چندی است «اختلاط» تبدیل به ترجیع‌بند سخنان رهبر ایران و دیگر روحانیان بلند‌پایه کشور شده است. در ادبیات سیاسی- اجتماعی ایران، اختلاط به معنای معاشرت افراد غیر‌‌‌همجنس است؛ زنان و مردان یا دختران و پسرانی که در سطح جامعه و در شرایط مختلف از جمله در لوای اردوهای دانشگاهی، تورهای گردشگری و …، با یکدیگر معاشرت می‌کنند.
از منظر مسئولان بلند‌پایه جمهوری اسلامی، اختلاط جوانان کلید تغییر سبک زندگی است از آن‌چه آن‌ها می‌خواهند و برای آن برنامه‌ریزی کرده‌اند، به آن‌چه که همواره آن را نهی کرده‌اند.
در قدم اول، اردوهای مختلط دانشگاهی با فشارهای علنی و غیر علنی ممنوع شد
.
در قدم بعد، تورهای گردشگری، هدف قرار گرفتند: تورهای گردشگری مختلط در کویر مرنجاب ممنوع شدند
گردشگری را شاید بتوان جزء آخرین تفریحات هنوز ممنوع نشده جوانان در ایران دانست. کشوری که در آن زندگی جوانان با جوان‌های دیگر کشور‌ها فرسنگ‌ها فاصله دارد. در کشوری که سینما و تئا‌تر به دلیل ممیزی‌های بسیار، عملا عمده مخاطبان خود را از دست داده است و زندگی شبانه به آن معنا که در دیگر کشور‌ها دیده می‌شود، جرم است؛ سفر عملا یکی از گزینه‌های محدود جوانان برای پر کردن اوقات فراغت است.
از سوی دیگر به دلیل پراکندگی مناطق گردشگری و سازمان نیافتگی تعطیلات، مسافرت در ایران کار ساده‌ای نیست. جدای از هزینه‌های بالای سفر، اغلب تنها جوانان هستند که می‌توانند سفرهای سنگین چند روزه و با اتوبوس را تاب بیاورند و از آن لذت ببرند.
مقصد یکی از این سفرها کویر مرنجاب است، اما چندی‌ست که به بهانه اختلاط دختران و پسران جوان، این آخرین تفریح هم در حال تعطیل شدن است.
کویر مرنجاب، سرخط خبر‌ها
منطقه بین‌المللی گردشگری مرنجاب و شهر زیر‌زمینی نوش‌آباد از جمله نقاط نمونه گردشگری ایران است که تا پیش از این، هر هفته بیش از ۵۰۰ گردشگر از آن بازدید می‌کردند، اما انتشار محدود عکس‌هایی از گردشگران این منطقه در روز هشتم ماه محرم سال جاری، باعث شد دادستان دادسرای عمومی و انقلاب آران و بیدگل و رییس کل دادگستری استان اصفهان، در حکمی ورود تورهای گردشگری مختلط به این منطقه را از بیست و سوم آذر ماه ممنوع کنند. این حکم ۱۹ آذر صادر شد.
محسن تاج‌افروز، دادستان دادسرای عمومی و انقلاب آران و بیدگل، ورود تورهای مختلط به این منطقه را باعث هنجار‌شکنی ارزش‌های دینی و انقلابی دانسته و «کشف حجاب بانوان» را دلیل این ممنوعیت عنوان کرده است. محمد موسوی، امام جمعه آران و بیدگل اما از این هم فراتر رفته و گفته است در صورت ساماندهی نشدن وضعیت مرنجاب، «به وظیفه شرعی خود عمل خواهیم کرد و برای بسته شدن این منطقه، منتظر مصوبه و قانون نخواهیم ماند.»
