هنر زندانیان خاورمیانه در بیت زیتون/ فرح طاهری

از شنبه ۹ اپریل نمایشگاهی در بیت زیتون برقرار است از هنر زندانیان سیاسی خاورمیانه. این پروژه ای ست که بتنی آزبورن، دانشجوی دوره ی دکترای پرفسور شهرزاد مجاب انتخاب کرده و با کمک او بیش از دو سال است که با زندانیان سیاسی ایرانی دراین خصوص کار می کند.

جون سال گذشته، اولین برنامه ی آنها که آمیزه ای بود از نمایشگاه نقاشی و آثار هنری در کنار موسیقی و نمایش در هارت هاوس دانشگاه تورنتو برگزار شد. امسال نمایشگاه آثار نقاشی و تصویرسازی زندانیان سیاسی سابق در گالری بیت زیتون به مدت ۹ روز تا ۱۷ اپریل برقرار است.

در روز افتتاح نمایشگاه، چندین تن به کوتاهی با بازدیدکنندگان و هنرمندان سخن گفتند.

رابرت مدیر فلسطینی گالری بیت زیتون این نمایشگاه را خانه ای برای جامعه، برای عدالت اجتماعی و حقوق بشر خواند. او برگزاری نمایشگاه هنر زندانیان سیاسی و همکاری با پرفسور مجاب و بتنی آزبورن را موجب خوشوقتی خواند.

 پرفسور شهرزاد مجاب، استاد دانشگاه تورنتو از حضور جوانان در چنین نمایشگاه سیاسی اظهار خوشحالی کرد و از بتنی، دانشجوی خودش که برگزاری چنین نمایشگاهی را میسر کرده، سپاسگزاری کرد.

دکتر مجاب به کوتاهی به دو نکته در رابطه با نمایشگاه اشاره کرد و گفت: اول، این نمایشگاه یک هفته ای کمپینی ست علیه تداوم اعدام ها در ایران. این پیام سیاسی نمایشگاه خواهد بود. دوم، نکته ی مهمی که رابرت هم در رابطه با ماموریت بیت زیتون به آن اشاره کرد، مرتبط کردن مردم منطقه به هم است. این یک هفته، اعلام همبستگی این مردم و مطالبه ی آزادی زندانیان سیاسی در جهان و به دلیل برگزاری نمایشگاه در بیت زیتون بویژه آزادی زندانیان سیاسی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ـ تونس، بحرین، فلسطین، لیبی، مصر، ترکیه و ایران ـ خواهد بود. 

دکتر مجاب سپس بخشی از نامه ی کاوه شهروز، وکیل جوان ایرانی، در مورد برگزاری جلسه ی ماه مارچ شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو، درخصوص اعزام گزارشگر ویژه حقوق بشر به ایران را خواند و در پایان از همه خواست که دیگران را به دیدار از نمایشگاه تشویق کنند.

 

در ادامه، بتنی آزبورن مسئول این پروژه دقایقی با جمع سخن گفت. او نمایشگاه را شهادت تعدادی از زندانیان سیاسی بر نقض حقوق بشر و اعمال شکنجه و مجازات اعدام در ایران خواند و افزود:”از راه های مختلف می توان با نقض حقوق بشر مبارزه کرد. می توانید از وب سایت ما(www.utoronto.ca/prisonmemoirs)  دیدن کنید. می توانید کارت پستال هایی که تهیه کرده ایم با شعار “اعدام ها را در ایران متوقف کنید” امضا کرده و به دبیرکل سازمان ملل متحد، آقای بان کی مون، بفرستید. یا برای زندانیان سیاسی خاص نامه بنویسید.”

بتنی حاضران را تشویق کرد که در طول مدت نمایشگاه باز از آن دیدار کنند بویژه اینکه برنامه های متفاوتی در طول نمایشگاه خواهد بود از جمله نمایش فیلم “درختی که به خاطر می آورد” ساخته ی مسعود رئوف که برمبنای خاطرات زندانیان ساخته است.

در ادامه بتنی از افرادی که در برپایی نمایشگاه همکاری داشته اند نام برد و سپاسگزاری کرد از جمله از هنرمندانی که همدلانه به هنرجویان در آموزش یاری رساندند. باربارا رید، هنرمند تصویرگری بود که دقایقی در این خصوص با جمع سخن گفت و اینکه چگونه تحت تأثیر داستان های این افراد که از شکنجه و زندان جان به در برده اند، قرار گرفته و بخت همکاری با آنان را تجربه ای با ارزش و عاطفی خواند.

