انتقاد از سران حکومتی در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، دل شیر می‌خواهد و جرأت فراوان/مارتین پالسن، مدیر رافتو
شاید نه نهاد بین‌المللی «رافتو» بین ایرانیان شهره باشد و نه سازمان حقوق بشر بحرین که امسال این جایزه‌ی با ارزش را به خود اختصاص داد. اما مردم بی گناه هستند، چرا که رسانه‌های فراگیر فارسی زبان هم به انتخاب و صلاح منابع تأمین مالی‌شان اخبار را به مخاطب‌های فارسی زبان‌شان منتقل می‌کنند. بنابراین این بی‌خبری هم سیاستی است که در رسانه‌های کشورهای غربی هم حاکم است. گربه‌ای که نمی‌تواند از درختی پایین بیاید، می‌تواند موضوع بحث رسانه‌ها شود، اما هزاران کودکی که در گوشه‌ای از آفریقا از گرسنگی به هلاکت می‌رسند، به فراموشی سپرده می‌شوند. اگر هم چیزی در مورد آنها گفته می‌شود برای این است که به مخاطب ناآگاه خود بگویند که شما در بهشت برین هستید و آنان در ژرفای جهنم. به هر حال امیدوار باشیم که این سیاست خبری به نفع مردم و اجرای موازین حقوق بشر شرایط بهتری پیدا کند.
نبیل رجب در زندان جایزه حقوق بشر رافتو را برنده شد
نهاد «رافتو» روز پنج‌شنبه، بیست و ششم ماه سپتامبر، اعلام کرد که جایزه امسال این نهاد به یکی از سازمان‌های حقوق بشری بحرین به نام «سازمان حقوق بشر بحرین» داده می‌شود که مدت‌ها است برای احیای حقوق بشر و آزادی بیان و مطبوعات در تلاش بوده و هست.
مارتین پالس در مراسمی که با حضور رسانه‌های داخلی و خارجی برگزار و نام برنده‌ی امسال اعلام شد، گفت: “درخواست اجرای حقوق بشر و حقوق سیاسی، نزد رهبران کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، انتقاد از حکومت و سران آن به حساب می‌آید و مجازات سنگینی را متوجه کس یا کسانی می‌کند که از آنها درخواست اجرای موازین انسانی و فعالیت سیاسی کرده‌اند.” او هم چنین اضافه کرد که این وضعیت تنها مربوط به بحرین نیست که همه‌ی کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس ، با همین دشواری روبرو هستند.
بعد از تظاهرات و اعتراضات موسوم به «بهار عربی»، کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، استفاده از زندان، شکنجه و گاه مجازات مرگ برای کسانی که زبان به انتقاد از شیوه‌ی حکومت می‌گشایند، را شدیدتر کرده‌اند. نمونه بارز آن هم یکی از آموزگاران کویتی است که در همین روزهای اخیر در توئیتر به شیوه‌ی حکومت در کویت و اجرا نشدن موازین حقوق بشری، حرف زده بود و در یک محاکمه‌ی چند ساعتی بدون وکیل، محکوم به یازده سال زندان شد.
عبداله آل صباح که از سال ۱۹۸۰ در نروژ زندگی می‌کند، به تلویزیون سراسری نروژ می‌گوید، خروج من از بحرین به علت تحت تعقیب بودن پدرم بوده، اما من هنوز هم با سازمان‌های حقوق بشری بحرین در ارتباط هستم و اگر کمکی از من برآید، دریغ نمی‌کنم. او می‌افزاید که تابستان امسال به بحرین سفری داشته و شاهد زوال مناسبات انسانی بوده است. حقوق بشر هر روز بدتر از روز پیش می‌شود و متأسفانه جهان در برابر بی حقوقی مردم بحرین و دیگر کشورهای خلیج فارس، سکوت اختیار کرده است. اکنون بیش از دو هزار فعال حقوق بشر و کنش‌گر سیاسی در زندان‌های بحرین اسیر هستند که «نابل رجب» مدیر اجرایی سازمان حقوق بشر بحرین یکی از آنها است.
به شهادت مدارک تاریخی، از سال ۱۹۸۳ تا کنون یک خانواده، یا قوم، سکان سیاسی بحرین را در اختیار دارد و بیش از چهل سال است که نخست‌وزیر این کشور تغییر نکرده و قدرت سیاسی را در اختیار دارد. مبارزه برای آزادی و دموکراسی، مدت ها است که در جریان است. اما جهان مُهر سکوت بر لب زده و هماره آنان را ندیده انگاشته است. اکنون، این جایزه شاید، شاید بتواند جهان را متوجه این همه نامردمی و بی‌عدالتی در این منطقه بکند. متوجه شدن جهان شاید بتواند به مبارزه‌ی بر حق مردم علیه ظلم و زوال هر روزه، مشروعیت بیشتر ببخشد و نهادهای بین‌المللی دولتی و غیردولتی برای برقراری آزادی و دموکراسی و اجرای موازین حقوق بشر در بحرین و دیگر کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، تلاش بیشتری کنند.
