سعید سلطانپور
پویان طباطبائی خبرنگار عکاس ایرانی ـ کانادایی هفته گذشته عازم لیبی شد. پویان که چندی قبل در میدان تحریر مصر، لحظه های قیام مردم مصر علیه دیکتاتوری حسنی مبارک را به تصویر کشیده بود، این بار به لیبی رفته است تا تصویرگر مبارزات مردم لیبی برای آزادی و رهایی از ستم دیکتاتور دیگری در آفریقا، سرهنگ معمر قذافی، باشد.
با پویان روز دوشنبه صبح به وقت بنغازی، گفت وگویی تلفنی در مورد حوادث لیبی داشتم که می خوانیم.
درمورد درگیری ها توضیح بده.
پویان طباطبایی: من دیروز در تصرف شهر بریگا حضور داشتم. بریگا، سه قسمت بود که در یک بخش آن تک تیراندازان وابسته به قذافی نیروهای مخالف را مورد هدف قرار می دادند. شب قبل مواضع نیروهای وابسته به قذافی توسط جنگنده های ناتو بمباران شده بود. در مسیر راه بنغازی به بریگا، ما شاهد تعدادی از تانک ها و نفربرهای زرهی بودیم که نابود شده بودند. در بریگا، من شاهد بودم که در حدود ۱۰ -۱۱ کامیون تسلیحات شامل سلاح های سبک و نیمه سنگین نظیر کاتیوشا، که توسط نیروهای دولتی جاگذاشته شده بود به دست نیروهای انقلابی افتاد.
شهرهای شرقی منجمله توبرک (توبرق) که از بنادر نفتی لیبی است در کنترل انقلابیون قرار دارد و اولین محموله نفتی به اسپانیا تحویل شد. با تصرف شهر راس لانوف در روز یک‌شنبه از هفته آینده فروش نفت از سر گرفته خواهد شد تا از محل فروش آن، درآمدهای ادامه جنگ توسط انقلابیون فراهم شود.
به نظر می آید قذافی مانند هم کیشانش، بن علی و مبارک، حاضر به ترک قدرت بعد از ۴۲ سال زمامداری نیست. با توجه به حمله نظامی ناتو و قیام مردمی در شرق، آینده قذافی را چگونه می بینی؟
پویان طباطبایی: اگر بنغاری را نگاه کنید، متوجه می شوید درآمدهای نفتی لیبی، خرج قذافی، پسرش و نیروهای نظامی وابسته به وی شده است. کارشناسان سیاسی لیبیایی معتقدند اگر شهر “سرت” که زادگاه قذافی است، سقوط کند تصرف تریپولی(ترابلس) بسیار آسان و سریع خواهد بود.
تاکنون این شهر که در ۱۵۰ کیلومتری پایتخت قرار دارد چندین مرحله تهاجم نیروهای انقلابی را به عقب رانده است. قذافی از آن دیکتاتورهایی است که کشته خواهد شد و حاضر به ترک قدرت نیست.
این روزها یک ژنرال نیروی هوایی کانادا ـ ژنرال بوشارد (Charles Bouchard) به عنوان فرمانده نیروهای ناتو برای محافظت از منطقه “پرواز ممنوع ” منصوب شد. نظر مردم لیبی نسبت به کانادایی ها چگونه است؟
ـ در بنغازی همه جا پرچم سیاه رنگ لیبی که توسط قذافی به سبز تغییر داده شده بود را می بینی و بعد از آن پرچم فرانسه را. سارکوزی محبوب ترین چهره در اینجاست. بعد از فرانسه، کانادایی ها قرار دارند. من که به عنوان کانادایی در لیبی حضور دارم، در بسیاری از جاها که امکان عکس انداختن نبود، کانادایی بودن من این مشکل را برطرف کرده است.
آیا ایرانی بودن تو کمکی به تو کرده است؟
ـ در لیبی و مصر، ایرانی بودن نکته منفی است. بدتر از ایرانی بودن، شیعه بودن است.
از آنجا که من انگلیسی صحبت می کنم و بلد هستم عربی را بخوانم و مقداری هم عربی بلد هستم، باعث تعجب لیبیایی ها می شود. راجع به ایرانی ها می پرسم، نظر خوبی ندارند.
مردم لیبی را چگونه دیدی؟
ـ نسبت به مردم مصر مهمان نوازتر هستند. غذا، بیسکویت، ماکارنی، آب و آب میوه برای رزمندگان، توسط مردم تهیه می شود و بالطبع ما خبرنگاران هم از این مهمان نوازی بهره مند می شویم.
با دوربین در میان مردم چه حسی داری؟
ـ مردم در مصر و لیبی وقتی که می بینند خبرنگاران از زندگی آنها خبر تهیه می کنند و آن را به جهانیان ارسال می کنند، خیلی تشکر می کنند و این بهترین جایزه ای است که به یک خبرنگار می توان داد.
من به همراه ده ها خبرنگار دیگر که ۸۰ درصد آنها مانند من هستند، به صورت آزاد و مستقل در لیبی حضور داریم.
