در روزهای پس از برگزاری رفراندوم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، رهبران ۲۷ کشور دیگر عضو این اتحادیه دوران پر التهابی را سپری می کنند. در این میان تنها راستگرایان اروپا هستند که از این واقعه شادمان به نظر می رسند. زیرا آن ها خوراکی برای تبلیغات خود علیه اتحادیه اروپا یافته اند. نخستین ویژگی اتحادیه اروپا کم رنگ کردن ناسیونالیسم، تأمین آزادی رفت و آمد و کار و سکونت برای همه اروپائیان و ایجاد زیرساخت های قاره ای به جای زیرساخت های ملی بود. از این رو، راستگرایان ناسیونالیست هرگز به اتحادیه اروپا روی خوش نشان نداده اند.
در اتریش حزب مردم و در آلمان حزب “آلترناتیو برای آلمان” تلویحا هشدار داده اند که اگر شرایط مطلوب آن ها در اتحادیه اروپا تضمین نشود راه بریتانیا را پیش خواهند گرفت و رفراندوم خروج از بریتانیا را پیشنهاد خواهند کرد. این دو حزب بیگانه ستیز و افراطی اکنون
در دو کشور اتریش و آلمان از نفوذ زیادی در افکار عمومی برخوردار شده اند.
صف آرائی همیشگی مخالفان و موافقان اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا از همان آغاز تأسیس مخالفان و موافقانی داشته که در برخی کشورها تعداد آن ها تقریبا برابر بوده است. در همین بریتانیا، تنها ۵۲ درصد شرکت کنندگان در رفراندوم به خروج کشورشان از اتحادیه اروپا رای دادند و ۴۸ درصد مخالف آن بودند. در روزهای پس از خروج، تظاهرات طرفداران ماندن در اتحادیه اروپا ادامه یافته است و در یک طومار اینترنتی نزدیک به ۴ میلیون نفر خواستار برگزاری یک رفراندوم دیگر بر سر ماندن در اتحادیه اروپا یا خروج قطعی از آن شده اند. جمع آوری امضا ادامه دارد و هرچه مشکلات اقتصادی و سیاسی بریتانیا پس از ترک اتحادیه اروپا آشکارتر می شود، این امضاها نیز افزایش بیشتری می یابند.
برخی مراکز تحقیقاتی در روزهای گذشته اعلام کرده اند که بریتانیا پس از ترک اتحادیه جذابیت خود را برای سرمایه گذاران و متخصصان جویای کار در اروپا از دست خواهد داد. و بر جذابیت آلمان در این زمینه افزوده خواهد شد. همزمان یک مرکز پژوهشی چینی اعلام کرد که چین در پی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا دیگر تمایلی به سرمایه گذاری در این کشور نشان نخواهد داد و سرمایه ها بیشتر به سمت آلمان و فرانسه جاری خواهند شد.
یکی از جذابیت های اروپا برای سرمایه گذاران و متخصصان، آزادی کار و رفت و آمد در این قاره است. اکنون کارشناسان می گویند که بریتانیا منزوی و مسافرت به آن از سایر کشورهای اروپائی سخت تر می شود. برای مقابله با این نگرانی، دولت بریتانیا اعلام کرده است که در مقررات رفت و آمد با کشورهای اروپائی هیچ تغییری نخواهد داد. این که آیا اتحادیه اروپا نیز دروازه های خود را به روی بریتانیائی ها باز خواهد گذاشت یا نه هنوز روشن نیست. سخنان برخی از رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا مثل نخست وزیر ایتالیا نشان می داد که تمایل چندانی به مدارا با کسانی که چوب لای چرخ اتحادیه اروپا گذاشته اند ندارند. نخست وزیر ایتالیا در حاشیه نشست رهبران اتحادیه درباره خروج بریتانیا گفت: “ما یا زوج هستیم و یا طلاق گرفته ایم. راه میانه ای وجود ندارد”.
نگرانی دیگر کارشناسان این است که چون ایرلند و اسکاتلند عضو اتحادیه اروپا هستند، احتمال دارد به زودی آن ها خواستار استقلال از بریتانیا شوند و امپراطوری بریتانیای کبیر به کلی از هم بپاشد. همین نگرانی ها است که طرفداران بازماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا را
در داخل این کشور تقویت می کند و برای بسیاری از طرفداران اتحادیه اروپا این امید را فراهم می آورد که مردم بریتانیا از تصمیمی که گرفته اند پشیمان شوند و بار دیگر به اتحادیه اروپا بازگردند.
نشست حساس رهبران اتحادیه در بروکسل
روزهای سه شنبه و چهارشنبه (۲۸ و ۲۹ ژوئن) دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا در نشست سران اتحادیه اروپا در بروکسل شرکت کرد. در این نشست، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان که برای نزدیک تر کردن رهبران اتحادیه در روزهای گذشته تلاش های زیادی کرده بود، سیمائی بشاش داشت و از دید گزارشگران بسیار امیدوار به نظر می رسید.
