* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
پیشگیری
ـ باید از کمبود یُد جلوگیری کرد، زیرا یکی از عوال تولید ندول های تیروئیدی است.
ـ اشعه درمانی امروزه خیلی دقیق تر انجام می شود به طوری که کمترین میزان لازم برای درمان و محدود کردن آثار بد آن بر روی تیروئید استفاده می شود.
تشخیص
پزشک آزمایشات مختلفی را پیشنهاد می کند تا منشاء تولید ندول را پیدا کند و سپس تصمیم می گیرد که آیا احتیاج به درمان هست یا نه. قبل از سال های ۱۹۸۰ اکثر ندول ها را با عمل جراحی برمی داشتند ولی بعد متدهای تشخیص و درمانی جدید پیدا شد و امروزه فقط در موارد ضروری عمل جراحی انجام می شود.
آزمایش در کلینیک
آزمایش گردن بیمار نشان می دهد که آیا غده ای وجود دارد و آیا مربوط به تیروئید می شود، آیا دردناک است یا نه، آیا یک ندول هست یا بیشتر، آیا ندول نرم است یا سخت و همین طور آیا گانگلیون های گردنی طبیعی هستند یا بزرگ شده اند؟
این آزمایشات نشان می دهند که آیا فعالیت های تیروئید غیرطبیعی است یا نه. پزشک سئوالاتی می کند درباره بیماری های قبلی و درمان های قبلی، آیا در فامیل او سابقه بیماری های تیروئیدی وجود دارد، آیا پرتو درمانی سر و گردن در کودکی داشته، از لحاظ جغرافیایی در کجا متولد شده و کار کرده و آیا عوامل کمک کننده به تولید ندول وجود دارد یا نه؟ مثل مصرف دخانیات، کمبود ید، بارداری
میزان (دوزاژ) هورمون های تیروئیدی
میزان هورمون TSH در خون که هورمون های دیگر تیروئیدی را کنترل می کند نشان می دهد که آیا میزان ترشح هورمون های دیگر طبیعی است یا نه، اگر ترشح بیشتر از طبیعی باشد هایپرتیروئیدی و اگر کمتر باشد هیپوتیروئیدی وجود دارد. میزان دوزاژ هورمون های تیروئیدی T3 و T4 وقتی لازم می شود که میزان TSH غیرطبیعی باشد. همین طور آزمایش وجود آنتی کور ـ آنتی تیروئیدین لازم می شود. آزمایش برای Calcitonine وقتی لازم می شود که پزشک مشکوک به وجود نوع خاصی از سرطان به نام سرطان Medullaire تیروئید بشود.
اکوگرافی تیروئید
اکوگرافی تیروئید بهترین متد برای تشخیص ندول های تیروئیدی است و می شود ندول هایی را که قطرشان ۲ میلی متر و بیشتر است، همین طور اگر تعداد آنها بیشتر از یکی است و یا گواتر مولتی ندولر وجود دارد، دید. تصاویر تهیه شده توسط اکوگرافی نشان دهنده شکل و اندازه و تعداد و خوش خیم و یا مشکوک به بدخیم بودن و این که آیا احتیاج به نمونه برداری هست یا نه و همین طور پیشرفت یا پس رفت بیماری بعد از درمان است.
سنتی گرافی تیروئیدی
وقتی که میزان TSH کم باشد این آزمایش لازم می شود. برای این کار از مارکرهای رادیو اکتیو مثل ید یا Technetium استفاده شده و پخش شدن آنها را در غده تیروئید نشان می دهد. این آزمایش نشان می دهد که به طور کلی غده تیروئید چگونه کار می کند و این که ندول های احساس شده هنگام لمس غده ندول های سرد هستند که کم کاری تیروئید را نشان می دهند و یا از ندول های گرم هستند که ترشح بیش از حد هورمون ها را مشخص می کنند و یا ندول های خنثی هستند که اثری روی فعالیت های طبیعی تیروئید ندارند.
یک ندول گرم همیشه خوش خیم است و باعث تولید سرطان نمی شود، ندول های سرد ۹۰ درصد خوش خیم هستند.
اگر آزمایشات کلینیکی و تصاویر اکوگرافی پزشک را مشکوک به وجود ندول سرطانی کرد، نمونه برداری یک ندول زیر کنترل اکوگرافی انجام می شود. پزشک سوزن نازکی را وارد ندول می کند و مقداری از سلول ها را بیرون کشیده به آزمایشگاه می فرستد تا کاراکتر ندول مشخص شود که آیا خوش خیم است یا سرطانی همین طور برای تخلیه یک ندول کیستیک استفاده می شود.
اگر نتیجه آزمایش رضایت بخش نبود نمونه برداری دوباره انجام می شود. این آزمایشات با آزمایشات دیگری مانند سنتی گرافی تیروئیدی، اسکز یا (MRI) کامل می شود. اگر با این حال به سرطانی بودن تیروئید مشکوک باشند یک عمل جراحی با آزمایش سلول شناسی غده سرطانی بودن یا نبودن آن را ثابت می کند.
درمان
پس از عمل جراحی و برداشتن غده از ید رادیو اکتیو برای از بین بردن سلول های سرطانی که ممکن است هنوز وجود داشته باشند و با عمل جراحی برداشته نشده استفاده می شود. از ید رادیواکتیو برای درمان ندول های گرم هم استفاده می شود. ندول های گرم باعث تولید سیمپتوم های پرکاری تیروئید می شوند. یک درمان ۲ تا ۳ ماهه معمولاً کافی است که سیمپتوم های پرکاری تیروئید از بین بروند و ندول ها جذب شوند. این درمان باعث می شود که در حدود ۸۰ درصد موارد شخص دچار کم کاری تیروئید بشود، زیرا ید رادیواکتیو سلول های ترشح کننده هورمون های تیروئیدی را از بین می برد. ید رادیواکتیو به صورت کپسول یا مایع از راه دهان مصرف می شود. این کم کاری تیروئیدی را با مصرف هورمون های تیروئیدی جبران می کنند. در بعضی مواقع ندول را با عمل جراحی بر می دارند.
عمل جراحی: این عمل تیروئیدکتومی نام دارد و یک لوب یا تمام تیروئید برداشته می شود و هنگامی انجام می شود که ندول ها سرطانی یا مشکوک به بدخیم شدن هستند. همین طور در مواقعی که حجم تیروئید بسیار بزرگ شده و در نتیجه پس از جراحی بیمار باید تا آخر عمر از هورمون های تیروئیدی جبران کننده هر روز مصرف کند. ندول هایی که مشکلی برای ترشح هورمون ها تولید نمی کنند و حجم آنها کمتر از ۴/۳ سانتی متر است باید هر ۶ ماه یا یک سال کنترل شوند.
در خاتمه اکثر ندول های تیروئیدی خوش خیم هستند و هیچ سیمپتومی هم تولید نمی کنند و تعداد کمی از آنها سرطانی می شوند. پیشنهاد می شود که هرگونه برجستگی غیرطبیعی در گردن مشاهده می شود مخصوصاً اگر همراه با اشکال در تنفس یا بلع بود، و یا اگر سیمپتوم های پرکاری تیروئید مثل از دست دادن بی دلیل وزن، ضربان شدید قلب، لرزش، بی خوابی، زودرنج بودن و عصبی بودن را داشتید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
قبلا در مورد گواتر در همین صفحه نوشتیم و در آینده درباره ی سرطان تیروئید هم می نویسیم.