بتنی همچنین به حضور یک شاعر و نویسنده، در جمع اشاره کرد و از او خواست تا برداشت هایش را از نمایشگاه با جمع در میان بگذارد.

هنرمند خواننده و نوازنده، دب، ضمن اعلام همبستگی اش با موضوع نمایشگاه، چندین ترانه خواند و نواخت.   

 از آنجا که تعدادی از هنرمندان خواسته بودند ناشناس باقی بمانند، از بازدیدکنندگان خواسته شده بود از گرفتن عکس از هنرمندان خودداری شود. با هماهنگی با بتنی، با چند تن از هنرمندان به کوتاهی صحبت کردم.

 شهرام جلالی زاده از زندانیان سیاسی سابق گفت، شش سال زندان بوده  و در زندان با امکانات کم داخل زندان نقاشی می کرده. دو سال است که با این پروژه همکاری می کند. از او نحوه ی کار با پروژه را پرسیدم، گفت: یک هفته در میان نشست و کارگاه های آموزشی داریم. دو نفر از فعالان ترکیه هم با ما هستند. گاهی از فلسطین و از کشورهای دیگر هم در این کارگاه ها شرکت داشتند.

شهرام نظرش را در مورد این پروژه گفت:”پروژه ی خیلی جالبی است. همه می دانند که زندان و شکنجه بوده و تکرار اینکه شکنجه ها چه بود به نظر من تبدیل شده به روضه خوانی ولی ما تلاش کردیم که این پیام را برسانیم که این زندانی جنایتکار نبوده و براساس اعتقاداتش به زندان افتاده که علت آن هم معضلات اجتماعی بوده. همچنین انگیزه ی زندانی را در زندان، چرا زندانی شکنجه را تحمل می کند و مقاومت می کند و چطور یک رژیمی مثل رژیم جمهوری اسلامی به خودش حق شکنجه کردن می دهد؟ اگر به این ها پرداخته شود می تواند زمینه ای فراهم شود که آزادی عمل را از هر حکومتی برای ایجاد زندان و شکنجه بگیرد.

 

آناهیتا رحمانی هشت سال زندان بوده و دو سال است با این پروژه کار کرده. او می گوید، این پروژه به من کمک کرده، هم نقش بهبود یافتن دارد و هم می تواند کاری برای آیندگان بماند.

آناهیتا می گوید، کارهای من بیشتر روی زندان متمرکز است ولی همه مثل من روی زندان تمرکز نکرده اند.

 جمشید کابلیان هنرمند ـ زندانی سابقی ست که می گوید، حدود شش سال و اندی در زندان کارون در اهواز بودم.

او از ویژگی های کار خود می گوید:”من با خمیرهای مخصوص کار می کنم و ذهنیت خودم را چه زمانی که زندان بودم و چه امروز که در زمینه های حقوق بشری فعالیت دارم، اینجا پیاده کرده ام.

جمشید ادامه می دهد: من سال ۶۷ از زندان آمدم بیرون و همیشه فکر کردم حرفم را یک طوری به جامعه ارائه بدم. حدود دو سال است که با این پروژه کار می کنم و بسیار راضی هستم.

او در پاسخ به این پرسش که پروژه چگونه به تو کمک کرده، می گوید:”ما از این ماجرا خلاصی نداریم، من خودم را به عنوان پژواک صدای کسانی که به ناحق گلویشان فشرده شد، می دانم.

 

مونا که یکی از کارهایش در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده، می گوید: حدود سه سال زندان بودم. فرزندم در زندان به دنیا آمد. از زمانی که آزاد شدم تصمیم گرفتم مبارزه ام را ادامه دهم.

مونا می گوید: دو سال است که با این پروژه کار می کنم. فکر می کنم این پروژه به کانادایی ها نشون میده که ما با وضعیتی که داریم چگونه داریم مقاومت می کنیم و به زندگی ادامه می دهیم. من در نقاشی هایم وضعیت خودم را درکانادا به عنوان یک زن نشان می دهم؛ زنی که مسئولیت های مختلفی دارد هم کار بیرون، هم مادر است و هم همسر.

نمایشگاه تا ۱۷ اپریل ادامه دارد و بیت زیتون هم نزدیک ساب وی بترست و بلور است. (شماره ۶۱۲ خیابان مارکهام)