میثم. ط، مدیر یکی از تورهای گردشگری که از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز مجوز دارد، در مورد ممنوعیت برگزاری تورهای مختلط به رادیو زمانه می‌گوید: «طبق معمول قوانینی را تصویب کرده‌اند که ضمانت اجرایی ندارد. حال من به عنوان یک برگزارکننده تورهای تفریحی باید چه کنم؟ برای کسب مجوز یک سفر، مدارک شناسایی مهمانان تور را به مراجع ذی‌صلاح ارائه کنم و ثابت کنم که همه مهمانان تور با هم نسبت دارند؟ از کسانی که در تورهای گردشگری شرکت می‌کنند، بخواهم مدارکی که دال بر ارتباط خانوادگی آن‌هاست با خود داشته باشند؟ اگر اعضای چند خانواده مختلف در یک تور شرکت کنند نیز مصداق اختلاط شناخته خواهد شد؟ تنها برای اعضای محرم یک خانواده تور برگزار کنم؟»
وضعیت در مرنجاب، قرمز و سفید
روز بیست و سوم آذر، یعنی همان روزی که طبق دستور دادستان آران و بیدگل، باید ممنوعیت ورود تورهای مختلط اجرایی می‌شد، فریدون الهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان، خبر از لغو این محدودیت داد: ممنوعیت ورود تورهای گردشگری به کویر مرنجاب «لغو می شود.»
الهیاری با اشاره به حوادث رخ داده در روز هشتم محرم که بهانه صدور دستور دادستان آران و بیدگل است، گفته که «محرم امسال فیلم‌ها و عکس‌هایی از کویر مرنجاب منتشر شد که عده‌ای را خشمگین کرد و قرار بود مقابل خانه امام جمعه آران و بیدگل تجمع کنند. با فرماندار آن شهرستان صحبت شد که شرایط را مدیریت کند. پس از این صحبت‌ها فکر می‌کردیم مشکل حل شده، اما با حکم دادگستری اصفهان مواجه شدیم که مستقیم به شهرستان ابلاغ شده بود.»
الهیاری شرایط همیشگی مرنجاب را «غیرطبیعی و غیر عرفی» ندانسته و گفته است: «ما در روزهای عادی که اتفاقا نیروی انتظامی هم در منطقه حضور نداشت، بازدیدهایی از مرنجاب داشتیم که در آن زمان شرایط کاملا بدون حاشیه و مشکل بوده است. منظور ما این نیست که در مرنجاب همه چیز طبق ضوابط انجام می‌شود، اما وقتی با پهنه وسیعی از منطقه و پراکندگی مسافران روبه‌رو هستیم، حتما باید انتظار اتفاقاتی را داشته باشیم. این را هم نمی‌گوییم که تخلفی نشده، اما معتقدیم اگر عده‌ای در گوشه‌ای برای گرفتن عکس‌های شخصی کشف حجاب کرده‌اند و متخلف شناخته شده‌اند، آن عده هم که عکس‌ها و فیلم‌های دیگران را پخش کرده‌اند، مرتکب خلاف بیشتری شده‌اند و باید با آن‌ها برخورد شود.»
تکذیب ممنوعیت ورود تورهای مختلط به کویر مرنجاب و حمایت‌های مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان اما نتوانست رونق را به مرنجاب باز‌گرداند: در هفته گذشته، تنها ۵۲ نفر از این منطقه بازدید کرده‌اند.
میثم. ط در رابطه با افول گردشگری منطقه مرنجاب به رادیو زمانه می گوید: “گفته‌اند ورود تورهای گردشگری مختلط در صورت رعایت شئونات بدون مانع است، اما حدود “رعایت شئونات” را مشخص نکرده‌اند. ممکن است از نظر من به عنوان مدیر تور، رعایت شئونات معنایی متفاوت با نظر نیروی انتظامی منطقه، دادستان یا حتی مردم محلی داشته باشد. من به عنوان برگزار کننده تورهای گردشگری ترجیح می‌دهم برنامه‌ای برگزار نکنم تا این‌که مجبور باشم برای رهایی مسافرانم در به در نیروی انتظامی و دادستانی استان اصفهان بشوم»
«اختلاط» اما تنها بهانه برای ممنوع کردن ورود گردشگران به مرنجاب نبوده است و به این بهانه با گردشگرانی در دیگر نقاط ایران نیز برخورد کرده‌اند.
