گفته می شود که سالمندی می تواند بهترین دوره زندگی باشد. سالخوردگی دوره ای است که به تدریج از مسئولیت های متعدد شخص کاسته می شود.
شهروند ۱۲۴۴ پنجشنبه ۲۷ آگوست ۲۰۰۹
گفته می شود که سالمندی می تواند بهترین دوره زندگی باشد. سالخوردگی دوره ای است که به تدریج از مسئولیت های متعدد شخص کاسته می شود. پا گذاشتن به دوره بازنشستگی زمانی است که فرد زمان کافی پیدا می کند تا به علائقی که یک عمرمایل به انجام آنها بود بپردازند مانند باغبانی، جهانگردی، دیدارهای مختلف، ورزش و امثال آن. همه این رویاها درصورتی به واقعیت می پیوندند که شخص سالخورده از سلامتی برخوردار باشد و با مشکلات خاصی مانند فقر یا تنهایی مواجه نباشد. اکثر سالمندان جامعه ایرانی ما در شرایط کاملا متفاوتی عمر می گذرانند. این افراد اکثرا مادر و پدرهایی هستند که برای معالجه یا زندگی و دیدار از فرزندان و نوه های خود به این طرف دنیا سفر می کنند. خیلی به ندرت مشاهده می کنیم که تمام فرزندان این افراد در یک شهر یا کشور زندگی کنند. در نتیجه شاهد سفرهای بی شمار پدران و مادران سالمند بین شهرها وکشورهای مختلف دنیا هستیم. بستن و بازکردن چمدانها برای سفر به دور دنیا همراه با تحمل اختلاف ساعت و مشکلات دیگر به مراتب برای افراد مسن مشکل تر از دیگران است. زمانی که مادران و پدران مسن پا به دوره بازنشستگی می گذارند و مایلند که در آرامش درکنار خانواده های خود زندگی کنند، باید چمدان ببندند و به دور دنیا سفرکنند. زمانی که این عزیزان به فرزندان خود در خارج از وطن خود ملحق می شوند، تازه اول دردسر است. زندگی در مملکت غریب، ناآشنایی با زبان، فرهنگ، خیابانها، مراکز خرید، غربت، اتکای کامل به فرزندان، دوری از آشنایان و فامیل به مراتب برای سالخوردگان مشکل تر از جوانان است. شرایط ایجاد شده برای فرزندان نیز دشواری های متعدد خود را دارد. زمانی که مادران و پدران از ایران می آیند، به اجبار در منزل فرزندان خود اقامت می کنند. این نزدیکی ناگهانی فاصله در عین لذت بخش بودن، می تواند در بسیاری از موارد مشکل آفرین باشد. تمام ابعاد زندگی روزمره فرزندان و خانواده آنها اکنون با حضور دائمی مادر و پدر تحت تاثیر واقع می شود. این اعضای جدید خانواده اکنون برای انجام اکثرکارهای ساده خود مانند تلفن زدن یا خرید رفتن متکی به فرزندان خود می باشند. این اتکای شدید به دلایل مختلفی ایجاد می شود از جمله ناآشنایی با زبان و جامعه و همچنین ناآشنایی به خانه و روتین موجود در آن. این اتکای مستمربار مسئولیت فرزندان را به یکباره چندین برابر می کند. پس ازمدتی فرزندان دچار خستگی شدید شده، بدون آن که متوجه بار سنگینی که بر پشت آنها نهاده شده است باشند. این خستگی می تواند مقدِمه ای بر مشکلات دیگری شود مانند اختلافات خانوادگی، افسردگی و غیره.
