گفت وگو با نمایندگان “انجمن حمایت از پناه جویان” ترکیه/ علی صدیقی

  بسیاری فکر می کنند پناهجویان تنها مشکل مالی دارند

بسیارند مردمانی که روزانه از سرزمین اجدادی خود به ناگزیر  کنده می شوند و در سرزمینی نا آشنا، موقعیتی را تجربه می کنند که  هیچ گاه تصوری از آن نداشته اند. آغاز این دوره برای فرد جدا شده از موطن خود تا تثبیت اقامت دایمی اش، دوره ی “پناه جویی” نام دارد. ایرانیان از جمله مردمانی هستند که در سه دهه اخیر به طور مستمر این دوران را تجربه کرده اند. از میان همسایگان ایران، ترکیه کشوری است که سالیانه ده ها هزار ایرانی پناه جو وارد آن می شوند تا با فراهم آوردن مقدمات قانونی پناهندگی به کشوری پناهنده پذیر، سفر کنند.

زمین لرزه اخیر در استان “وان”کشور ترکیه سبب شد تا بار دیگر مشکلات پناه جویی ایرانیان در این کشور و خاصه در شهر وان که پناهجویان زیادی را در خود جای داده، مورد توجه ایرانیان سراسر جهان قرار گیرد. یکی از راه های آشنایی با پناه جویان ایرانی در ترکیه و آگاهی از مشکلات آن ها، ارتباط با” انجمن حمایت از پناهجویان” ایرانی در این کشور است. گفت وگوی زیر پس از زلزله در استان وان با پناه جویان صورت گرفته، اما وسعت موضوعات مطرح شده بیش از آسیب های زلزله، به کلیت زندگی پناه جویی توجه دارد. لازم به ذکر است، پاسخ دهنده این پرسش ها مسئول روابط عمومی انجمن به نمایندگی از ” انجمن حمایت از پناه جویان” ایرانی است.

   ع. ص

 

کانون یا انجمن شما از چه سالی شروع به کار کرده و گستردگی فعالیت آن آیا شامل همه ی پناهجویان ایرانی است یا به یک شهر اختصاص دارد؟

ـ انجمن حمایت از پناهجویان ایرانی که دفتر مرکزی آن در شهر نوشهیر ترکیه است؛ درست یک سال پیش سنگ بنای آن گذارده شد. جمعی از فعالان اجتماعی، سیاسی و مذهبی به خاطر نبود فضای جمعی برای پناهجویان ایرانی در ترکیه در کنار هم قرار گرفتند تا بتوانند خلأیی که پلیس شهر و همچنین پناهجویان به علت ترس و توهم به وجود آورده بودند را به گونه ای پر کند.

  

ایرانیان بسیاری چه قانونی چه غیرقانونی از فضای بسته  می گریزند و خود را به کمیساریای عالی معرفی می کنند تا بتوانند به حداقل حقوق اجتماعی خود یعنی آزادی بیان، اندیشه و حتی انتخاب نوع پوشش برسند، اما در این مسیر چه اتفاقی برای فرد می افتد که به یک باره از تمامی رابطه های فردی و اجتماعی خود فاصله می گیرد؟ متاسفانه عدم شناخت پناهجویان از پروسه ای به نام دوران پناهجویی و شرایط سخت و گذران این دوره گذار سبب می شود که پناهجویان تصمیم بگیرند که به جای فریاد حق خواهی و طلب حق و حقوق پناهجویی و پناهندگی سکوت اختیار کرده و یکی بودن را به جای یکی شدن انتخاب کنند.