برخورد قهری با اختلاط
پس از جنجال خبری ممنوعیت اختلاط در کویر مرنجاب، گردشگران ایرانی شاهد برخوردهایی مشابه به بهانه اختلاط در دیگر نقاط ایران بودند.
روز چهارشنبه دوم دی ماه، پلیس راهنمایی و رانندگی، ۳۲ گردشگر را ابتدای نایین متوقف کرد و به آن‌ها اجازه ورود به شهر را نداد، به این جرم که زن و مرد در اتوبوس کنار هم نشسته‌اند: یک تور گردشگری به دلیل «اختلاط زن و مرد» نتوانست وارد نایین شود.
در حالی که قرار بود این محدودیت تنها شامل مرنجاب شود، اما به نظر می‌رسد گستره آن تا شعاع ۲۶۷ کیلومتری و شهر نایین کشیده شده، با این تفاوت که این‌بار پلیس راهنمایی و رانندگی به جای نیروی انتظامی خود را موظف دانسته وارد عمل شود.
وضعیت ۳۲ مسافری که پس از شش ساعت معطلی در سرمای صبحگاهی واپسین روزهای آذر‌ماه در بیرون شهر نایین از سفر بازماندند را کریم شادفر، مدیر دفتر خدمات مسافرتی مسئول این تور چنین روایت می‌کند: «شب پنج‌شنبه ۱۹ آذر ماه، اتوبوسی با ۳۲ گردشگر که بیشتر آن‌ها خانواده و متأهل بودند از تهران راهی اصفهان شد. قرار بود تور دو روزهای در کویر ورزنه داشته باشیم. اتوبوس سه ایستگاه پلیس راه را در قم، کاشان و اردستان پشت سر گذاشت تا حوالی ساعت پنج صبح به پلیس راه نایین رسید. وقتی راننده برای کنترل مدارک به پاسگاه مراجعه کرد، پلیس به آن اتوبوس و مسافرانش اجازه ورود به شهر را نداد و آن‌ها را به اتهام اختلاط متوقف کرد.»
همچنین در چند روز گذشته، رسانه‌ها از بازداشت ۴۵ دختر و پسری خبر دادند که در قالب تور مختلط، قصد سفر به ارتفاعات اطراف مشهد را داشتند.
ناصر نجاریان، رییس پلیس امنیت عمومی خراسان رضوی در این‌باره گفت: «در پی کسب اخبار و اطلاعاتی مبنی بر این‌که ۴۵ دختر و پسر جوان در قالب تور مختلط گروهی قصد سفر به ارتفاعات روستای کنگ مشهد را دارند، ماموران پلیس امنیت اخلاقی در همان آغاز راه و زمانی که اتوبوس حامل اعضای این تور قصد عزیمت به منطقه مورد نظر را داشت، اتوبوس را متوقف کردند و ۲۴ پسر و ۲۱ دختر را که هیچ نسبت خانوادگی با یگدیگر نداشتند، دستگیر کردند و به مقر پلیس امنیت اخلاقی انتقال دادند.»
پلیس همچنین درباره تورهای مختلط به مقصد شمشک و دیزین هشدار داده و از سازماندهی پلیس مخصوص کوهستان برای کنترل پیست‌های اسکی شمشک و دیزین خبر داده است.
