* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
ضربان طبیعی قلب بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه به طور مرتب است، ولی به طور طبیعی بر اثر فعالیت های بدنی یا ناهنجاری های تیروئیدی بیشتر هم می شود. آریتمی قلبی وقتی ایجاد می شود که ضربانات قلب نامرتب باشد و یا کمتر از ۶۰ و یا بیشتر از ۱۰۰ ضربان قلبی در دقیقه باشد بدون اینکه دلیل خاصی وجود داشته باشد.
آریتمی یک اختلال قلبی است که بیشتر از همه دیده می شود. در قلبی که دچار آریتمی شده پالس های الکتریکی که ضربان قلب را کنترل می کنند، به طور نامرتب تولید شده، جریان برق همیشگی را ندارد.
مدت زمان یک آریتمی در نزد افراد مختلف فرق دارد و همین طور به نوع آریتمی مربوط می شود.
باید در نظر داشت که انواع مختلفی از آریتمی وجود دارد که در این مقاله درباره همه آنها صحبت نمی شود.
ضربان قلب چگونه تولید می شود
معمولا در نقطه ای به نام گره که در بالای دهلیز راست قلب قرار دارد علامتی فرستاده می شود که باعث انقباض دهلیزها و فرستادن خون به بطن ها می شود. این علامت الکتریکی بعد به گره دهلیزی ـ بطنی رفته که در بین دهلیزها قرار دارد و سپس به شبکه HIS که نوعی فیبرهای قلبی که در بین بطن ها و دهلیزها هستند، رفته باعث انقباض آنها و پمپاژ خون به داخل سرخرگ ها می شود و انقباض بطن ها باعث تولید نبض می شود.
انواع مختلف آریتمی یا نامنظم بودن ضربان قلب
تقسیم بندی آریتمی بستگی دارد به محل تولید آنها که در دهلیزهاست یا در بطن ها و همین طور اگر آثار کم کننده یا زیادکننده ضربان قلب را دارند. اگر ضربان قلب را زیادتر کنند تاکی کاردی و اگر ضربان قلب را کم کنند برادی کاردی نام دارند.
تاکی کاردی یا زیاد شدن ریتم ضربان قلب
وقتی که ضربانات قلب بیشتر از صد بار در دقیقه باشد به آن تاکی کاردی می گویند.
عامل بعضی از تاکی کاردی ها در دهلیزهاست که بالاترین آنها عبارتند از:
* فیبریلاسیون دهلیزی ـ بالاترین تعداد را در آریتمی دارد و در بیشتر موارد بعد از ۶۰ سالگی و در نزد افرادی که از فشار خون یا یک اختلال قلبی رنج می برند، دیده می شود. ده درصد افراد ۸۰ سال به بالا به آن دچار می شوند.
مدت زمان فیبریلاسیون دهلیزی چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد ولی در اغلب موارد دائمی است.
یک دهلیز در حالت فیبریلاسیون می تواند با یک ریتم ۳۵۰ تا ۶۰۰ مرتبه در دقیقه منقبض بشود. خوشبختانه بطن ها ضربانشان به این سرعت نیست و یک مقداری از این ضربانات دهلیزی خنثی می شوند. این نوع آریتمی می تواند خطرناک باشد، زیرا خون به اندازه کافی گردش نمی کند و امکان اینکه یک لخته خونی در دهلیز تولید شود و به طرف مغز برود و ایجاد سکته مغزی بکند، هست.
* لرزش دهلیزی ـ این نوع آریتمی مربوط به فیبریلاسیون دهلیزی است و ضربانات قلب ساختار بهتر و سرعت کمتری دارند و حدود ۳۰۰ بار در دقیقه است.
* تاکی کاردی فوق بطنی ـ انواع مختلفی دارد و معمولا شامل ۱۶۰ تا ۲۰۰ انقباض در دقیقه می شود که چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد و بیشتر در نزد جوانان دیده می شود و معمولا خطرناک نیست.
* تاکی کاردی سینوسی ـ یک ریتم کاردیاک بالاتر از ۱۰۰ ضربان قلب در دقیقه دارد و در هنگام حرکات ورزشی، یا دزهیدراتاسیون، استرس، مصرف محرک ها (قهوه ـ الکل ـ نیکوتین و …) و یا درمان با بعضی از داروها طبیعی است ولی گاهی علامت یک مشکل سلامتی بسیار مهم می تواند باشد مثل آمبولی ریوی و یا یک کم کاری قلبی.