به دنبال جریان موسوم به «بهار عربی» مردم بحرین هم برای به دست آوردن حقوق از دست رفته‌شان، در تظاهراتی آرام، خواستار اجرای حقوق بشر شدند. دولتی‌ها اما که از فردای خود در هراس بودند، از همان روز اول، با خشونت در برابر آنها ایستادند و از کمک نظامی عربستان سعودی هم نیز بهره‌مند شدند. تحلیل‌گران رسانه‌های فارسی زبان هم دوشادوش سیاست‌مداران عربستان سعودی، تنها از لقمه‌ای نان داد سخن دادند که مردم بحرین از آن برخوردار هستند و فراموش کردند که آزادی سیاسی و اجتماعی، کف دست نانی نیست که در بحرین به مردم داده می‌شود. سازمان حقوق بشر بحرین توسط دولت تحت فشار بوده که فعالیت این سازمان را قطع کند و به طور رسمی هم آن را ممنوع کرده است. این اما در نگاه تحلیل‌گران ایرانی و عرب مورد توجه قرار نمی‌گیرد، چرا که باید همه را به جمهوری اسلامی نسبت بدهند و آنها را آتش بیار معرکه معرفی کنند تا سرکوب و زندان و شکنجه موجه جلوه داده شود. آنها به عمد امروز هم از این جایزه سخنی به میان نیاوردند. چرا؟ برای این که هنوز هم معتقدند که سران حکومت کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، باید سرکوب کنند تا مبادا جمهوری اسلامی بتواند در منطقه ردّ پایی پیدا کند. تحلیلی که به کلی نادرست است و رهبر سازمان حقوق بشر بحرین که اکنون در زندان است، بارها به آن اشاره داشته و از استقلال این سازمان و فعالیت‌های آن داد سخن داده است. (البته بی تردید، بخشی از کسانی که در تظاهرات بحرین شرکت و حتا خراب‌کاری هم کردند، وابسته به جمهوری اسلامی بوده و هستند. اما دلیلی نیست که کل جنبش آزادی‌خواهی را به حزب‌الله ایران نسبت داد) اینان فراموش می‌کنند که «نابل رجب» رئیس سازمان حقوق بشر بحرین، حتا نمی‌تواند برای دریافت جایزه‌ی سازمان‌اش برای سال‌ها تلاش و کوشش برای برقراری حقوق بشر، به نروژ بیاید و جایزه‌ی خود را دریافت کند. او به خاطر انتقاد از عملکرد نامردمی نخست وزیر بحرین در بند است.
تظاهرات برای آزادی نبیل رجب
با ممنوع اعلام شدن این سازمان در بحرین و زندانی بودن «رجب» مدیر این سازمان، خواهر «رجب» که اکنون ساکن دانمارک است، برای دریافت این جایزه در ماه نوامبر به نروژ سفر خواهد کرد که به نوعی هم اکنون گرداننده‌ی این سازمان از طریق رسانه‌های اجتماعی است. «مریم» که اکنون مدیر سازمان حقوق بشر بحرین است در گفتگو با تلویزیون نروژ می‌گوید: “خوشحالم که سرانجام در جهانی که گویا خاک سرد بر آن پاشیده‌اند، یکی هم گوشه‌ی چشمی به بی‌حقوقی مردم بحرین افکند. خوشحالم که بتوانیم از این طریق صدای در گلو خفه شده‌مان را به گوش جهانیان برسانیم که ما هم نیز انسانیم. خوشحالم که می‌توانیم فریاد مانده پشت دیوارهای بلند زندان را در بلندگوهای جهانی به صدا درآوریم که حقوق بشر فقط برای شما غربی‌ها نوشته نشده که ما هم هستیم.” مدیر اجرایی رافتو هم بر این باور است و آرزو می‌کند که این جایزه بتواند توجه بیشتری را متوجه بی‌حقوقی مردم حوزه‌ی خلیج فارس، به ویژه بحرین بکند.
