بسیاری از بیماریهای عفونی سبب کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن می شوند. اگر این دسته از عفونت ها در بدن مزمن شوند دردسرهای غیر قابل جبرانی را به وجود می آورند. به طور کلی سبزیجات و میوه جات تازه که حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان و فیتوکمیکال یا مواد شیمیایی طبیعی و گیاهی هستند می توانند در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش داشته باشند. آنتی اکسیدانهای موجود در غذاها عبارتند از:
۱ـ بتاکاروتن و کاروتنوئیدها: سبزیجات و میوه جاتی مانند مارچوبه، لبو، براکلی، هویج، فلفل سبز، کدو، اسفناج، سیب زمینی شیرین، شلغم، گوجه فرنگی، طالبی، هلو، گریپ فروت رنگی، هندوانه و نارنگی حاوی مقدار قابل توجهی آنتی اکسیدان هستند.
۲ـ ویتامین C : غذاهایی مانند انواع توت ها، براکلی، طالبی، کلم دگمه ای(کلم بروکسل)، گریپ فروت، کیوی، منگو، مرکبات، پاپایا، انواع فلفل ها، گوجه فرنگی و غیره حاوی مقدار زیادی ویتامین C هستند که در سلامتی و بهزیستی سیستم ایمنی بدن نقش مسلم دارند.
۳ـ ویتامین E: ویتامین E ویتامینی است آنتی اکسیدان و در دانه های روغنی مانند پسته و بادام و گردو و فندق و تخم کدو و آفتابگردان و هندوانه، منگو، فلفل قرمز و اسفناج وجود دارد.
در ضمن غذاهایی مانند آلو، سیب، انگور، انواع توت ها، پیاز، بادمجان، و حبوبات نیز حاوی مقداری آنتی اکسیدان هستند و مصرف آنها به همراه رژیم غذایی روزانه می تواند موجب سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن گردد.
۴ـ املاح: Zinc یا روی یکی دیگر از موادی است که در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد و در غذاهایی مانند خرچنگ، انواع گوشت ها، حبوبات، دانه های روغنی، بسیاری از غذاهای دریایی و لبنیات دیده می شود. در ضمن سلینیوم (Selenium) هم یکی از آنتی اکسیدانهای قوی است که در غذاهایی مانند بادام برزیلی، ماهی تونا، گوشت ها و غلات وجود دارد. در مصرف روی و سلینیوم نباید زیاده روی کرد (شکل مصنوعی آن) زیرا نوعی مسمومیت به وجود می آورد و خطرناک است. مقدار لازم روی حدود ۱۱ میلی گرم و سلینیوم حدود ۵۰ میکروگرم در روز توصیه شده است.
مواد شیمیایی طبیعی و گیاهی دیگری هم وجود دارند که در تقویت سیستم ایمنی دخالت دارند. مهمترین آنها عبارتند از:
ـ Quercetin که در سیب و پیاز و چای وجود دارد و در بدن عوارض التهاب را کاهش می دهد و از بروز آلرژی جلوگیری می کند.
ـ Luteolin نوعی فلاوونوئیدی است که در کرفس و فلفل سبز وجود دارد و در پیشگیری التهاب بدن و حتی بیماری آلزایمرز موثر است.
ـ Catechins نوع دیگری از فلاوونوئید است که در چای سیاه و سبز وجود دارد و در سلامتی قلب و عروق و جلوگیری از بروز سرطان و بیماری آلرزیمرز نقش شناخته شده ای دارد. به طور خلاصه با دوری از ابتلا به بیماریهای عفونی که به سرعت قدرت سیستم ایمنی را کاهش می دهند و با توجه به نکاتی که در بالا ذکر گردید می توان سیستم ایمنی سالم و قوی داشت که خود سبب پیشگیری بسیاری از ناهنجاریها و بیماریها در بدن خواهد شد.
خواص دارویی شیرین بیان
از شیرین بیان Licorice در کشورهای غربی برای تهیه تنقلات و شیرینی ها استفاده می شود. اکثر مردم نام Licorice را میدانند. در سالهای اخیر پژوهشگران با پیگیری نسخه های طب سنتی دنیا دریافتند که شیرین بیان داروی موثری است برای درمان عارضه آلرژی و آسم، بیماریهای کبدی، التهاب بدن، ورم دست و پا، فشار خون بالا، سرماخوردگی، عارضه سینه پهلو، بیماریهای ریوی، عوارض پوستی، عفونت های میکربی و ویروسی و بالاخره سرطان.