انجمن در چنین شرایطی پا به عرصه حضور گذاشته و با نگاه صنفی و در چارچوب قوانین مدنی ترکیه تمامی تلاش خود را به کار بسته تا معضلات و مشکلات پناهجویان چه در داخل ترکیه و چه خارج از این کشور را رسانه ای کند. خوشبختانه فضای اینترنتی سبب شده که دامنه فعالیت ها گسترده تر باشد و هر پناهجویی در هر کشوری که باشد از طریق فیس بوک انجمن حمایت از پناهجویان مرتبط شده و اکثرا درخواست دارند که با آنها گفتگوهایی داشته و مشکلات شان را رسانه ای کنیم و سازمان های حقوق بشری و پناهندگی را از وضعیت و شرایط آنها آگاه سازیم.

کانون شما آیا با انتخاب اعضای هیات مدیره و مسئولان، خود را بنا نهاده یا گروهی کنار هم گرد آمدید و بر اساس احساس مسئولیت فعالیت خودتان را آغاز کرده اید؟ 

ـ انجمن حمایت از پناهجویان کاملا هم چون یک تشکل با چارچوب و قوانین خاص خود که در اساسنامه آن تعریف شده بنیان گذاری شد. هیئت مؤسسان این انجمن وظیفه اولیه را به عهده گرفته و پس از برگزاری اولین مجمع عمومی عملا کار هیئت موسس به پایان رسید و شورای نمایندگان وظایف تعریف شده خود را دنبال کردند. پس از برگزاری اولین مجمع که با حضور بیش از دویست نفر از پناهجویان که جملگی از اعضاء انجمن بودند و مرامنامه و اساسنامه انجمن را امضاء کرده و حق عضویت خود را پرداخته بودند؛ شورای نمایندگان را به ترتیب رای: عزیزیان، مهری، بیاض، عوضی، شریفی، ایزدی، ذوالقدر، خدر و عنای در امور مختلف برگزیدند.

 

آیا تشکیل انجمن پناهجویان را با اجازه مسئولان اداره مهاجرت ترکیه یا نهادی دیگر بنا نهاده اید؟ اساسا چه مراحلی را طی کرده اید؟ آیا نهادهای ذیربط در کشور ترکیه در این خصوص با شما همکاری کرده اند؟

ـ از ابتدا هیئت موسس جلسات مکرری با پلیس شهر نوشهیر؛ والی(فرماندار) و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در آنکارا و نماینده کمیساریای عالی یعنی ان جی اویی به نام آسام که رابط بین پناهجویان و سازمان یو ان بود؛ داشتند که متاسفانه ماحصل این جلسات و گفتگوهای بسیار، نتایج کمی برای انجمن داشت تا بتواند به صورت قانونی و با اخذ مجوز از دولت ترکیه فعالیت خود را رسمیت ببخشد. آسام حضور و تاسیس انجمن را به شکلی رقیب خود می دانست و پلیس و فرماندار شهر نگران انسجام و همبستگی پناهجویان و اعتراض های گروهی آنها بودند که همین امر سبب می شد تا مجوز تاسیس انجمن به تعویق بیافتد. فرماندار با پیشنهاداتی و مراحل بروکراسی که دولت برای تاسیس چنین جمعی هایی داشت علناً زمان را از هیئت موسس و شورای نمایندگان می گرفتند. اگر چه ابتدا مراحل اولیه به شکل گفتگوهای دوستانه بود و تاکید شورای نمایندگان بر روی کار صنفی و در چارچوب قوانین ترکیه بود، اما پلیس شهر این حرکات را زیر نظر گرفته و عملا اجازه فعالیت را به گونه ای مسدود می کرد و با احضار اعضای شورای نمایندگان و بازجویی های غیررسمی از آنها به نوعی مخالف تشکیل چنین تشکلی بود. حضور فعال اعضای انجمن در بین پناهجویان و برگزاری مراسم و اعتراض های جمعی مقابل سفارت ایران در آنکارا و بیان بیانیه های مکرر خطاب به کمیساریای عالی درباره عملکرد ضعیف وکلا، مرگ تدریجی پناهجویان، دسته بندی مشکلات پناهجویان و رسانه ای کردن این بیانیه ها به صورت گسترده سبب شد که شورای نمایندگان از جانب وزارت کشور و پلیس شهر به دیگر شهرهای مرزی ترکیه تبعید و حتی به دو تن از اعضای شورای نمایندگان حکم دیپورت دادند. و پنج تن دیگر از اعضای مدیره انجمن را به  شهرهای مختلف ترکیه تبعید کردند.

