محمدرضا باطنی، بهرام بهرامی، لیدا نصرتی، فرشته مولوی در بررسی فرهنگ پویا
شهروند ـ فرح طاهری: فرشته مولوی نیاز به معرفی ندارد. هر آدم اهل مطالعه ای نام او را شنیده است. او که نویسنده و مترجم است، به گفته ی خودش، نه تنها کتاب دوست و کتاب خوان و کتاب نویس بوده، بلکه کتابدار و کتاب باز هم بوده. و به همین خاطر است که می گوید، راه اندازی “کتاب ماه تهرانتو” یکی از رویاهای من است که به یاری شما ممکن است متحقق شود و ادامه پیدا کند.
شنبه ۲۷ اکتبر ۲۰۱۲، بیش از سی تن از علاقمندان به کتاب و کتابخوانی، در سالن شرکت فرهنگی ـ هنری “آلترنیت دریم” جمع شدند تا نخستین برنامه ی “کتاب ماه تهرانتو” شکل بگیرد. فرشته مولوی، پایه گذار این برنامه، در آغاز از آنهایی که این اولین گردهمایی را میسر ساخته بودند، سپاسگزاری کرد. از آقای عزیزی مدیر آلترنیت دریم برای در اختیار گذاردن رایگان مکان، از شروین پاشایی برای تهیه ی پوستر زیبای برنامه، و از شهروند برای درج رایگان آگهی و اینکه چون همیشه پشتیبان یک رویداد فرهنگی بوده است.
مولوی همچنین به حضور میهمان گرامی، خانم فرزانه طاهری مترجم سرشناس و حرفه ای در میان جمع اشاره کرد و به او خوشامد گفت.
از راست: محمدرضا باطنی، بهرام بهرامی، لیدا نصرتی، فرشته مولوی
لازم بود که اولین جلسه با مقدمه ای همراه شود. اینکه چرا کتاب ماه تهرانتو شکل گرفت؟
مولوی، با اشاره به آمار ایرانیان کانادا و تورنتو، گفت: “این آمار نشان می دهد که جامعه ی ایرانیان تورنتو هم از نظر کمی و هم کیفی چشمگیر است. تهرانتو هم به معنی فیزیکی و هم به معنی فرهنگی شکل گرفته و روز به روز دارد نمایان تر می شود. تهرانتو از دو نسل تشکیل می شود یک دسته نسل اول که خودشان را ایرانی ـ کانادایی می دانند، و دسته دوم خودشان را کانادایی ایرانی تبار می دانند. هویت فرهنگی اینها دارد جای خودش را باز می کند. این تهرانتو نیاز به خوراک فکری و فرهنگی دارد. برنامه ای که پیرامون کتاب باشد. اینجا آنچه که به کتاب مربوط می شود ارجی که باید بین مردم ندارد. از نظر کتابفروشی و کتابخانه، قابل توجه نیست.”
مولوی افزود: “گرچه ما در این شهر کانون کتابی داریم که دوام آورده و مایه ی قدردانی و خوشحالی ست، اما کافی نیست و نیاز جامعه ی ایرانیان در این زمینه فراتر از این است.”
به گفته ی فرشته مولوی، کتاب ماه تهرانتو قرار است سریِ نشست‌های نقد و بررسی کتاب باشد که در پایان هر ماه میلادی به بحث و گفت‌وگو درباره‌ی یک کتاب ویژه به زبان فارسی می‌پردازد. هدف کتاب ماه تهرانتو فراهم آوردن فرصت گردهمایی برای کتاب‌خوانان و دوستداران کتاب، شناساندن و بررسیدن کتابی برگزیده و تبادل رای درباره‌ی آن، و نیز زمینه‌سازی برای گسترش فرهنگ هم‌خوانی و هم‌اندیشی و گفت‌وشنود است. کتابی که قرار است بررسی شود از قبل اعلام می شود و در حد امکان از کتاب هایی انتخاب می شود که به صورت آنلاین، بدون تحمیل هزینه ای، در دسترس همگان باشد. در نیمه‌ی نخست هر برنامه پس از معرفی کتاب ماه، سخنرانان مهمان از دیدگاه‌های گوناگون به بررسی کتاب می‌پردازند و در نیمه‌ی دوم شرکت‌کنندگان در نشست رای و برداشت خود را در باره‌ی آن کتاب بیان می‌کنند.
مولوی تأکید کرد: “اگر این نشست های ماهانه بتواند دوام بیاورد، در کنار معرفی و نقد و بررسی کتاب، کارهای دیگری چون ترویج کتابخوانی و اهمیت دادن به کتاب و ارزش کتاب به عنوان کالای فرهنگی را می تواند در فرهنگسازی پیش ببرد.”
کتاب انتخاب شده اولین جلسه فرهنگ معاصر پویا (انگلیسی – فارسی)، نوشته ی محمدرضا باطنی و دستیاران، تهران، فرهنگ معاصر،۱۳۸۷ (چاپ دوم، ۱۳۹۰) بود.
فرشته مولوی در مورد انتخاب “فرهنگ پویا” به عنوان اولین کتاب انتخابی برای بررسی گفت: به سه دلیل من فرهنگ پویا را انتخاب کردم: اول اینکه کتاب های فرهنگ گرچه تیراژشان بالاست ولی کمتر از کتاب های دیگر دیده و نقد و بررسی می شوند. دوم اینکه، کتاب فرهنگ پویا در میان فرهنگ های مشابه جایگاه ویژه ای دارد. سوم، حضور دکتر باطنی غنیمتی ست برای این شهر و بنابراین ما هم از دانش و بینش ایشان می توانیم برخوردار شویم و هم اینکه به این ترتیب قدردان فرهنگ نگاری دکتر باطنی باشیم. به این دلایل این کتاب بهترین سرآغاز می تواند باشد.
