شود به کار رود و باید به یک متخصص هومیوپات مراجعه شود مخصوصاً اگر بیماری طولانی شده یا شدیدتر می شود.
طب سنتی چینی: معجون های دارویی چین و طب سوزنی برای درمان هپاتیت مفید هستند
طب ایورودیک (هند): طب سنتی هند هم داروهایی برای هپاتیت حاد دارد.
متدهای بدنی: آب درمانی، کمپرس های پی در پی سرد و گرم می تواند برای هپاتیت های حاد مفید باشد. خاک رس (آرژیل) هم داخلی هم خارجی مورد استفاده قرار می گیرد.
