انتخابات ۲۰۱۵
بخش سوم
گزیده ای از تاریخچه تحولات در چگونگی برگزاری انتخابات
انتخابات در کانادا به شکلی که امروزه برگزار می شود در عمل با تغییر و تحولات بسیار به اینجا رسیده است. همانطور که اشاره کردیم مهاجران اروپایی از اولین مهاجران کانادا بوده اند، همین مهاجران قواعد مدنی و سیاسی اروپا را با خود به کانادا آوردند. با این ترتیب حتی پیش از تشکیل رسمی کنفدراسیون فراگیر کانادا ما در دوره های مختلف قوانین و حکومت هایی در قسمت هایی از کانادا که جمعیت بیشتری از مهاجران در آن مناطق ساکن شدند، داشته ایم. حکومت های نوا اسکوشیا یا دومینیون شرق کانادا که شامل کبک و انتاریو می شده از این نمونه ها هستند.
در دنباله و طی این سلسله مطالب بد نیست که به صورت فشرده با این تغییر و تحولات آشنا شویم تا به انتخابات در دوران مدرن برسیم.
پیش از تشکیل کنفدراسیون کانادا به سال ۱۸۶۷در سال ۱۷۵۸ اولین انتخابات در کانادا در نوااسکوشیا برگزار شد. در این انتخابات فقط پیروان مذهب پروتستان مسیحی و آنها که ۲۱ سال بیشتر داشتند و دارای زمین و املاک بودند حق انتخاب کردن داشتند. زنان، کاتولیک ها، یهودیان حق شرکت در این انتخابات را نداشتند. انتخابات در چند روز و در حوزه های گوناگون برگزار شد و اولین مجلس قانونگذاری کانادا هم در همین سال و در نوااسکوشیا تشکیل شد. در سال ۱۸۰۶ یعنی پس از گذشت تقریبا نیم قرن در انتخابات تغییراتی داده شد تا عادلانه تر برگزار شود. مهمترین قاعده ای که به میان آمد آن بود که مجلس تشکیل شده برای دوره معینی برقرار باشد. در سال ۱۸۶۷ که کنفدراسیون کانادا تشکیل شد، تنها شمار اندک و محدودی از شهروندان کانادا که در چهار استان این کنفدراسیون تازه تاسیس زندگی می کردند حق شرکت در انتخابات و رای دادن را به دست آوردند. قوانین هر استان مشخص می کرد که چه کسانی می توانند رای بدهند. هنوز همه استان هایی که امروز جزو کانادا هستند یا وجود نداشتند و یا هنوز به کشور پارلمانی کانادا نپیوسته بودند.
در سال ۱۸۷۴ با انجام اصلاحاتی قرار شد که انتخابات در یک روز انجام شود و انتخاب نمایندگان با رای مستقیم و مخفی صورت گیرد.
در سال ۱۹۱۵ جریان جنگ اول جهانی تغییرات زیادی را در شکل انتخابات در کانادا ایجاد کرد. از جمله به نظامیان که تا این سال حق رای دادن نداشتند، این حق داده شد که در رای گیری شرکت کنند.
در سال ۱۹۱۷ پارلمان، قانون ویژه انتخابات در زمان جنگ را به تصویب رساند که طبق آن علاوه بر کانادایی ها، به تمام کسانی که در کانادا زندگی می کردند اما شهروندی بریتانیا را داشتند اعم از زن یا مرد و اینکه دارای خانه و املاک بودند یا نبودند حق رای داده شد. سن رای گیری از ۲۱ سال به ۱۸ سال کاهش داده شد و زنان شرکت فعال و گسترده تر خود را در انتخابات آغاز کردند. براساس این قوانین به افراد قبایل بومی کانادا، اقوام نخستین، به سرخپوستان و غیرسرخپوستان بومی نیز حق رای داده شد.
در سال ۱۹۱۸ زنان این حق را به دست آوردند که به عنوان نماینده به مجلس راه یابند.
در سال ۱۹۲۰ دولت فدرال حق برگزاری انتخابات را که تا به اینجا در دست استانها بود به دست گرفت و برگزاری انتخابات سراسری شد و پس از این تاریخ به وسیله دولت فدرال برگزار شده و می شود.