در عین حال، او به سیاست دولت نروژ اعتراض می‌کند که در برابر این همه بی‌عدالتی، سکوت کرده و نقض حقوق بشر در حوزه‌ی خلیج فارس را نادیده گرفته است. هم او در ادامه می‌گوید که نه تنها نروژ که دولت‌های آمریکا و اروپایی، انتقاد از شیوه‌ی برده‌داری در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس را وظیفه‌ی خود نمی‌دانند و در دستور روز آنها هم نیست. چرا؟ برای این که همه‌ی این کشورها خود نیز فروشنده‌ی اسلحه‌هایی هستند که علیه مردم در خیابان‌ها از آن استفاده می‌شود. مردم در اعتراض‌های خود به نقض موازین حقوق بشر، مورد اصابت گلوله‌هایی قرار می‌گیرند که کشورهای اروپایی و آمریکا به دولت‌های منطقه فروخته‌اند. در حوزه‌ی خلیج فارس، حقوق بشر فدای منافع اقتصادی کشورهای غربی می‌شود و نادیده گرفته می‌شود.
مدیر کمیته اجرایی «رافتو» هم چنین تأکید می‌کند که سازمان حقوق بشر بحرین با بهره گرفتن از صلح‌آمیزترین ابزار ممکن، برای دست‌یابی به آزادی و دموکراسی، مبارزه می‌کند. بخش بزرگی از فعالیت این سازمان، اکنون از طریق رسانه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توئیتر و … انجام می شود. به همین دلیل هم سامانه‌های یادشده، تحت کنترل شدید دولت هستند و کسانی که شناخته می‌شوند، با دستگیری، زندان و شکنجه مواجه می‌شوند. مدیر اجرایی سازمان حقوق بشر بحرین هم پس از این که در توئیتر، از نخست وزیر بحرین انتقاد کرد، دستگیر و زندانی شد. او در لیست سازمان عفو بین‌الملل هم قرار دارد و برای آزادی او از زندان، کمپین جهانی راه انداخته‌اند.
این سازمان در کنار پیکار برای آزادی و دموکراسی بیشتر، برای حقوق از دست رفته‌ی چهارصد و پنجاه هزار کارگر خارجی ساکن بحرین نیز مبارزه می‌کند که بیشتر آنها اسیایی هستند. بسیاری از آنها بی‌سوادند و مانند برده کار می‌کنند. از جمله هشتاد و هفت هزار زنی که به عنوان خدمتکار در خانه‌ها کار می‌کنند. براساس آمار سازمان جهانی کار، این زنان در هفته بیش از صد و هشت ساعت کار می‌کنند که ای‌کاش به همین ختم می‌شد که کتک و تجاوز جنسی هم بخشی از ظلمی است که بر آن روا داشته می‌شود.
در سال ۲۰۰۴، یعنی دو سال پس از بنیان سازمان حقوق بشر بحرین، مقامات دولتی در وزارت کار و امور اجتماعی از مدیران این سازمان خواستند که فعالیت‌های خود را تمام و سازمان را هم ببندند. چرا؟ چون در سمیناری که برای احیای حقوق بشر برگزار شده بود، از سیاست نادرست و نقض حقوق بشر در بحرین انتقاد شده بود. بعد از آن هم دولت خود نیز این سازمان را ممنوعه اعلام کرد. مقامات نروژی که خود را متولی حقوق بشر می‌دانند هم از سال ۲۰۱۱ تا کنون، هیچ اعتراضی در رابطه با نقض حقوق بشر در بحرین نداشته‌اند. در آن سال هم نروژ، نه اعتراض که نگرانی خود از سرکوب تظاهرات خیابانی را اعلام کرده بود.
***
جایزه مزبور نیز در سوم ماه نوامبر در سالن معروف تئاتر نروژ در شهر برگن به نماینده این سازمان اعطا خواهد شد. البته بر اساس سنتی که سال‌ها هم اجرا شده، بعد از اعطای جایزه، راهپیمایی با مشعل در هنگامی که تاریکی همه‌جا را فرا می‌گیرد، انجام خواهد شد که هدف آن حمایت از مبارزات صلح طلبانه‌ی مردم بحرین و حوزه‌ی خلیج فارس خواهد بود.
این جایزه از سال ۱۹۸۷ تاکنون اعطا می‌شود و اکنون در جهان شناخته شده و مورد توجه نهادهای بین‌المللی می‌باشد. بسیاری از کسانی که بعدها جایزه‌ی صلح نوبل را از آن خود کرده‌اند، از برندگان «رافتو» بوده‌اند که آنگ سان سوچی Aung San Suu Kyi و کیم دایونگ Kim Dae-jung از آن جمله‌اند.
* عباس شکری دارای دکترا در رشته ی “ارتباطات و روزنامه نگاری”، پژوهشگر خبرگزاری نروژ، نویسنده و مترجم آزاد و از همکاران تحریریه شهروند در اروپا است.
Abbasshokri @gmail.com