گودرن. ب که ۴۵ سال پیش و بعد از ازدواج با مردی ایرانی از آلمان به ایران آمده است، در مورد این محدود کردن‌ها و تجربه ناخوشایند آخرین سفرش به رادیو زمانه می‌گوید: «من بیشتر عمرم را در ایران گذرانده‌ام و این کشور را دوست دارم. تمام سال‌هایی که به دلیل جنگ، سفارت آلمان به جد از ما می‌خواست ایران را ترک کنیم هم راضی به این کار نشدم. اما برگزاری دوره‌های منظم و سفرهای جمعی با هموطنان و هم‌زبانانم، حلقه وصل ما بود به سرزمین مادری. تا پیش از آخرین سفر نیز به لطف مهمان‌نوازی معروف ایرانی و با در نظر گرفتن غیر ایرانی و غیر مسلمان بودن ما، مشکلی پیش نیامده بود، اما متاسفانه در آخرین سفر که یک برنامه در استان خوزستان بود، اتوبوس‌مان را برای چند ساعت متوقف کردند و در مورد نسبت اعضای تور با یکدیگر کنکاش کردند.»
او می‌گوید: «بد‌ترین بخش ماجرا حضور چند نفر از اقوام ما در این تور بود. برادر من بعد از این همه سال که از زندگی من در ایران می‌گذرد، برای اولین بار به ایران آمده بود. در تمام این مدت او و دیگر اعضای خانواده من، دعوت من و همسرم را به دلیل ترس از فضای ایران رد کرده بودند، اما پس از توافق هسته‌ای و تغییر مشی رسانه‌های اروپایی، برای اولین بار او و چند نفر از اقوام دیگر دوستان آلمانی یا اتریشی‌ام به ایران آمدند. اما با چه صحنه‌ای روبه‌رو شدند؟ سوال و جواب در مورد نسبت‌شان با ما و با دیگر اعضای تور. این زشت‌ترین تصویری بود که ممکن است از ایران در ذهن یک توریست خارجی بنشیند: محقق شدن تمام ترس‌هایی که در این سال‌ها در ذهن‌شان نشسته بود. حالا بعد از این هم ما باید برای دیدن اقوام‌مان به سرزمین‌های مادری برگردیم، چون آن‌ها باز برای سفر به ایران ریسک نمی‌کنند.»
برخورد با تورهای گردشگری به بهانه اختلاط زنان و مردان، گذشته از صدمه اقتصادی که به پیکر نحیف صنعت گردشگری ایران وارد می‌کند، برای افراد بار و فشار روانی ایجاد می‌کند. اصرار به تولید سبک زندگی مشخص در ایران، تا‌کنون تنها منجر به ایجاد دافعه به‌خصوص در بین جوانان شده و آن‌ها را به سمت زندگی زیر‌زمینی سوق داده است. سبکی که اگر مخاطرات بیشتری برای فرهنگ عمومی در ایران به همراه نداشته باشد، مسلما در تضاد با خواسته‌های حاکمیت است.
میثم. ط در این‌باره به رادیو زمانه می‌گوید: «این دست ممنوعیت‌ها تنها من و همکارانم را که به عنوان تور‌لیدر‌های با مجوز کار می‌کردیم، محدود کرده است. اما آیا مسئولان می‌توانند جلوی سفرهای انفرادی افراد را هم بگیرند؟ آیا می‌توانند سفر عده‌ای دوست با ماشین‌های شخصی‌شان را هم محدود کنند؟ با وضع چنین قوانینی بچه‌ها به جای سفر در قالب تور، خودشان مسافرت می‌روند، بدون این‌که نظارت چندانی بر آن‌ها باشد. مسئولان به این فکر کرده‌اند که در صورت سرازیر شدن بیش از پیش مسافران به خارج از کشور به جای گردشگری در ایران، چه می‌خواهند بکنند؟ امروز هزینه‌های یک سفر یک هفته‌ای به شمال در بسیاری از مواقع سال برابر با هزینه‌های سفر به کشورهای نزدیک مثل ترکیه و امارات است. کشورهایی که بسیاری از قید و بندهای فرهنگی ایران در آن‌ها وجود ندارد.»
منبع: رادیو زمانه
