از باله ملی ما خبر دارید؟/ سیماسحر زرهی

شمارش معکوس تا جشنواره تیرگان

ترجمه: فرنگیس زاهد

دنیای باله به دنیایی انحصاری، نفوذناپذیر، جدی و غیر قابل تغییر شهره است. در پی نمایش فیلم های هالیوودی چون قوی سیاه، نمی توان فکر شرایط طاقت فرسایی که این بالرین های اثیری با آن لباس های ظریف و زیبا در آن بسر می برند را از سر بیرون راند.

نیما کیان مؤسس و سرپرست هنری سازمان باله ایران از ورود خود در ایام جوانی به دنیای هنری باله می گوید،”شرایط  بسیارسختی بود و من آنرا با جراحت های فراوانی پشت سر گذاشتم.”

کیان کار حرفه خود را در رشته باله در اوان بیست سالگی و پس از خروج از ایران به مقصد سوئد آغاز کرد، که با در نظر گرفتن این واقعیت که اکثر رقصنده های مرد معمولا آموزش خود را در این رشته از دوران کودکی شروع می کنند، امری حیرت انگیز است.

گروه باله به رهبری نیما کیان

کیان از شروع دیرهنگام خود می گوید،” معمولا بیست سالگی برای شروع خیلی دیر است، اما همیشه استثناهایی نیز وجود دارد، بعضی ها موفق شدند و من خوشحالم که یکی از آنها هستم.”

سرانجام ترک ایران این فرصت را برای کیان فراهم کرد تا بتواند رقص حرفه ای را دنبال کند،” پس از ورود به سوئد بود که اولین ارتباط با آموزش رقص برایم میسر شد. در آنجا تحقیقاتی پیرامون امکانات آموزش رقص و دانشگاه های  مربوط به آن انجام دادم و در ابتدا در هیچ یک از دانشکده های رقص پذیرفته نشدم، من را قبول نکردند، زیرا هیچ پیشینه ای در زمینه آموزش باله نداشتم.”

فقدان تجربه و یا سن بالا، کیان را از دنبال کردن رویاهایش منصرف نکرد، “من هیچ آموزشی ندیده بودم، به همین دلیل ابتدا با دوره مقدماتی آموزش فشرده شروع کردم و پس از یک سال توانستم تحصیلات رسمی خود را پیگیری نمایم.”

به باور کیان حضور و موفقیت در دنیای باله در جوانی نیازمند عزمی راسخ و فعالیتی شدیدست،”باله یعنی در طی شش روز هفته روزی هشت ساعت به تمرین مداوم بپردازی، شما باید خودت را با محدودیتها وفق دهی. دنیای باله دنیایی سخت توام با آموزشی بسیار دشوار است، باید با تمام وجود به آن علاقه داشته باشی و سخت بکوشی تا در آن پیش بروی.”

اگر چه کیان می بایست برای دستیابی به مهارت های فنی یک رقصنده حرفه ای به سختی تلاش کند، اما اشتیاق و علاقه شدید به رقص  نیروی محرکه این مرد جوان بود. او اظهار داشت،” شوق رقص از گذشته ای دور در من بود. خیلی پیش از آنکه آموزش باله را شروع کنم. حتی در همان زمان که در  ایران بودم، اما متاسفانه در آنجا هیچ فرصتی برایم فراهم نبود.”

باله آرزوی دیرینه کیان بود،”من با رویای باله زندگی می کردم تا اینکه این فرصت را در سوئد به چنگ آوردم ـ رقص را در تلویزیون می دیدم، به سالن های نمایش باله  می رفتم، در مورد آن مطالعه می کردم، خلاصه  تا پیش از درگیر شدن با آن با باله زندگی می کردم.”

کیان پس از سالها فعالیت شدید در بیست و چهار سالگی اولین شغل خود را به عنوان رقصنده باله به دست آورد.

حال در آغاز دهه چهل کیان طراح و مدیر هنری سازمان باله ایران است. این سازمان، که در سال ۲۰۰۱ تاسیس گردید و اولین نمایش بین المللی خود را در سال ۲۰۰۲ ارائه داد، در سطح بین المللی فعالیت دارد و خود را متعهد به تدوین رقص هایی برگرفته از فرهنگ و رسوم شرق می داند.

تحقق بخشیدن به این پروژه چهار سال به درازا کشید، کیان در این باره می گوید،” شروع این طرح به سال ۱۹۹۸ برمی گردد، هدف بازسازی باله ملی ایران بود که در سال ۱۹۷۹ پس از انقلاب منحل شد.”

نیما کیان

هنگامی که از او می پرسم چرا بازسازی سازمان ملی باله اینقدر برایش مهم بود بیدرنگ شروع به صحبت کرده تعهد خود را به این امر مهم آشکار می سازد.

او بی مقدمه می گوید،” زیرا این بخشی از میراث ملی ماست. این سازمان کاملا برای مردم ناشناخته بود ـ خیلی ها نمی دانند که ما روزگاری سازمان باله ای داشتیم که معرف ایران در سطح جهان بود.”

