دروغ گفتن و پنهان کردن واقعیت از جمله رفتارهایی است که ما انسانها از اطرافیان خود می آموزیم. به عبارت دیگر، دروغ گفتن یک غریزه ذاتی نیست.
شهروند ۱۲۴۳ پنجشنبه ۲۰ آگوست ۲۰۰۹
دروغ گفتن و پنهان کردن واقعیت از جمله رفتارهایی است که ما انسانها از اطرافیان خود می آموزیم. به عبارت دیگر، دروغ گفتن یک غریزه ذاتی نیست. بچه ها دروغ گفتن را از بزرگترهای خود می آموزند. اغلب مادر و پدرها مایلند که فرزندانشان انسان های درستکار و راستگویی بار بیایند و هیچوقت دروغ نگویند. آنها بارها به فرزندان خود توصیه می کنند که دروغگویی عمل ناپسندی است و باید از آن ﭘرهیز شود، اما زمانی که به رفتار همین افراد نگاه می کنیم، می بینیم که خودشان در طول روز دروغ های متعددی به دیگران می گویند. بچه ها رفتار خود را با سرمشق گرفتن و تقلید کردن می آموزند و نه نصیحت شنیدن. کودکان تمام رفتار غیرغریزی خود را از بزرگترهای خود می آموزند. دروغ گفتن یکی از همین رفتار غیرغریزی است. اگر مایل هستید که فرزند شما انسان راستگویی بار بیاید توصیه های زیر را به کار ببرید:
۱ـ هرگز به او دروغ نگویید
بارها در مغازه ها شاهد بچه هایی بوده ایم که با جیغ و گریه از مادر و پدر خود می خواهند که چیزی را برای او بخرند. بعضی از والدین برای این که از این مهلکه نجات پیدا کنند، دروغ های ساده ای به او می گویند مانند:"ﭘول ندارم" یا "این خوراکی بدمزه است". مطمئن باشید که این بچه می داند که در کیف مامان و بابا ﭘول به اندازه کافی هست و آن خوراکی هم بسیار خوشمزه است. به عبارت دیگر، مامان و بابا دروغ می گویند. ﭘس دروغ گفتن باید عمل پسندیده ای باشد. اگر یک بچه در محیطی بزرگ شود که در آن هیچ وقت شاهد دروغ گفتن بزرگ ترها نباشد، او نیز هرگز با واژه ای به نام دروغ آشنا نمی شود و دروغ نخواهد گفت، اما زمانی که یک کودک شاهد دروغ گفتن بزرگترها به یکدیگر می شود، مایل است که این رفتار را امتحان کند.
۲ـ هیچوقت در حضور فرزند خود دروغ نگویید
والدین اغلب فراموش می کنند که کودکشان تمام رفتار آنها را زیر نظر دارند و می آموزند. مادر یا پدری را مجسم کنید که به محل کار خود تلفن می کند و به دروغ می گوید که مریض است و امروز نمی تواند به سرکار برود. فرزند او شاهد این صحبت تلفنی است و زمانی که می بیند که مامان یا بابا اصلا مریض نیست، دروغ گفتن را یاد می گیرد.
۳ـ هرگز از فرزند خود نخواهید که برای شما به کسی دروغ بگوید
مثلا از او نخواهید که تلفن را بردارد و بگوید پدرم منزل نیست. کودک فرق بین دروغ مصلحت آمیز و سایر دروغ ها را درک نمی کند. او متوجه نمی شود که چون بابا سردرد دارد و شخص پای تلفن آدم پرحرفی است، مجبور به گفتن این دروغ مصلحت آمیز شده است. برای او دروغ، دروغ است.
۴ـ هیچوقت دروغ گفتن فرزند خود را تشویق نکنید
فراموش نکنید که بچه ها اولین دروغ خود را به بزرگترهای خود می گویند تا عکس العمل آنها را ببینند. بنابراین، برای اولین بار با دروغ های ساده و چه بسا خنده داری شروع می کنند. برای مثال زمانی که از بچه می ﭘرسیم عروسکش را کجا گذاشته است، ﭘاسخ می دهد"آقا سوسکه برداشت". در این زمان، این کودک با دقت منتظر عکس العمل بزرگترها در قبال اولین دروغ خود است. اغلب عکس العمل بزرگترها در قبال چنین دروغ های ساده و خنده داری خنده و تشویق است. از بچه می خواهند تا جواب خود را دوباره تکرار کند تا دیگران هم بشنوند. در این زمان کودک با دیدن خنده و تشویق بزرگترها می آموزد که کار دروغ گفتن عمل پسندیده ای است و به تکرار آن می پردازد. به مرور دروغ های ساده او به دروغ های جدی تر تبدیل می شود تا جایی که به یکی از رفتارهای ماندنی او تبدیل می شود.
هرچقدر که این اولین دروغ بامزه و خنده دار باشد، به آن نخندید. از این لحظه طلایی که عکس العمل شما می تواند مهر همیشگی رد یا تایید بر این رفتار ناپسند بزند، استفاده کنید. به فرزند خود بگویید که دروغ او را نمی پسندید. به قول سعدی:
سرچشمه شاید گرفتن به بیل
چو پرشد، نشاید گذشتن به پیل
پرسش های خود را برای من ارسال کنید:
shahrzad.therapy@gmail.com
شهرزاد شهریاری
BSc.Psych, MSW, RSW
لیسانس روانشناسی از دانشگاه تورنتو
فوق لیسانس مددکاری از دانشگاه لوریر واترلو