 

گستره ی کیفی فعالیت انجمن پناه جویان ترکیه چقدر است،کانون شما در چه زمینه هایی فعالیت دارد؟

ـ از بدو تاسیس تا به امروز هدف اصلی انجمن تهیه گزارش ها؛ مصاحبه ها و بیانیه هایی در خصوص مشکلات پناهجویان و رسانه ای کردن این معضلات در رسانه های جمعی بوده تا هم رویکرد و عملکرد ضعیف کمیساریای عالی در خصوص تعهداتی که نسبت به پناهندگان دارد را علنی کرده و هم نگاه سازمان های حقوق بشری و سازمان های مسئول به سمت پناهجویان در کشورهای پناهجو پذیر به این سوی بچرخد. ما معتقدیم عدم رسیدگی به مشکلات پناهجویان روز به روز امنیت جانی پناهجویان را تهدید می کند و اگر سازمانی مستقل و مستقیم وارد عمل نشود فاجعه های اسفباری شکل خواهد گرفت که جبران آن به هیچ وجه امکان پذیر نیست.

شنیده می شود پناهجویان ایرانی از شرایط نامناسبی در ترکیه برخوردارند، آیا این مشکلات عموما به زندگی پناه جویی در کشور ترکیه و موانع اداری آن مربوط است یا به کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در ترکیه؟

ـ متاسفانه بیشتر پناهجویان و اکثر سازمان هایی که در حمایت از پناهجویان هستند فکر می کنند که مشکل عمده پناهجویان عدم حمایت های مالی است. هر چند عدم اجازه کار قانونی برای پناهجویان و عدم ساپورت های مالی از طرف خانواده های پناهجویان سبب می شود که از لحاظ معیشتی آنها در مضیقه باشند، اما مشکل عمده پناهجویان بلاتکلیفی و رویاپردازی آنها نسبت به آینده است. همین امر سبب می شود که پناهجو دوره پناهجویی خود را که گاهی از یک تا ده سال در نوسان است، به دوره مفید تبدیل نکند و سرگردان و بی هویت، این دوره را به امید این که گذری است و سریع تمام می شود، بگذراند. نبود فضای جمعی؛ عدم دسترسی به مکان های تفریحی و ورزشی برای کودکان و زنان، نبود روزنامه ای به زبان پناهجو، عدم دسترسی به کتابخانه و…. همه این عوامل دست به دست هم می دهد که پناهجو آن چه را قبلن نیز آموخته به دست فراموشی بسپارد. در این مسیر زنان و کودکان آسیب پذیرترین قشر هستند که فضای رعب انگیز بیرون، آنها را بیشتر در خانه حبس کرده به همین دلیل است که بیشتر کودکان و زنان و اکثر پناهجویان از بیمارهای روحی و روانی رنج می برند. نبود روانشناسان و روان پزشکان در بین پناهجویان که به زبان خود پناهجو سخن بگوید مزید به علت شده و بارها و به کرات شاهد خودکشی های دردناکی هستیم که اگر فضای ایمن تری برای پناهجو وجود داشت شاید هیچ گاه شاهد چنین وضعیت های اسفباری نبودیم.

امکان تحصیل کودکان همراه خانواده پناه جو آیا مورد توجه دولت ترکیه و کمیساریای پناهندگان سازمان ملل ترکیه هست؟ آیا زنان پناه جوی تنها از امکاناتی برخوردار هستند؟

ـ امکان تحصیل برای کودکان آن هم به زبان ترکی در مدارس ترکیه هست، اما دیگر پناهجویان از هیچ امکانات دولتی برخوردار نیستند. متاسفانه سکوت سالیان طولانی پناهندگان در قبال احقاق حقوق اولیه که بر اساس کنوانسیون ژنو بیان شده است، سبب شده که پناهجویان روز به روز حقوق اولیه خود را  بیشتر از دست بدهند.