از نظر کیان رقص بهترین وسیله برای اشاعه فرهنگ است،”این هنر بدون استفاده از زبان با مخاطب ارتباط برقرار می سازد؛ می پرسید چرا باله، زیرا باله هنری ست نوظهور و مورد احترام همه فرهنگها. همه کشورهای مدرن شرقی و غربی دارای سازمان باله هستند؛ باله ملی مصر، باله ملی ترکیه، و در آلمان هر شهر باله ملی مخصوص خود را دارد.”

 کیان نقطه اوج فعالیت های هنری اش در دنیای باله را بازسازی باله ملی ایران می داند.

او می گوید،”من به رقص عشق می ورزیدم، و باید در این زمینه آموزش می دیدم، و پس از پایان تحصیلاتم احساس می کردم موظفم رپرتواری برگرفته از فرهنگ و هنر ایران خلق کنم.”

سازمان باله از بدو تاسیس آثار متعددی به اجرا گذاشته که نمایانگر فهرست نمایش های متنوع و متمایز این سازمان است، از باله های کلاسیک همچون “شهرزاد” و “هفت پیکر” گرفته تا باله نئوکلاسیک “بابک” و آثار مدرنی همچون “زن”.

در حالیکه سازمان های باله برای جذب تماشاگران جدید در تقلا هستند، به نظر نمی رسد سازمان باله ایران برای فروش بلیت هایش با مشکلی مواجه باشد.

کیان راز موفقیت سازمان را برایمان بازگو می کند،” ما رپرتوار منحصر بفردی خلق کرده ایم. بسیاری از رقصنده ها به سازمان رجوع می کنند و ماهها پیش از آنکه ما حتی اثر جدیدی را اعلان کنیم درخواست ها را می فرستند.”

او می افزاید،” اگر چه سازمان باله ایران  یک سازمان باله کلاسیک است، اما ما نمایش های کلاسیک متداول بین المللی همچون باله دریاچه قو را به روی صحنه نمی بریم.  من آثاری خلق کرده ام که مبتنی بر تمرین های کلاسیک باله است اما ریشه های قوی در فرهنگ ایرانی دارد.”

به گفته کیان آنچه هویت ملی این سازمان را می سازد نمایش گستره وسیعی از فنون و تکنیک های باله است.

سازمان باله ایران علاوه بر تدوین و اجرای رقص دارای  بخش های آموزشی و تحقیق نیز هست. این سازمان هر ساله صدها هنرمند مستعد را از سراسر جهان استخدام می کند تا رویای یگانه باله ایرانی را تحقق بخشد.

 کیان تاکید می کند،” در طی نه سال گذشته بیش از دویست نفر از بیست و هشت کشور دنیا به ما ملحق شدند، اعضای سازمان ما به هیجده زبان مختلف صحبت می کنند.”

متاسفانه  هنوز هیچ رقصنده ایرانی در بین اعضای سازمان نیست.

کیان در توضیح چرایی آن می گوید،”سازمان باله ایران یک سازمان رقص حرفه ایست، و ما با رقصنده هایی که در سطح حرفه ای آموزش دیده اند همکاری می کنیم. اگرچه بسیاری از هموطنان ایرانی خواهان مشارکت در پروژه ما هستند ولی آموزش آنها در سطح یک سازمان حرفه ای نیست.”

علی رغم فقدان آموزش های حرفه ای، بالرین های ایرانی جویای نام در تلاش برای تحقق رویاهای خود در تماس مداوم با کیان هستند ،” به طور متوسط حداقل ماهی سه یا چهارجوان ایرانی از سراسر دنیا با من تماس می گیرند، برخی از  ایران و بقیه از کشورهایی که تازه در آن ساکن شده اند مثل سوئد، لهستان یا بلغارستان. متاسفانه ما امکان کمک به این افراد را نداریم.”

با آنکه سازمان نمی تواند برای آنهایی که فاقد آموزش های حرفه ای هستند تسهیلاتی فراهم آورد، اما سازمان باله ایران برنامه ای برای جوانان تدارک دیده است تحت عنوان” رقص جوانان اروپا” که در سال ۲۰۰۷ عرضه شد، هدف این پروژه گردآوری رقصنده های جوان از کشورهای مختلف با فرهنگهای گوناگون است.

آثار نمایشی سازمان باله ایران از جمله سوژه های داغ خبری جشنواره تیرگان امسال در هاربرفرانت تورنتو خواهد بود. سازمان در نظر دارد سه اثر از فهرست نمایش های انتخابی خود به نام های ” سرزمین فیروزه ای”، “باله زن” و “سیمای جان” را به روی صحنه بیاورد و هم چنین گشایش جهانی اثر جدید”ایرانه خانم” که برای اولین بار اجرا می شود نیز در فهرست برنامه های آنها در تیرگان قرار دارد. این چهار قطعه هنری بی گمان تماشاگران را با دیدگاه منحصر بفرد این سازمان با هنر باله آشنا می سازد.

بلیت این نمایش ها در جشنواره به سرعت به فروش می روند، پس اگر در پی دیدن اجراهای سازمان باله ایران هستید زودتر برای خرید بلیت اقدام کنید.

سال  ۲۰۱۲ دهمین سالگرد تاسیس سازمان باله ایران است، کیان تایید کرد که برنامه های متنوعی برای بزرگداشت این مناسبت  تدارک دیده اند اما از دادن اطلاعات بیشتر پیرامون فعالیت های آتی سازمان خودداری کرد.