“سومالیایی کردن” امروز در سیاست کلمه شناخته شده ای است. سالهاست در کشور سومالی حکومت واقعی وجود ندارد. بدون وجود دولت، ساختارهای اجتماعی بهم می ریزند و مردم به حال خود رها می شوند. بدیهی است در این چنین شرایطی، هرج و مرج و نابسامانی بر مردم سایه می افکند و جامعه به قهقرا می رود. در نهایت در حالی که ملتی باقی نمانده است که از ذخائرخود محافظت کند، سودجویان بین المللی اموال کشور را به غارت می برند.
در سال گذشته استخراج نفت توسط بریتیش پترولیوم و اکسون موبیل از چاه های نفت کشور عراق که چند سالی است سومالیایی شده است بالاترین رکورد را داشته است. این درحالی ست که مردم این کشور سرگرم کشتار یک دیگرند.
امروز علاوه بر عراق چند کشور دیگر منطقه هم سومالیایی شده اند. از لیبی گرفته تا سوریه، افغانستان و اخیراً یمن ، دچار بهم ریختگی هستند و به سوی اضمحلال پیش می روند.
آیا این سرنوشت برای سایر کشورها و احیاناً ایران هم پایه ریزی شده است؟ توجه به نکات زیر جواب احتمالی این سئوال را روشن می کند.
رویارویی شیعه و سنی
دو گروه سنی و شیعه در عین اختلاف عقیده، سالها در کنار هم زندگی می کردند. در بسیاری از کشور ها ازدواج بین مذاهب معمول بود و مومنین حتی در مسجدهای یک دیگر نماز می خواندند.
ناگهان چه پیش آمد که اختلافات شیعه و سنی بالا گرفت و کار را به روبرویی و جنگ کشاند. آیا این جریان خود بخودی است؟
به هر حال زمینه ای درست شده است تا جنگ شیعه و سنی کل منطقه را به خاک و خون بکشاند و باقی مانده کشورهای منطقه را هم سومالیایی کند.
بخصوص وقایع اخیر خطر را بسیار نزدیک کرده است. با هم اهم این وقایع را بررسی می کنیم.
داعش و ایران
در ۱۹ جون سال گذشته گروه داعش به پست مرزی قصر شیرین حمله کرد و دست کم دو افسر مرزبان را کشت. این واقعه ۲۴ ساعت پس از اینکه ابومحمد العدنانی سخنگوی داعش اعلام کرد که دشمن اصلی ایران است و داعش قصد دارد ایران را به خاک و خون بکشد، اتفاق افتاد.
از طرف دیگر، حسن روحانی شعار داده است که، ای کربلا، نجف، کاظمین و سامره عزیز ملت ایران شما را آزاد خواهد کرد. در ماه های اخیر کمک ها و حضور ایران در جبهه جنگ با داعش افزایش چشم گیری داشته است. ایران نه تنها لشگری از شیعیان عراق را گرد هم آورده، بلکه گزارش های متعددی حاکی از درگیری سپاه پاسداران در عراق است. در نوامبر سال گذشته نیروهای قدس و شبهه نظامیان شیعه در باز پس گرفتن شهر بایجی از دست داعش سهم بسزائی داشته اند.
محاصره تکریت
خبر حمله به تکریت مرحله دیگری از سناریو را آغاز کرد. شهر تکریت محل تولد صدام و یکی از مراکز عمده اهل تسنن است. سازمان ملل اعلام کرد که بیش از ۲۸۰۰۰ نفر در اثر جنگ مجبور به ترک خانه های خود شده اند. این آواره گی ها پیامدهایی دارد.
حمله به تکریت توسط ارتش عراق و نیروهای سازمان یافته شیعی و با همکاری ایران انجام شد. قاسم سلیمانی یکی از فرماندهان سپاه نقش عمده ای در این عملیات به عهده دارد.
حملات هوایی جنگنده های ایران به تکریت، جنگ متفقین امریکا بر ضد تروریسم داعش را به جنگ شیعه و سنی تبدیل کرد. مسئولان نظامی آمریکایی گفتند که ما حملات هوائی ایران را نظاره می کنیم و از درگیرشدن در محاصره تکریت خودداری کردند.
از طرف دیگر روزنامه های کیهان و اطلاعات ایران مدعی شدند که در هنگام تصرف یکی از قرارگاه های داعش، سه نفر را با کارت شناسایی امریکایی، انگلیسی و اسرائیلی دستگیر کرده اند.
در دوازده ماه مارس مولت کاووس اوغلو وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد که ترکیه یک مامور امنیتی متفقین را دستگیر کرده است که اکنون در زندان است. جرم این شخص کمک به سه دختر انگلیسی برای پیوستن به گروه تروریستی داعش است. کاووس اوغلو گفته است که این مامور امریکایی و اروپایی نیست. حدس زده میشود که ملیت این شخص کانادایی باشد.
بالا گرفتن تشنج
درگیری ایران در عراق باعث نگرانی شدید عربستان سعودی و سایر کشورهای سنی نشین شده است. دولت عربستان امریکا را مسئول می داند و مدعی است عدم حضور نیروهای زمینی متفقین زمینه را برای دخالت ایران آماده کرده است. پرنس سعود می گوید تکریت نمونه بارزی است. ایران دارد عراق را به تصرف در می آورد.
فرمانده کل سپاه پاسداران گفت که بخش‌هایی از عراق با کمک و مشاوره فرماندهان سپاه از وجود “گروه‌های تروریستی داعش پاکسازی شده است”. او از صدور انقلاب اسلامی در عراق، سوریه، فلسطین و لبنان ابراز خشنودی کرد.