چگونه به لیبی رفتی، پرواز که ممنوع است؟
ـ من با هواپیما به بندر اسکندریه در مصر رفتم. از آنجا ۸ ساعت تا مرز لیبی و مصر (اسماعد) راه است. از آنجا هم تا بنغازی ۸ – ۹ ساعت راه است. همه این مسیر را می آیند.
صبح ها ساعت ۸ صبح همراه با کاروان خبرنگاران به خط اول درگیری ها می رویم که ۳ ساعت تا بنغازی راه است. عصرها هم برمی گردیم، زیرا شبها جنگنده های ناتو خطوط نظامی قذافی را بمباران می کنند و کسی به غیر از خط اولی ها، در منطقه نمی ماند.
قذافی همیشه پز می داد که محافظانش را زنان تشکیل می دهند، ولی در این روزها، هر تصویری که از وی دیده شده، محافظانش مردان هستند.
ـ در این مورد چیزی نمی دانم.
زنان کمی در عکس ها دیده می شوند؟ زنان چه نقشی در این مبارزات دارند؟
ـ اتفاقا من در این مورد سئوال کردم. از آنجا که لیبی کشور اسلامی است زنان کمتر در جنگ شرکت دارند، ولی تمامی کارهای تدارکاتی مانند تهیه آذوقه برای مبارزان، کار زنان است.
این روزها ویدئوی زنی که می گوید نیروهای قذافی به وی تجاوز کرده اند در راس خبرها است. در این مورد چه می دانی؟
ـ می دانم. امروز خانمی به محل هتل ما که محل خبرنگاران است و تمامی کنفرانس های مطبوعاتی در این هتل انجام می شود، آمد و ظاهراً خواهر همان خانم است که با خبرنگاران انگلیسی گفت وگو داشت. مسلما این موضوع دنبال خواهد شد. در هر حال این مسائل متاسفانه در کشورهای آفریقایی کم نیست.
در شهر بریگاد، بیمارستان نوسازی را مشاهده کردیم که خالی از بیمار بود. به ما گفته شد که نیروهای قذافی با کمک زندانیان خطرناک، که توسط قذافی آزاد شده بودند به بیمارستان حمله کردند و زخمی ها را کشتند و کسانی را که جراحت سطحی داشتند برای ایجاد سپر انسانی به مقر قذافی بردند. بلایی که حسنی مبارک در میدان تحریر مصر، توسط زندانیان آزاد شده بر سر معترضان آورد.
این زندانیان، تمامی مرفین های بیمارستان را خودشان مصرف کرده بودند. گزارش هایی از ربودن یک زن باردار از آمبولانس در جلوی بیمارستان هم وجود دارد.
گزارش هایی از حضور نیروهای مصری و دیگر کشورها در بین انقلابیون وجود دارد. در این مورد چه می دانی؟
ـ من چنین چیزی در بین نیروهای مردمی ندیده ام، ولی در بین کشته شدگان طرفدار قذافی تعدادی را مشاهده کردم که الجزایری و یا شهروندان کشورهای دیگر بودند که با پول به جنگ علیه مردم به عنوان مزدور آورده شده اند.
رئیس شورای موقت انقلابی وزیر دادگستری قذافی ست. آیا اپوزیسیون مستقلی وجود دارد با توجه به اینکه دیکتاتورها، اپوزیسیون ها را قلع و قمع می کنند؟
ـ خوشبختانه نیروهای مخالف مردمی از طیف های مختلف در این مبارزه حضور دارند و به عنوان مثال، من از مرز با یک سردار لیبیایی که در جنگ با چاد زخمی شده بود و ۲۶ سال پیش برای درمان به وین اعزام شده بود ولی به کشور بازنگشته بود، همسفر بودم که اطلاعات خوبی از شرایط دارد. هم چنین یک جوان لیبیایی ـ آمریکایی که از منطقه ترابلس به بنغازی آمده است. شورای مستقر در بنغازی با شورای مستقر در توبرک ارتباط نزدیکی با هم دارند. مردم می گویند قذافی اول کودتا کرد، مردم بعدا به وی پیوستند، ولی الان مردم انقلاب کرده اند.
آینده را چگونه می بینی؟
ـ به رادیوی آزاد لیبی که چندی است در بنغازی تاسیس شده است، رفتم و با چند نفری در آنجا صحبت کردم. آنها معتقد بودند با این سرعتی که حوادث پیش می رود؛ قذافی ظرف یک ماه سقوط خواهد کرد.
روسیه و چین موضع انفعالی در پیش گرفته اند. روس ها گفتند که حمله زمینی ناتو از اوایل اپریل شروع می شود.
ـ بالطبع هر کشوری دنبال منافع خودش است. روس ها در مورد ایران نشان داده اند که چقدر به این اصل پای بند هستند. آنها نمی خواهند از نفت لیبی محروم باشند.
با تشکر از وقتت، امیدوارم که به سلامت برگردی و شاهد طلوع دمکراسی در کشورهای دیکتاتورزده باشیم.
ـ با تشکر از شما. عکس ها را می فرستم.
لیبی ـ عکس از پویان طباطبایی
درگیری های لیبی ـ عکس از پویان طباطبایی