در سال ۱۹۲۱ به دنبال تصویب قانون ۱۹۱۸ خانم آگنس مک فیل Agnes Macphail اولین نماینده زنی بود که به مجلس قانونگذاری کانادا راه یافت. در سال ۱۹۴۸ شرط دارا بودن املاک برای شرکت در انتخابات به طور کلی لغو شد.
در سال ۱۹۶۰ با تصویب قانون انتخابات، کانادا به تمام سرخپوستان و قبایل بومی حق شرکت در انتخابات را به عنوان رای دهنده و انتخاب شونده داد و همینطور کمیسیون ویژه ای به نام سازمان انتخابات تشکیل شد تا حوزه های رای گیری را از نظر جغرافیایی و با توجه به تعداد ساکنان، به طور دقیق مشخص کند و همینطور بر امور انتخابات نظارت مستقل از دولت حاکم و در قدرت داشته باشد.
در سال ۱۹۷۰ در قوانین انتخاباتی تغییرات تازه ای داده شد که مهمترین آن کاهش حداقل سن برای کاندیدایی و انتخاب شدن از ۲۱ سال به ۱۸ سال بود.
در سال ۱۹۷۴ قانون کنترل و محدود کردن هزینه های انتخاباتی را به تصویب رساند تا به این ترتیب به طور شفاف میزان مخارجی که هر حزب یا هر کاندیدا در جریان انتخابات هزینه می کند به اطلاع مردم برسد.
در سال ۱۹۸۲ با تصویب “منشور حقوق و آزادی های شهروندان کانادایی” مفاد این منشور وارد قانون اساسی کانادا شد و از جمله تمام شهروندان دارای این حق شدند که به عنوان انتخاب کننده و انتخاب شونده در انتخابات شرکت کنند.
در سال ۲۰۰۰ قانون انتخابات کانادا کاملا به شکل مدرن امروزی خود درآمد، از جمله کنترل بر روی تبلیغات در مبارزات انتخاباتی به وسیله شخص سوم و نهادهای ناظر مستقل برای نظارت کامل بر انتخابات و جلوگیری از هرنوع تخلف و تقلب انتخاباتی تشکیل و شروع به کار کردند و از جمله هر نوع تبلیغی در روز انتخابات ممنوع اعلام شد و همینطور انتشار نظرسنجی ها در این روز متوقف گردید.
تاکنون چهل و یک انتخابات برای گزینش نمایندگان مجلس عوام در کانادا برگزار شده است. اولین انتخابات در تاریخ ۶ ماه آگوست ۱۸۶۷ اعلام و روز ۲۰ سپتامبر برگزار شد.
تازه ترین انتخابات یا چهل و یکمین گزینش فدرال در اواخر ماه مارس ۲۰۱۱ اعلام و روز دوم ماه مه همان سال برگزار شد. در آخرین انتخابات حزب محافظه کار از ۳۰۸ کرسی ۱۶۶ کرسی به دست آورد و به دولت اکثریت دست یافت. ان دی پی به بزرگترین پیروزی در تاریخ خود رسید. این حزب به رهبری رهبر فقید خود جک لیتون ۱۰۳ کرسی به دست آورد و اپوزیسیون رسمی دولت شد. حزب لیبرال تنها ۳۴ کرسی به دست آورد. این بدترین نتیجه در تاریخ این حزب بوده است. بلوک کبکوا که تنها حزب فدرال کبک است شکست سختی خورد و با از دست دادن ۴۳ کرسی خود در مجلس تنها ۴ کرسی به دست آورد. حتی ژیل دوسپ، رهبر این حزب در حوزه انتخاباتی خود شکست خورد. حزب سبز توانست برای نخستین بار یک نماینده در مجلس داشته باشد. خانم الیزابت می، رهبر این حزب به مجلس راه یافت. در انتخابات پیش رو مجموع کرسی های پارلمان به تناسب افزایش جمعیت کانادا به ۳۳۸ کرسی افزایش یافته است. دولت محافظه کار که اکنون بر سر کار است تصویب کرد که انتخابات هر چهار سال یک بار و در روز ۱۹ ماه اکتبر برگزار شود بجز مواردی که دولتی (معمولا اقلیت) با رای عدم اعتماد سقوط کند یا اینکه نخست وزیر به دلایل موجه دیگر بخواهد انتخابات زودتر برگزار شود.
