آرش عزیزی
می‌دانم که ایران دموکرات خواهد شد
شیرین عبادی، وکیل و فعال حقوق بشر، که هفت سال پیش با دریافت جایزه صلح نوبل به یکی از مشهورترین زنان ایرانی جهان بدل شد هفته‌ی جاری مهمان کانادا بود. او به دعوت جان وستون، نماینده‌ی مجلس فدرال از ونکوور و رابط رسمی دولت محافظه‌کار با جامعه‌ی ایرانی کانادا، به کانادا آمده بود و در سفر خود در سه شهر تورنتو، ونکوور و مونترال سخنرانی کرد (گزارش سخنرانی عبادی در تورنتو را در همین شماره شهروند بخوانید).
سخنرانی عبادی در بزرگشهر تورنتو در تالار له پارک شهر وان انجام شد. این مراسم سخنرانی را سازمانی به نام”پروژه کانادایی صلح بین‌المللی”(CIPP) سازمان داده بود.
پیش از آغاز مراسم موفق شدیم مصاحبه‌ی اختصاصی کوتاهی با شیرین عبادی داشته باشیم که در زیر می خوانید.
شیرین عبادی به پرسش های آرش عزیزی از شهروند پاسخ می دهد
عبادی از یک لحاظ دقیقاً همان چیزی است که مصاحبه‌گر می‌خواهد: او با صراحت و شمردگی که از وکیل امروز و قاضی سابق انتظار می‌رود صحبت می‌کند و چنان تند و فرز است که در چند دقیقه به پاسخ چند سئوال خود می‌رسیم و البته درست رأس پایان قرار، روی میز می‌زند و می‌گوید:”تمام”.
آرش عزیزی: خانم عبادی شما به عنوان یک اصل دموکراتیک با جدایی دین از دولت موافقید؟
شیرین عبادی: من شخصاً معتقدم که دین بایستی از حکومت جدا بشود و این‌که دولتمردان از اعتقادات مذهبی مردم سوءاستفاده نکنند. تجربه ی حکومت کلیسا در قرون وسطا این را ثابت کرده، اما مسئله دیگری در این‌جا مطرح می‌شود و آن اینست که آیا همه مردم دنیا باید همینگونه بیاندیشند و اگر در جایی مردم در یک انتخابات آزاد رای دادند که یک حزب اسلامی و یا حکومت اسلامی به قدرت برسد، ما حق داریم بگوییم آن‌ها نمی‌توانند چنین تصمیمی بگیرند؟ مسلماً نه. بنابراین در این‌جا بایستی تعریف جدیدی از دموکراسی ارائه بدهیم: دموکراسی به معنای پیروزی در انتخابات نیست، زیرا فراموش نکنیم بسیاری از دیکتاتورها با دموکراسی به قدرت رسیده‌اند. مثل هیتلر. دموکراسی چارچوبی دارد که باید رعایت بشود. این چارچوب ضوابط حقوق بشر است و اکثریتی که در انتخابات آزاد به قدرت می‌رسند باید در چارچوب ضوابط حقوق بشر حکومت کنند. بنابراین اگر یک حکومتی مثل حکومت ایران که در سال ۵۸ مردم در رفراندوم گفتند جمهوری اسلامی می‌خواهند… در یک چنین حالتی زیربنای حکومت یعنی ایدئولوژی حکومت یعنی مذهب بایستی طوری تفسیر بشود که ضوابط حقوق بشر را قبول بکند و خوشبختانه اسلام این پتانسیل را دارد و به همین دلیل است که من می‌گویم با تفسیر درستی از اسلام می توان به حقوق بشر احترام گذاشت و نمی‌توان از اسلام به عنوان بهانه‌ای جهت سرکوب و ظلم مردم استفاده کرد.
به نظر شما جنبشی که در ایران در حال حاضر در جریان است خواست حکومت غیرمذهبی یا سکولاریسم را در خود دارد یا نه؟
شیرین عبادی: جنبش سبز یک جنبش آرمانی یا ایدئولوژیک نیست بلکه جنبشی دموکراتیک است و افراد با علایق گوناگون و ایدئولوژی‌های متفاوت در آن جای گرفته‌اند و همگی متفق بر یک چیز هستند: دموکراسی و حقوق بشر. عده‌ای در این جنبش معتقدند که رسیدن به این خواسته مستلزم سقوط جمهوری اسلامی است. عده‌ای هم می‌گویند نه در رژیم جمهوری اسلامی اگر اصلاحاتی صورت بگیرد به این خواسته‌ها می‌توان رسید. این‌که کدام نحله‌ی فکری، کدام طرز تفکر پیروز خواهد شد برای قضاوت زود است و در آینده بایستی ببینیم چه اتفاقی خواهد افتاد.
خود شما جزو کدام هستید؟ سیر مطلوب جنبش را چگونه می‌بینید؟
شیرین عبادی: من اساساً با تفتیش عقاید موافق نیستم…
یعنی سئوالی که مصاحبه‌گر می‌پرسد تفتیش عقاید است…
شیرین عبادی: نخیر. جواب نخواهم داد. برای این‌که توجه داشته باشید که من مدافع حقوق بشر هستم و مدافع حقوق بشر دنبال خواست مردم حرکت می‌کند. من باید ببینم خواست اکثریت مردم در کدام سمت و سو است.
ایرانیان کانادا شما را به خاطر وکالت خانم زهرا کاظمی می‌شناسند…
شیرین عبادی: متأسفانه با وجودی که هفت سال از شروع این محاکمه می‌گذرد، هنوز عدالت اجرا نشده و دادگاه‌های ایران قادر به اجرای عدالت نبوده‌اند و پرونده در حال حاضر بیش از دو سال است که بلاتکلیف و بدون هیچ اقدام قضایی روی میز رئیس دادگاه مانده است.
به آینده چقدر خوشبینید؟
شیرین عبادی: می‌دانم که ایران دموکرات خواهد شد، زیرا که این خواست همه مردم ایران است. اما چگونه و کی؟ پاسخی است که جوابش الان کمی دشوار است، زیرا بستگی به بسیاری عواملی دارد که خارج از ایران در جریان است از جمله بستگی دارد به وضعیت سیاسی همسایگان ایران، قیمت بین‌المللی نفت، مسئله انرژی هسته‌ای، رابطه ایران و آمریکا، رابطه ایران با چین و روسیه و وجود این علایم متغیر باعث می‌شودکه پیش‌بینی برای این‌که چگونه و کی دموکراسی به ایران بیاید کمی دشوار باشد.