اما موضوع آن قدرها هم ناامیدکننده نیست. پدران و مادران مسن و متکی می توانند به چشم نور و گرمای خانه دیده شوند. تا آنجایی که می توانید اجازه ندهید که آنها احساس کنند که افرادی سربار و مزاحم هستند. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که عدم استقلال می تواند بزرگترین و آزاردهنده ترین مشکل افراد مسن باشد. زندگی در دیار غربت و دوری از هر یادآور آشنایی به خودی خود استقلال هر انسانی را از او می گیرد. راههای ساده ای وجود دارد که می تواند به بازگرداندن استقلال به مادرها و پدرهای مسن کمک کند:
۱ ـ با مادر و پدرمسن خود درتصمیم گیری های خود مشورت کنید:
حتی اگر محتاج به مشورت با پدر و مادر خود نیستید یا به نظرشان اعتقاد ندارید، نظرخواهی از آنها باعث می شود که احساس مفید بودن کنند و در نتیجه از احساس سربار بودن آنها کاسته شود.
۲ـ در کارهای روزمره از پدر و مادر خود کمک بخواهید:
داشتن مسئولیت هایی هرچند مختصر و ناچیز، حس خواستنی بودن و مفید بودن را در انسان ایجاد می کند. به مادر و پدرخود مسئولیت هایی در داخل یا خارج خانه محول کنید مانند گرفتن مجله شهروند، آبیاری گلها، بردن نوه ها به ﭘارک و امثال آن. اگر می توانید اجازه دهید که خودشان کارهایی که مایلند انجام دهند را انتخاب کنند. با این کار به آنها حق انتخاب هم می دهید که به تامین کردن احساس استقلال کمک می کند.
۳ـ مادر و پدرخود را به شرکت در برنامه های اجتماعی تشویق کنید:
جامعه ایرانی ما مملو از برنامه هایی مخصوص سالمندان است. با شرکت دراین گردهمایی ها افراد مسن می توانند برای خود دوستانی پیدا کنند که اوقات تنهایی خود را با آنها بگذرانند.
۴ـ درصورت امکان به پدر و مادرخود اتاقی مخصوص به خود در خانه بدهید.
داشتن فضای شخصی در ایجاد و حفظ استقلال بسیار موثر است. اتاقی که مادر و پدر بتوانند در هر زمان که مایل باشند اوقات شخصی خود را در آن سپری کنند می تواند در حفظ روحیه و احترام آنها نیز تاثیر زیادی بگذارد.
۵ ـ مادر و پدرخود را کمک و تشویق کنید که به کارهایی که به آنها علاقه دارند بپردازند:
انجام کارهای جنبی مانند مطالعه، ورزش و پیاده روی به مادر و پدرها روحیه و استقلال می بخشد. انجام این اعمال در حفظ سلامتی روحی و بدنی آنها نیز موثر است.
۶ ـ و از همه مهمتر استقلال مالی مادر و پدرخود را حفظ کنید:
هرگز اجازه ندهید که مادر و پدرشما مجبور شوند از شما تقاضای پول کنند. نداشتن استقلال مالی در سنین سالخوردگی بزرگترین ضربه های روحی را به افراد وارد می کند. مطمئن شوید که مادر و پدرتان همیشه دسترسی به ﭘول کافی داشته باشند.
اگر به هر دلیلی با مادر پدر خود نمی سازید و از حضور آنها در منزل خود خشنود نیستید، دادن استقلال به آنها ازکشمکشها و اختلافات نیز خواهد کاست. اما اگر از حضور مادر و پدر خود در زندگی خود و فرزندانتان خرسند هستید، به آنها نشان دهید که نور و گرمای منزلتان هستند و فقط برای نگهداری از نوه ها و کمک در کارهای خانه دعوت نشده اند.
سئوالات خود را برای من ارسال کنید:
shahrzad.therapy@gmail.com
شهرزاد شهریاری
BSc.Psych, MSW, RSW
لیسانس روانشناسی ازدانشگاه تورنتو
فوق لیسانس مددکاری از دانشگاه لوریر واترلو
عضو کالج وانجمن مددکاران انتاریو به شماره ثبت: ۸۱۶۷۸۱
