شهروند ۱۱۸۱ ـ ۱۲ جون ۲۰۰۸
سخنرانی دکتر علیرضا اصغرزاده استاد دانشگاه یورک
یکشنبه ۲۴ می ۲۰۰۸، به دعوت بنیاد زبان و فرهنگ آذربایجان ایران ـ کانادا، جلسه سخنرانی دکتر علیرضا اصغرزاده با عنوان “پداگوژی رهایی: پائولو فریره و صمد بهرنگی” به زبان ترکی برگزار شد.در آغاز، لاله جوانشیر به مناسبت چهلمین روز درگذشت زنده یاد دکتر صمد سرداری نیا و به احترام این تاریخ نویس و پژوهشگر آذربایجانی یک دقیقه سکوت اعلام کرد. سپس دکتر علی قره جه لو به طور خلاصه به قیام آذربایجان در خرداد ۱۳۸۵ اشاره کرد و اظهار داشت، ما آذربایجانی های خارج کشور موظفیم که حامی و پشتیبان حرکتهای مردمی و جنبش های دانشجویی در آذربایجان باشیم.
دکتر علیرضا اصغرزاده که هم اکنون در دانشگاه یورک در تورنتو به کار تدریس و پژوهش در حوزه زبان و جامعه شناسی مشغول است در آغاز سخنان خود گفت: هدف از این سخنرانی آشنایی با پائولو فریره و مقایسه ی او با صمد بهرنگی در زمینه ی پداگوژی است که اولی به شهادت جهانیان محبوب ترین معلم دنیا و دومی محبوب ترین و برجسته ترین معلم آذربایجان است.
او با اشاره به زادگاه و شرایط زندگی پائولو فریره در ایالت پرنامبوکو در شمال شرق برزیل به تشابهات این منطقه و آذربایجان ایران پرداخت از جمله گفت: پائولو فریره که از سیزده سالگی معلمی را در زادگاهش شروع کرد در زمان حکومت سوسیالیستی در ایالت پرنامبوکو برزیل با روش ابتکاری خود و با الهام گرفتن از محیط زندگی و زبان و لهجه ساکنان محروم آن منطقه به آنها سواد خواندن و نوشتن آموخت که بعدها این متد ابداعی موفق فریره در کل برزیل رواج یافت و به کار گرفته شد. “فریره”ی جهان سومی توانست با قابلیت های خود در پداگوژی اولین رتبه را در جهان به خود اختصاص دهد تا جایی که مجامع و مطبوعات آکادمیک او را به عنوان معروف ترین معلم دنیا معرفی کردند. او در شرایط بسیار سخت جامعه ی برزیل زمانی که کشورش گرفتار فقرو استثمار بود، کمبودها و مشکلات را به عینه دید و لمس کرد و روشی نوین آورد و با اعتقاد به اینکه آموزش و پرورش افراد باید با نیازهای جامعه ی آنان در ارتباط باشد، “تدریس بر اساس فرهنگ و روشهای بومی” را مطرح کرده و در شیوه ی خود به کار گرفت و بسیار موفق شد.
دکتر اصغرزاده سپس با اشاره به زمینه های متعدد فعالیت های صمد بهرنگی از جمع آوری قصه های عامیانه ی آذربایجان گرفته تا نوع آوری اش در ادبیات کودکان و دید وسیعش در زمینه ی مردم شناسی و فولکلوریک، بخش هایی از کتاب “کندوکاو در مسائل تربیتی ایران” را بازگو کرد و خاطرنشان ساخت که صمد در آن زمان نقادانه ایرادها و ضعف های سیستم آموزشی را مشخص کرده و ناهمگن بودن نحوه ی آموزشی نظام را با شرایط زندگی مردم آذربایجان مطرح میکند و طراحان و نویسندگان کتاب های آموزشی ایران را که از واقعیت های زندگی مردم ستمدیده دور و ناآگاه هستند، زیر سئوال می برد و می گوید که کتاب درسی که برای دانش آموزان فارس زبان طراحی و نوشته شده نمی تواند به همان اندازه برای دانش آموزان آذربایجانی که فارسی بلد نیستند، مفید باشد.
دکتر اصغرزاده همچنین اشاره کرد، صمد مثل پائولو فریره به عنوان یک معلم حقیقی و متفکر تربیتی تیزبینانه مسائل آموزشی را از نقطه نظر منافع طبقات ستمدیده مورد نقد و بررسی قرار داده است پس تحلیل های جامعه شناسانه در بررسی یک بعدی آثار صمد بهرنگی کاری کاملا غیرمنصفانه است و افرادی که شهرت صمد را به استعدادهای قصه نویسی و مسائل سیاسی و ایدئولوژیک او محدود می کنند مغرضانه توانایی های او را در امر پداگوژی نادیده میگیرند، چون می دانند که مطرح کردن صمد به عنوان معلمی توانا و کاردان مسائل و مشکلات مردم آذربایجان و در رأس آن مسئله محرومیت شان از تحصیل به زبان مادری را به دنبال خواهد داشت و این در حالی ست که با نگاهی واقع بینانه و منصفانه صمد را که حتی اثرهای ادبی او از کلاس های درس و شاگردانش الهام می گیرند، نمی توان از “معلمی” جدا دانست.
در خاتمه دکتر اصغرزاده به معرفی پداگوژی انتقادی پرداخت و از آن به عنوان مهمترین میراث پائولو فریره یاد کرد. او همچنین در رابطه با تاثیرآنتونیو گرامشی، دوبویز و مکتب فرانکفورت بر پداگوژی انتقادی صحبت کرد.