احزاب، حکومت ها و نخست وزیران کانادا
در چهل و یک انتخاباتی که برگزار شده مجموعا ۲۲ نخست وزیر از احزاب مختلف به صدارت کانادا رسیدند. اولین نخست وزیر کانادا “سرجان مک دونالد” و آخرین آنها که در انتخابات به قدرت رسید استفن هارپر (بیست و دومین) بوده است.
احزاب لیبرال و محافظه کار بیشترین دولت های کانادا را تشکیل داده اند و از میان این دو حزب، حزب لیبرال در تاریخ کانادا سالیان بیشتری در قدرت بوده است. در چند دوره این دو حزب با هم (دولت ائتلافی) زمام حکومت فدرال را در دست داشته اند، اما در یکصد سال اخیر لیبرالها بیش از ۷۰ سال قدرت سیاسی کنفدراسیون کانادا را صاحب بوده اند.
پیش از هارپر، پل مارتین (تا سال ۲۰۰۶) آخرین نخست وزیر از حزب لیبرال بوده است که در راس یک دولت اقلیت لیبرال نخست وزیری کرد. از میان سه حزب اصلی ان دی پی هیچگاه در سطح فدرال موفق به تشکیل دولت نشده است. نکته مهم اینکه سه حزب اصلی و بلوک کبکوا که تنها در کبک فعال است و حزب سبز کانادا از احزاب فعال هستند. احزابی همنام سه حزب لیبرال، محافظه کار و ان دی پی در استان ها هم فعالیت دارند و در استان های مختلف دولتی با نامی از یکی از سه حزب بر سرکار هستند، اما باید یادآور شویم(که بجز ان دی پی) این احزاب بجز در خط مشی و فلسفه سیاسی و آنهم در شکلی کلی دو سطح فدرال و استانی با هم ارتباطی ندارند. ان دی پی اما تمام احزاب استانی و همینطور حزب فدرال آن با هم ارتباط تشکیلاتی و در زمینه فعالیت های خود هماهنگی کامل دارند. به همین دلیل وقتی که در ماه گذشته ان دی پی در آلبرتا به قدرت رسید، این امر بر حضور و توانمندی ان دی پی فدرال اثر گذاشته و خواهد گذاشت، اما مثلا پیروزی حزب لیبرال در انتاریو و یا در کبک نتیجه و یا اثری مشابه بر موقعیت حزب لیبرال در سطح فدرال و بجز در شکلی بسیار کمرنگ و کلی نخواهند داشت.
همانگونه که پیش از این اشاره کردیم شانزده حزب در سطح فدرال فعالیت دارند که نام تعدادی از آنها را در زیر می خوانید:
ـ بلوک کبکوا(BQ) Bloc Quebcois
ـCanadian Action Party
حزب کمونیست کانادا Communist Party of Canada
حزب محافظه کار کانادا Conservative Party of Canada(CPC)
حزب سبز کانادا Green Party of Canada(GPC)
حزب لیبرال کانادا(LBC) Liberal Party of Canada
حزب ماری جوانا Marijuana Party
حزب مارکسیست لنینیست کانادا Marxist-Leninist Party of Canada
حزب دمکراتیک نو New Democratic Party(NDP)
شهروند در این سلسله مطالب به معرفی و بررسی احزاب عمده فدرال خواهد پرداخت، اما شما هم می توانید برای آشنایی با این احزاب به سایت های رسمی آنها مراجعه کنید. آدرس سایت های رسمی احزاب به این قرار هستند:
حزب لیبرال کانادا: www.liberal.ca
بلوک کبکوا: www.blocquebecois.org
حزب محافظه کار کانادا: www.conservative.ca
حزب سبز کانادا: www.Greenparty.ca
حزب دموکراتیک نو: www.ndp.ca
ادامه دارد
بخش دوم این مطلب را در آرشیو سایت شهروند بخوانید.
* علی شریفیان، روزنامه نگار آزاد در رشته هنر و علوم ارتباطات درس خوانده، از همکاران شهروند در مونترال است. مقالات او در زمینه مسائل هنری، اجتماعی، هنر و فرهنگ و امورسیاسی کبک و کانادا علاوه بر شهروند در رسانه های مختلف منتشر می شوند.