فرشته مولوی با اشاره به اینکه “نمی شود از فرهنگ نگاری صحبت کرد و یادی از سلیمان حییم نکرد” او را پدر یا بنیانگذار فرهنگ دوزبانه در ایران خواند و افزود: هشتاد و اندی سال از نخستین چاپ فرهنگ دوزبانه ی حییم گذشته، اما هنوز قدردانی که درخور ایشان باشد من به یاد ندارم.
در ادامه ی جلسه، فرشته مولوی سخنرانان میهمان این نشست را معرفی کرد.
با تقدیم تابلوی زیبایی از خدمات دکتر باطنی قدردانی شد
لیدا نصرتی کارشناسی ارشد زبانشناسی از دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه از دانشگاه یورک دارد. آثار ترجمه ی او در مجموعه های نسل قلم و نویسندگان قرن بیستم فرانسه منتشر شده، و ترجمه او از نمایش “کمتر از نصف” به کارگردانی ستاره دلزنده در سال ۲۰۰۹ در تورنتو به روی صحنه رفت. در حال حاضر مشغول ترجمه رمان “سرآشپز” نوشته جاسپریت سینگ به فارسی و مجموعه ای از داستان های فارسی به انگلیسی ست.
نصرتی در سخنانش از تجربه ی خود به عنوان مترجم در کار با فرهنگ پویا گفت. او در ایران نیز در کار فرهنگ نویسی با یک تیم مشارکت داشته و تأکید کرد”آنچه که همه ی ما [مترجم ها] بر سرش توافق داریم اینکه فرهنگ پویا جزو فرهنگ هایی بود که اصول علمی فرهنگ نویسی را رعایت کرد. چون بر اساس دادگان تدوین شده و بر اساس مشاهده. و اینکه هیچ قطعیتی در فرهنگ نگاری وجود ندارد و مهمترین شاهد بر این مدعا، اسم آن است: فرهنگ پویا. یعنی دائم به روز می شود و یک موجود زنده است مثل خودِ زبان.”
لیدا نصرتی، کلماتی را به عنوان نمونه انتخاب کرد و اختلاف معانی آن ها را در دو فرهنگ “هزاره” دکتر حق شناس و فرهنگ “پویا” از روی این دو کتاب خواند.
او در پایان سخنانش چند پرسش در مورد فرهنگ پویا از دکتر باطنی کرد، بویژه در مورد اینکه آیا هیچگاه نقد تطبیقی درباره ی فرهنگ هزاره و پویا صورت گرفته یا نه؟
سخنران بعدی، بهرام بهرامی، دانش آموخته دانشگاه تهران و مدرسه عالی تلویزیون و سینما، مدرس پیشین همین مدرسه و نیز دانشکده هنرهای دراماتیک، تهیه کننده و کارگردان تلویزیون ملی ایران، عکاس، نویسنده، مترجم و پژوهشگر فرهنگ و زبان های پارسی باستان و میانه.
بهرامی با اشاره به اینکه همیشه در کلاس درس به آنها توصیه می شده که از فرهنگ انگلیسی به انگلیسی استفاده کنند نه انگلیسی به فارسی، گفت، ولی گاه نیاز است که به فرهنگ فارسی هم مراجعه شود تا هنگام ترجمه واژه ای مناسب در ذهن کلیک کند. او فرهنگ پویا را با چند فرهنگ دیگر فارسی به انگلیسی مقایسه کرد و معانی واژه هایی در این فرهنگ ها خواند.
بهرامی همچنین به محدودیت زبان فارسی در مقایسه با زبان انگلیسی هم اشاره کرد و آن را زبانی پرگو خواند. به گفته ی بهرامی استفاده از پیشوند و پسوند در ساختن کلمات جدید و کوتاه شده از جمله برتری های زبان انگلیسی است.
بهرامی معاصر و زنده بودن را یکی از ارزش های فرهنگ پویا خواند، اینکه هرروز واژه های تازه ساخته می شود. او همچنین گذاشتن تلفظ های ساده به جای تلفظ های فونوتیکی را از دیگر ویژگی های فرهنگ پویا خواند.
نوبت به دکتر باطنی رسید و ایشان به پرسش هایی که مطرح شده بود، پاسخ داد.
در سخنرانی دکتر باطنی در کانون کتاب تورنتو در مورد فرهنگ نگاری به تفصیل درباره ی فرهنگ پویا گفته و گزارش آن در شهروند منتشر شد.
بخش پایانی این نشست به پرسش و پاسخ با شرکت کنندگان اختصاص داشت.
در پایان این برنامه، مصطفی عزیزی مدیر آلترنیت دریم، به همراه امیر مهیم، برای قدردانی از استاد باطنی، تابلویی تقدیم ایشان کردند. عکسی که بهارک سلطانی از استاد گرفته بود، در دست های هنرمند گرافیست خلاق شروین پاشایی به یک تابلوی زیبا تبدیل شده بود، که برای سپاس از خدمات ارزنده ی دکتر باطنی به ایشان تقدیم شد.
نشست بعدی کتاب ماه نوامبر به بررسی”یادداشت‌های عَلَم” به ویرایش علی‌نقی عالیخانی اختصاص دارد.
این کتاب در لینک های زیر به رایگان قابل دسترسی ست و سخنرانان مهمان سپیده ارزنده، بهاره جلالی و سعید حریری هستند.
قرار دوستداران کتاب، جمعه ۳۰ نوامبر ساعت ۷ بعدازظهر در شماره ۱۴۱ شپرد شرقی، شرکت هنری ـ فرهنگی آلترنیت دریم