 

آیا نهادهایی در ترکیه فعالیت دارند که برای پناه جویان امکانات رفاهی حداقل، مانند  غذا و پوشاک و یا کلاس های زبان، درمان … فراهم کنند؟

ـ اگر از طریق دنیای مجازی بخواهیم بیان کنیم سازمان های بسیاری در سطح دنیای اینترنتی فعال هستند، اما آنچه که دنیای واقعی نشان می دهد و پناهجو می شناسد، تنها بنیاد نیکوکاری نوروز است که ده سال است به صورت رسمی و با مجوز دولت ترکیه برای کمک مالی به پناهجویان تاسیس شده و فعالیت می کند و عملا اکثر پناهجویان این سازمان را می شناسند.

 

با این وجود پناه جویان به لحاظ مادی چگونه تأمین می شوند، آیا اجازه کار دارند؟

ـ طبق قوانین دولت ترکیه پناهجویان حق اجازه کار به صورت قانونی ندارند، اما در چارچوبی از این قوانین برای مشروعیت دادن به دولت ترکیه تعاریفی گنجانده شده است، ولی همچنان این قوانین به صورت نوشته باقی مانده و در عمل پناهجویی وجود ندارد که کار قانونی در ترکیه انجام دهد. چنین بی قانونی عامل اصلی سوءاستفاده های کارفرماهای ترک از پناهجویانی است که مجبورند بار گذران مخارج زندگی را به تنهایی به دوش بکشند. بارها پناهجویان از طرف کارفرماها آسیب دیده و تهدید جانی شده اند، حتی در مواردی پناهجو درخواست دستمزد داشته که با اسلحه کارفرما روبرو بوده است. پناهجو اگر شکایتی هم به فرماندار یا پلیس شهر ارایه دهد باز به حقش نمی رسد چرا که پلیس پناهجو را مقصر اصلی دانسته به این خاطر که اجازه کار ندارد. به همین دلیل مشخص است که پناه جویان شرایط بسیار سختی را از هر لحاظ تجربه می کنند.

 

شهر وان که از جمله بیشترین پناهجویان ایرانی را در خود جای داده، هفته گذشته دچار زلزله ای مرگبار شده آیا ایرانیان ساکن آن شهر هم دچار حادثه شده اند، اگر چنین است آیا پس از زلزله مورد حمایت دولتی قرار گرفته اند؟

ـ متاسفانه خبر زلزله در شهر وان شوک بزرگی هم برای پناهجویان و هم برای ساکنان شهر وان و دیگر شهرهای ترکیه  به همراه داشت.

خوشبختانه برای پناهجویان چه ایرانی و چه غیرایرانی تلفات جانی در برنداشته اما این شهر به علت این که از شهرهای کردنشین ترکیه است، به نوعی امکانات رفاهی و اجتماعی و مدنی که در دیگر شهرهای ترکیه بنا نهاده شده برای شهروندان کرد کمتر دیده می شود. عدم ساخت و سازهای شهری و بافت قدیمی این شهر سبب شده که بیشتر ساختمان ها آسیب های جدی ببینند و به نوعی قابل سکونت نباشد. اکثر شهروندان منجمله پناهجویان خانه های خود را امن ندانسته و سرمای شب را به ماندن در زیر آوار ترجیح می دهند. خیلی از پناهجویان مجوز خروج ده روزه از شهر وان گرفته و به عنوان مهمان همراه پناهجویان دیگر شهرهای ترکیه هستند. بنیاد نیکوکار نوروز به صورت رسمی نماینده (خانم گلاویژ گودرزی ـ پرستار) خود را به این شهر پناهجوپذیر که بیشتر اسکان پناهجویان در وان است، فرستاده تا کمک حال پناهجویان چه از لحاظ مالی و چه پزشکی باشد. به صورت رسمی سازمان دیگری تا به امروز اعلام وجود نکرده، اما پناهجویان به صورت خودجوش با دوستان و افرادی که می شناسند تماس گرفته و تقاضای کمک مالی برای پناهجویان زلزله زده داشته اند و حمایت های خود را از آنها دریغ نکرده اند و همین امر مایه دلگرمی و حضور مثمرثمر پناهجویان در کنار یکدیگر است.