ریشه شیرین بیان از هزاران سال قبل در ایران و مصر و یونان برای درمان بیماریها استفاده می شده است. در طب سنتی چین، شیرین بیان یکی از داروهایی است که برای درمان بسیاری از بیماری ها از آن استفاده می شود. در قرن هشتم میلادی این گیاه از چین به ژاپن آورده شده و هنوز نمونه های اولیه آن در موزه سلطنتی ژاپن وجود دارد.
در طب مدرن از شیرین بیان برای درمان التهاب بدن و دردهای مفاصل استفاده می شود و از این نظر بررسیهای علمی زیادی چه بر روی حیوانات آزمایشگاهی و چه بر روی انسان انجام گرفته است. ماده مخصوص Glycyrrhizin موجود در شیرین بیان برای افرادی که به صدمه ستون فقرات دچار می شوند، استفاده شده و نتایج چشمگیری به وجود آورده است. همین ماده شیمیایی موجود در شیرین بیان قادر است ناهنجاریهای ریوی را که در اثر تصادف به وجود می آید درمان کند و ثابت نموده که در حقیقت بهترین و موثرترین دارو برای درمان التهاب بدن است.
در یک بررسی علمی بر روی انسان معلوم گردید که شیرین بیان با عملکردی قاطع زخم معده را درمان می کند و در حال حاضر در بازار آسپرین هایی وجود دارند که پوشش شیرین بیان دارند و همین موضوع از زیانباری آسپرین در بروز و پیشرفت زخم دستگاه گوارش کم می کند و بیمارانی که تحمل خوردن آسپرین را به علت زخم دستگاه گوارش ندارند می توانند از این نوع آسپرین استفاده کنند.
در یک بررسی علمی به یک صد نفر از افرادی که به زخم معده دچار بودند عصاره ریشه شیرین بیان داده شد، پس از ۶ هفته ۹۰ درصد از بیماران بهبودی نسبی یافتند و ۳۲ نفرشان هیچ اثری از زخم معده در آنها باقی نمانده بود.
شیرین بیان در سلامتی کبد نقش مهمی دارد و این موضوعی است که چینی ها از هزاران سال قبل به آن معتقد بودند. در طب جدید دانشمندان موفق شده اند از عصاره ریشه شیرین بیان سرطان کبد را درمان کنند و سبب تقویت سیستم ایمنی بدن شوند تا خود در مبارزه با این بیماری عمل کند.
عده ای از پژوهشگران باور دارند که شیرین بیان می تواند سبب سلامت قلب و عروق شود، زیرا در پایین آوردن کلسترول و تری گلیسیرید بالای خون نقش دارد. در ضمن شیرین بیان چربی بافت های بدن را به سوخت و ساز می رساند و از انباشته شدن چربی در بدن جلوگیری می کند. خاصیت جالب دیگر شیرین بیان جلوگیری از ورود بیش از حد آب به داخل بافت ها و سلولهای بدن است. به عبارت دیگر شیرین بیان در کنترل نمک بدن نقش دارد و در نتیجه از بروز فشار خون و افزایش وزن پیشگیری می کند.
شیرین بیان داروی موثری است برای درمان ناهنجاریهای پریود خانمها و عوارض دوره یائسگی. از گر گرفتن و به وجود آمدن عارضه افسردگی جلوگیری می کند و سبب تقویت حافظه شده از بروز عارضه فراموشی نیز پیشگیری می کند. نوعی فیتواستروژن موجود در این گیاه می تواند در تنظیم استروژن طبیعی بدن نقش داشته باشد وکمبود این هورمون را جبران کند.
ریشه شیرین بیان علاوه بر آنچه که اشاره شد حاوی مقدار قابل توجهی فلاوونوئید، روغن های ضروری، Sterols و Coumarins است و به صورت چای، قطره، کپسول و تنقلات می شود از آن استفاده کرد. چای شیرین بیان در درمان عارضه خستگی شدید و سردرد میگرن موثر است.
* دکتر پرویز قدیریان استاد دانشگاه مونتریال در تغذیه و استاد دانشگاه مک گیل در سرطان شناسی و کارشناس سازمان بهداشت جهانی است.
EPIDEMIOSEARCH@yahoo.com