جنگ در یمن
اما تحولی که خطر یک جنگ خانمان برانداز را هر چه نزدیک تر می کند مسئله یمن است. یمن در جنوب شبهه جزیره عربستان قرار دارد. این کشورحدود ده در صد شیعه دوازده امامی و حدود سی درصد زیدی دارد که شیعه پنج امامی محسوب می شوند. باقی مانده جمعیت سنی مذهب اند و عمدتاً در جنوب ساکنند. مردم قبیله حوتی زیدی هستند و در شمال کشور، زیر گوش کشور عربستان زندگی می کنند.
حوتی ها که تحت نفوذ و حمایت ایران هستند، در سال ۲۰۱۴ پایتخت یمن، صنعا را به تصرف در آوردند و رئیس جمهور یمن ابدو ربو منصور هادی را خانه نشین کردند.
در ژانویه گذشته حوتی ها کاخ رئیس جمهوری را هم به تصرف درآورده و دولت خالد بهاه نخست وزیر را سرنگون کردند. رئیس جمهور به جنوب یمن جایی که قبایل سنی سکنا دارند، فرار کرد.
پس از آن تشنج بین شمال و جنوب ادامه پیدا کرد. عناصر القاعده و داعش در یمن کم نیستند. چند روز قبل بمب گذاری در مسجد زیدی ها در صنعا ۱۳۷ نفر را کشت و صدها نفر را مجروح کرد. داعش مسئولیت این بمب گذاری را به عهده گرفت. با این عمل داعش نشان داد که پرچم دفاع از سنی مذهبان را در مقابل شیعیان مهاجم به دست گرفته است.
در ۲۴ مارچ دولت عربستان بمباران یمن را شروع کرد. عربستان اعلام کرد که کشورهای اردن، مراکش، امارات، بحرین، قطر سودان در عملیات نظامی شرکت خواهند کرد. حمله برای قلع و قمع کردن شیعیان یمن شکل گرفته است. مصر اعلام کرد که نیروهایش را به یمن می فرستد و پاکستان گفته است نیروی دریایی اش را به کمک خواهد فرستاد. سخنگوی دولت پاکستان اعلام کرد که بر اساس معاهده های موجود در صورتی که عربستان وارد جنگ شود این کشور به کمک خواهد آمد.
در این میان جان کری وزیر کشور ایالات متحده حمله عربستان را تحسین کرد و گفت دولتش با رساندن اطلاعات، وکمک های لجستیکی به عربستان کمک خواهد کرد. به تدریج درگیری با تروریسم داعشی رنگ می بازد و صف آرایی بین شیعه و سنی شکل می گیرد.
از آن طرف دولت ایران ناخشنودی خود را در مورد حمله به یمن اعلام کرده است. حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه می گوید “چتر سیاسی و امنیتی انقلاب اسلامی بر یمن گسترده شده و تمام نظام‌های پوسیده اسلامی در انتظار توفان و زلزله سیاسی هستند.” او به طور تلویحی از تسلط کامل جمهوری اسلامی بر یمن سخن گفته و افزوده است که سرنوشت یمن در انتظار سایر کشورهای عربی است.
وی اضافه کرده انقلاب اسلامی همان‌طور که روح‌الله خمینی نیز بشارت داده بود در حال فتح سنگر‌های جهان است.
سلامی افزوده است “از مدیترانه تا باب المندب و شمال آفریقا تحت سیطره تفکر انقلاب اسلامی است و این به معنای تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی به دنیای استکبار است.” باید اذعان کرد که کوته بینی و بی خبری حد و مرزی ندارد!
توجه داشته باشید که جمعیت شیعه در جهان حدوداً سیصد میلیون نفر است. در مقابل یک میلیارد و سیصد میلیون نفر سنی مذهب اند. حاصل رویارویی احتمالی از پیش مشخص است. جنگ مذهبی یک جنگ کورکورانه است که قاعده و قانونی نمی شناسد. چنین جنگی می تواند تا از هم گسیختگی کامل کشورها به پیش رود.
زمینه برای یک جنگ خانمان برانداز مذهبی در منطقه آماده شده است. امروز فقط کافی است که ایران به کمک حوتی ها وارد کارزار شود و یا مثلاً در مرز با پاکستان حادثه ای رخ دهد. فقط یک جرقه کافی است که منطقه و ایران را به آتش بکشد.
متاسفانه به نظر می رسد که ملایان حاکم و فرصت طلبان و سودجویان دست اندرکار دانسته و یا نادانسته قدم به قدم سناریوی از پیش نوشته شده را پیش می برند و ایران را به سوی نابودی و سومالیایی شدن می کشانند. امروز به نظر می رسد که دایره بسیار تنگ شده است.
ضربه آخر
دزدیدن انقلاب و تبدیل آن به دیکتاتوری مذهبی، کشتن بهترین انسان های وطنمان و یا غارت بیت المال، همه در مقابل خطری که کل کشور را تهدید می کند هیچ نیستند. زمینه سازی برای یک جنگ مذهبی و نابودی و ازهم پاشیده شدن شیرازه مملکت و سومالیایی کردن ایران شاید ضربه آخر حاکمان خوش خیال و اطرافیان فرصت طلبشان باشد.
آیا حکام ایران قادر هستند که از خود بزرگ بینی دست کشیده و پیش پای خود را نگاه کنند؟ آیا در میان ملایان حاکم کسی هست که سر از لاک خود درآورد و وخامت اوضاع را درک کند. آیا امروز اساساً راه چاره ای برای نجات از این غرقاب مهلک باقی مانده است؟
۲۹ مارچ ۲۰۱۵