مرکل قبلا گفته است که مذاکرات مربوط به روند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تنها زمانی می تواند آغاز شود که لندن رسما درخواست خروج را تسلیم کرده باشد. وی در بروکسل افزود:”راهی برای بازگشت بریتانیا به اتحادیه اروپا باقی نمانده است”. اما بسیاری از ناظران این سخنان را “سیاستمدارانه” ارزیابی می کنند و می گویند هدف نهائی آن است که دولت بریتانیا سریع تر در مورد تسلیم یا عدم تسلیم درخواست رسمی خروج تصمیم بگیرد و اتحادیه را در حالت تعلیق نگه ندارد.
دیوید کامرون پیش تر گفته است که در ماه اکتبر امسال از مقام خود کناره گیری می کند و تصمیم گیری درباره تسلیم درخواست خروج را به جانشین خود می سپارد. ظاهرا او به عنوان یک طرفدار بازماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا مایل به این اقدام نیست. کامرون حتی تلویحا گفته است که هنگام برگزاری رفراندوم فکر نمی کرده که اکثریت رای به خروج بدهند. او حق دارد. تمام احزاب و ارکان دولت بریتانیا امیدوار بودند نتیجه معکوسی از رفراندوم حاصل شود.
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در پایان نخستین روز نشست بروکسل پس از گفت و گو با دیوید کامرون گفت: “من کاملا مطمئن هستم که راهی برای تغییر نتیجه برکسیت وجود ندارد”. با این همه گزارش های مربوط به نشست نشان می دهند که هنوز امید به بازگشت بریتانیا به اتحادیه اروپا نابود نشده است. رهبران اتحادیه از دیوید کامرون خواستند که هرچه زودتر درخواست خروج از اتحادیه را تسلیم کند. زیرا آن ها نمی توانند زیاد منتظر تصمیم لندن بمانند. همزمان یکی از مقامات بلندپایه اتحادیه تاکید کرد که اگر مردم بریتانیا در رای خود تجدیدنظر کنند، اتحادیه از بازگشت بریتانیا استقبال خواهد کرد.
دلایل پرهیز بریتانیا از ارائه درخواست خروج
قرائن بسیاری نشان می دهند که بریتانیا تصمیم دارد تسلیم درخواست رسمی خروج از اتحادیه اروپا را به بعد موکول کند. دلیل این تعلل چه می تواند باشد؟
– بریتانیا در دو سال گذشته، به ویژه پس از بحران مالی یونان و ایرلند و پرتغال خواستار امتیازات بیشتری در میان اتحادیه و همچنین تغییراتی در قوانین آن شده بود که در صورت تحقق می توانست موضع دولت را در برابر مخالفان اتحادیه تقویت کند. اما نه امتیازات داده شد و نه تغییرات مورد نظر لندن صورت گرفت. اکنون به نظر می رسد لندن تمایل نشان داده است که پیش از تصمیم گیری در مورد زمان تسلیم درخواست خروج رسمی، مذاکراتی غیر رسمی در سطح سران اتحادیه انجام شود. اما بیشتر رهبران مهم اتحادیه با این موضوع مخالف هستند.
در حقیقت بریتانیا تا پیش از خروج از اتحادیه نیز هرگز یک عضو تمام عیار نبوده است. این کشور نه عضو حوزه یورو بوده و نه پیمان شنگن را امضا کرده است. از سوی دیگر سیاست های بریتانیا، همواره به واشنگتن نزدیک تر بوده تا به پاریس و برلین که اکنون دو محور مهم اتحادیه اروپا هستند. در نتیجه در داخل اتحادیه اروپا، به رغم مشکلاتی که خروج بریتانیا آفریده، تمایل چندان زیادی به بازگشت این کشور وجود ندارد. با این همه، مذاکرات بروکسل روشن کرده است که اگر مردم بریتانیا تصمیم به برگزاری رفراندوم دیگری بگیرند و در این رفراندوم طرفداران بازگشت به اتحادیه پیروز شوند، از آن ها استقبال خواهد شد. مشروط به آن که بریتانیا دیگر خود را تافته جدابافته ای نداند و از همان امتیازات و محدودیت هائی برخوردار شود که دست کم قدرت های بزرگ دیگر اتحادیه برخوردار هستند.
اظهارات کامرون در نشست بروکسل نشان داد که بریتانیا تا چه میزان به همکاری با اتحادیه اروپا نیازمند است. کامرون گفت که مناسبات بریتانیا و اتحادیه اروپا در آینده بستگی به آزادی انتقال نیروهای کار میان دو طرف دارد. وی همچنین تصریح کرد که خواستار تقویت همکاری های اقتصادی میان بریتانیا و اتحادیه اروپا است. این همکاری برای بازار کار بریتانیا بسیار اهمیت دارد. بسیاری از کسانی که در روزهای اخیر در بریتانیا برای بازگشت به اتحادیه تظاهرات کرده اند، گفته اند که نگران وضعیت اقتصادی و کار خود در آینده هستند. نوسانات شدید ارزش پاوند در روزهای پس از خروج همچنان ادامه دارد. اقتصاد بریتانیا این فشار را نمی تواند تحمل کند.