 

در خبری که از سوی سایت شما پخش شد انجمن شما توانست روز بعد زلزله نیروی امدادی/ درمانی و مالی به وان روانه کند، انجمن پناهجویان ترکیه منابع مورد نیاز خود را چگونه کسب می کند، آیا ایرانیان ساکن در دیگر نقاط جهان به شما کمک رسانی می کنند؟

ـ همان طور که از ابتدا اشاره داشتم هدف اصلی انجمن بر روی انعکاس مشکلات پناهجویان و رسانه ای کردن آن گزارش شده است. بخش مالی مسئولیت گسترده ای می خواهد و انجمن متشکل از جمع پناهجویان است. اگر مسئول مالی در اساسنامه تعریف شده برای جمع آوری حق عضویت ها و هزینه برنامه های جمعی انجمن است، اما سازمان ها و افراد بسیاری با انجمن تماس گرفته و اعتماد خود را به این انجمن بیان داشته اند، در این زمینه پیش از جریان زلزله اگر شخصی یا سازمانی برای کمک مالی به پناهجویان تمایل نشان داده، انجمن خود شخص پناهجوی نیازمند را معرفی کرده و نام و مشخصات فرد را به این سازمان و یا این افراد که تمایل به کمک داشته اند، ارسال می کرد که این کمک ها بدون واسطه و مستقیم به دست پناهجوی نیازمند به کمک می رسید. در جریان زلزله وان به علت تعطیلی ادارات انجمن به ناچار نام و مشخصات روابط عمومی را در اختیار کسانی که می خواهند کمکی به پناهجویان بکنند بیان داشته و پس از آن مستقیم به دست پناهجویانی می رسد که نیازمند هستند، اما اگر اشخاص یا سازمان هایی می خواهند کمک کنند اگر این کمک ها به بنیاد نیکوکاری نوروز که هم اینک نماینده این بنیاد در شهر وان است بفرستند به علت آشنایی پناهجویان با این بنیاد و بالعکس کارها سرعت بیشتری خواهد گرفت.

اگر بخواهید تحلیل کوتاهی از موقعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه ارایه دهید به چه مواردی تاکید خواهید کرد؟

ـ خوشبختانه از زمان تأسیس انجمن و درگیری ها و گفتگوهایی که اعضای شورای نمایندگان و هیئت موسس با پلیس و کمیساریای عالی پناهندگان داشته اگر چه چالشی برای شورای نمایندگان به همراه داشت، اما سبب شد که دیوار ترس و توهم پناهجویان نسبت به همدیگر فرو بریزد و پناهجویان به عینه شاهد به بار نشستن کار جمعی باشند و اگر این روحیه جمعی و اعتماد به نفس در بین پناهجویان تقویت شود شک نکنید که در آینده نه چندان دور بیشتر حقوق از دست رفته پناهندگان به آنها بازگردانده خواهد شد.

 

آرش شریفی شمیلی ـ فرزانه دارابی مسئولین روابط عمومی انجمن حمایت از پناهجویان ایرانی ـ ترکیه(نوشهیر)

شماره تماس:

۰۰۹۰۵۰۷۳۳۷۶۴۹۹
Email: anjoman.hel.ir@gmail.com