* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
سیفلیس یکی از بیماری های مقاربتی است که بر اثر باکتری به نام Treponema Pallidum تولید می شود و به صورت زخمی بدون درد بر روی آلت تناسلی مردانه یا زنانه و یا مقعد دیده می شود و اگر درمان نشود، سلامتی قلب و مغز را به خطر می اندازد.
سیفلیس عامل مهمی برای مرگ و علیل شدن بیماران بود ولی پس از کشف آنتی بیوتیک ها در سال ۱۹۴۵ این دو مشکل در کانادا کمتر دیده شد.
ولی متاسفانه از سال ۱۹۹۷ تعداد بیماران بیشتر شده و این نشان دهنده این است که افراد در روابط جنسی از خودشان محافظت نمی کنند. در سال ۲۰۰۶ حدود ۱۵۰۰ بیمار در کانادا گزارش شده و اکثر بیماران را مردان ۲۵ تا ۳۹ ساله تشکیل می دادند.
علت ها
سیفلیس می تواند بر اثر رابطه ی جنسی دهانی، واژنی و مقعدی با یک شریک جنسی آلوده سرایت کند. به ندرت هم ممکن است بر اثر تعویض سرنگ و یا زخم های پوستی و بالاخره از مادر به نوزاد هنگام تولد سرایت کند.
مشکلاتی که تولید می کند
یک سیفلیس درمان نشده می تواند بسیار خطرناک باشد و تولید مشکلات زیادی مانند زخم های داخلی یا خارجی، بیماری های قلبی و مغزی مهمی بکند و در بعضی از مواقع باعث مرگ بشود. بیمار سیفلیسی در خطر بیشتری است برای دچار شدن به HIV.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد
اگر یک رابطه جنسی مشکوک محافظت نشده وجود داشته و یا شخص متوجه شد که زخم ـ قرمزی یا جوش در اعضای تناسلی وجود دارد باید با پزشک مشورت کند تا آزمایشات تشخیصی لازم را تجویز کند.
سیمپتوم های سیفلیس
سیفلیس سه مرحله و یک دوره مخفی دارد. مرحله اول و دوم و دوره مخفی عفونی هستند و هر مرحله سیمپتوم های مربوط به خودش را دارد.
ـ مرحله اول: سیمپتوم های اولیه بین ۳ تا ۹۰ روز پس از آلودگی و به طور کلی پس از سه هفته دیده می شوند.
ـ اول عفونت به صورت یک جوش قرمز خودش را نشان می دهد. سپس باکتری ها تولید مثل کرده و باعث به وجود آمدن یک یا چند زخم بدون درد معمولاً در نواحی تناسلی، مقعد یا گلو می شوند که شانکر سیفلیسی نام دارند. این زخم ها ممکن است در آلت تناسلی مردانه به راحتی دیده شوند ولی در واژن و مقعد مخفی می مانند و چون بدون درد هستند مشخص نمی شوند. اکثر بیماران آلوده فقط دچار یک شانکر و بعضی ها دچار چندین شانکر می شوند. زخم اگر درمان نشود پس از یکی دو ماه به خودی خود خوب می شود ولی این نشان دهنده این نیست که بیماری بهبود یافته است.
ـ مرحله دوم: اگر بیماری درمان نشود سیفلیس پیشرفت کرده ۲ تا ۱۰ هفته پس از به وجود آمدن زخم ها سیمپتوم های زیر دیده می شوند:
ـ تب، خستگی، سردرد و دردهای عضلانی
ـ ریزش مو (طاسی)
ـ بثورات و قرمزی در مخاط و پوست حتی در کف دست و پا
ـ تورم غدد لنفاوی (گانگلیون ها)
ـ تورم عنبیه، جدار پر رگ چشم، و یا رتین (شبکیه)
این سیمپتوم ها ممکن است که به خودی خود خوب بشوند ولی دلیل خوب شدن بیماری نیست این عوارض ممکن است که ماه ها و حتی سال ها تکرار بشوند و مرتباً بیایند و بروند.