* اکستراسیستول دهلیزی ـ یک انقباض پرماتوره (نارس) قلب است که معمولا با یک استراحت طولانی تر از معمول همراه است که اغلب در بین چند ضربان نرمال تولید شده مشخص نمی شود و ممکن است چند بار در روز تکرار شود. با بالا رفتن سن بیشتر دیده می شود و ممکن است بر اثر یک اختلال سلامتی قلبی یا غیره باشد.
سایر تاکی کاردی هایی که در بطن ها یا فضاهای پایینی قلب تولید می شوند
* تاکی کاردی بطنی ـ یک ضربان مرتب ولی خیلی سریع بطن هاست که از ۱۲۵ تا ۲۵۰ انقباض در دقیقه است. معمولا بر اثر جای زخم یک عمل جراحی قبلی و یا ضعف بر اثر بیماری های قلبی تولید می شود و اگر چندین دقیقه طول بکشد ممکن است باعث فیبریلاسیون دهلیزی شده و احتیاج به درمان اورژانس دارد.
* فیبریلاسیون بطنی ـ انقباضات سریع و نامرتب بطن های قلبی است که یک اورژانس پزشکی است و قلب نمی تواند خون را پمپاژ کند و خون گردش ندارد. اغلب اشخاص فورا بیهوش می شوند و احتیاج به کمک پزشکی فوری دارند یعنی تنفس دهان به دهان و ماساژ قلبی و ریتم قلب باید با یک دفیریلاتور برقرار شود وگرنه شخص در عرض چند دقیقه می میرد.
* سندروم QT long ـ در این مشکل فاصله QT در الکتروکاردیوگرام یعنی زمان بین شارژ و دشارژ الکتریکی بین بطن ها طولانی تر است و اغلب بر اثر یک اختلال ژنتیکی یا غیرطبیعی بودن مادرزادی قلب است ولی آثار ثانویه ناخواسته بعضی از داروها هم می تواند باعث تولید این سندروم بشود و باعث ضربان سریع و غیرعادی قلب بشود و در نتیجه باعث بیهوشی شخص و حتی مرگ او بشود.
* اضطراب سیستولیک بطنی ـ یک انقباض پرماتوره که می تواند در بطن ها تولید شود و بیشتر از نوع دیگری که در دهلیزها تولید می شوند دیده می شود و می تواند مانند نوع دهلیزی آن در یک قلب سالم بی ضرر باشد ولی اگر زیاد دیده شود شخص باید مورد معاینات پزشکی قرار بگیرد.
برادی کاردی یا کم شدن ضربان قلب
برادی کاردی وقتی است که ضربان قلب کمتر از ۶۰ بار در دقیقه است و آهسته تر از ضربان طبیعی است. این مسئله نه تنها خطرناک نیست حتی می تواند علامت یک سلامتی کامل باشد. قلب بعضی از ورزشکاران به هنگام استراحت ۴۰ بار در دقیقه می زند و در سلامتی کامل هستند.
برعکس اگر قلب نتواند به اندازه کافی اکسیژن به اعضا برساند به آن برادی کاردی سیمپتوماتیک می گویند و این نوعی است که بیشتر دیده می شود.
* کار نکردن گره سینو ـ اوریکولر ـ باعث می شود که معمولا قلب کمتر از ۵۰ ضربان در دقیقه داشته باشد و بزرگترین عامل آن جای زخم است که باعث بدکاری می شود.
* انسداد دهلیزی بطنی ـ اشکالی است در عبور جریان الکتریک در بین دهلیزها و بطن ها که باعث کاهش ضربان قلب می شود.
علل
عوامل زیادی باعث آریتمی قلبی می شوند از جمله:
* پیری
* استرس
* کم آبی بدن
* تصلب سرخرگ ها
* اختلالات دستگاه تنفسی
* آمبولی ریوی
* کم کاری عروق کرونر که باعث اشکال در اکسیژن رساندن به نسج قلب می شود.
مشکلاتی که ممکن است تولید شوند
بعضی از انواع آریتمی باعث افزایش مشکلات زیر می شوند:
* سکته مغزی
* کم کاری قلبی
* بیهوش شدن (به ندرت فقط بعضی از انواع آریتمی)
بخش دوم و پایانی هفته آینده