مرحله مخفی ماندن: در حدود دو سال بعد سیفلیس وارد مرحله مخفی می شود که هیچ سیمپتومی ندارد ولی عفونت پیشرفت می کند. این مرحله می تواند بین یک تا سی سال طول بکشد.
مراحل درمانی: اگر بیماری درمان نشود ۱۵ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به سیفلیس از سیمپتوم های خطرناکی رنج خواهند برد که گاهی باعث مرگ شان می شود مانند:
سیفلیس قلبی عروقی: انفلاماسیون آئورت، آنوریسم یا تنگی آئورت و غیره
سیفلیس عصبی: سکته های مغزی، مننژیت، ناشنوایی، مشکلات بینایی، سردرد، سرگیجه، اشکالات شخصیتی، از دست دادن عقل و غیره.
سیفلیس مادرزادی: تره پونم از طریق پلاسنتا به جنین سرایت می کند و باعث سقط جنین ناگهانی و مرگ نوزاد می شود. اکثر نوزادان مبتلا هیچ گونه سیمپتومی در هنگام تولد ندارند ولی عوارض آن پس از سه تا ۴ ماه مشخص می شوند.
Gomme یعنی برجستگی های عفونی که به تدریج نرم شده و می ترکند و تخلیه می شوند که باعث تخریب نسوج شده و در همه جای بدن می توانند تولید شوند.
چه کسانی در خطر ابتلا هستند
ـ مردانی که روابط جنسی با مردان دیگر دارند.
ـ افرادی که روابط جنسی محافظت نشده داشته اند.
ـ اشخاصی که چندین شریک جنسی دارند.
ـ افرادی که مبتلا به یک بیماری مقاربتی دیگر یا HIV هستند.
ـ مصرف کننده های مواد مخدر تزریقی و شریک های جنسی آنها.
پیشگیری
پیشگیری مانع آلوده شدن به عفونت و سرایت باکتری آن به دیگران می شود. استفاده درست از کاندوم ها برای پیشگیری از سرایت سیفلیس در روابط واژنی یا مقعدی و استفاده از کاندوم ها و دیگ دندانی برای جلوگیری از آلودگی هنگام سکس دهانی.
جستجو برای یافتن بیماری
آزمایشات لازم برای همه زنان در اولین ملاقات با پزشک برای بارداری.
به علت افزایش تعداد بیماران در کانادا و ایالات متحده و اروپا جستجوی امکان بیماری برای کلیه زنان باردار بسیار مهم است.
جستجو برای امکان بیماری در روابط جنسی محافظت نشده پس از رابطه بسیار مهم است، زیرا از آلودگی شریک های جنسی جدید جلوگیری می کند و اگر جواب مثبت بود باید به تمام شریک های قبلی خبر داد، زیرا امکان آلودگی آنها هم هست و آنها نیز باید آزمایش را انجام داده و در صورت آلودگی درمان شوند.
سیفلیس با یک آزمایش خون تشخیص داده می شود.
درمان های دارویی
درمان سیفلیس با آنتی بیوتیک ها انجام می شود و معمولاً از پنی سیلین تزریقی در عضله صورت می گیرد. اگر بیمار به پنی سیلین آلرژی دارد می شود از آنتی بیوتیک های دیگری نیز استفاده کرد. اگر بیمار کمتر از یکسال است که آلوده شده معمولاً یک دوز درمانی کافی است. آزمایش های خونی پس از درمان لازم است تا نشان دهد که آنتی بیوتیک مفید واقع شده یا نه.
افرادی که سیستم دفاعی بدنشان ضعیف شده و آنهایی که به HIV مبتلا هستند ممکن است احتیاج به درمان های طولانی تری داشته باشند.
طب مکمل
هیچ درمان مکمل نمی تواند جای آنتی بیوتیک ها را برای درمان سیفلیس بگیرد.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی است.
ataansari@videotron.ca
