* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
پیشگیری از سرطان کولورکتال
ـ تست های تشخیص دهنده: اگر ۶۰ درصد افراد ۵۰ تا ۷۴ سال هر دو سال یک بار این آزمایشات را انجام دهند مرگ و میر بر اثر بیماری ۱۵ تا ۱۸ درصد کمتر می شود.
ـ خون در مدفوع همیشه با چشم دیده نمی شود، به این منظور آزمایش وجود خون در مدفوع (RSOS) با یکی از تکنیک های زیر پیشنهاد می شود:
ـ تستFOBT (Fecal Occult Blood Test)که در خانه انجام می شود و نمونه هایی از مدفوع برداشته شده و روی مقوای مخصوص پوشیده شده از گایاک که ماده ای گیاهی است گذاشته شده برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.
ـ آزمایش TIRSOS نمونه های مدفوع به نوع دیگری آزمایش می شوند و این آزمایش جدید از تست قبلی دقیق تر است، زیرا فقط خونی را که از کولون (روده بزرگ) و رکتوم آمده را تشخیص می دهد برخلاف تست قبلی که خونی را که ممکن است از هر نقطه دستگاه گوارش آمده باشد، تشخیص می دهد. به علاوه مانند تست قبلی احتیاج به رژیم غذایی خاص و قطع داروها چند روز قبل از آزمایش ندارد و معمولاً هر دو سال یکبار تکرار می شود.
اگر این آزمایش مثبت باشد آزمایش های دیگری لازم می شود مانند سیگموئیدسکوپی که پزشک می تواند قسمت داخلی رکتوم را دیده و در صورت لزوم نمونه برداری کند و یا کولن سکوپی که پزشک می تواند قسمت داخلی تمام روده بزرگ را ببیند. قبل از آزمایش بیمار داروی آرام بخش و ضد درد دریافت می کند.
برای اشخاصی که در خطر هستند و در فامیل آنها یا خودشان سابقه بیماری های انفلاماتوار روده یا سرطان وجود داشته باید از سن ۴۰ سالگی آزمایش سگیموئیدسکوپی یا کولون سکوپی انجام شود. با پزشک خود مشورت کنید.
چند راهنمایی برای پیشگیری
ـ سیگار نکشید و اگر می کشید ترک کنید.
ـ فعال باشید و ورزش کنید. فعالیت های ورزشی سنگین و نیمه سنگین امکان بیماری را تا ۵۰ درصد کم می کند.
ـ مصرف الکل را کم کنید. انجمن سرطان کانادا پیشنهاد می کند که زنان یک اونس (شات) و مردان ۲ اونس بیشتر در روز مصرف نکنند.
ـ مواظب وزن تان باشید که در حد طبیعی باشد.
ـ به اندازه کافی میوه و سبزی و نان و امثال آن که با دانه کامل تهیه شده مصرف کنید که به پیشگیری از سرطان کولورکتال کمک می کند زیرا حاوی ویتامین ها، مواد معدنی، فیبرها و آنتی اکسیدان ها هستند و از انواع مختلف آنها استفاده کنید مخصوصاً آنهایی که حاوی کلسیم، منیزیوم، ویتامین و غیره هستند. مصرف کافی سبزی ها و میوه ها باعث کم شدن امکان مبتلا شدن به انواع دیگر سرطان ها نیز می شود.
ـ تا حد امکان مصرف گوشت قرمز، گوشت های آماده مصرف مانند کالباس، سالامی، ژامبون و ژامبون دودی و سوسیس ها و امثالهم و هم چنین گوشت های کباب شده را کم کنید. اشخاصی که ۷ بار در هفته گوشت می خورند ۸۵ درصد امکان بیماری شان بیشتر از آنهایی است که ۳ بار در هفته گوشت می خورند.
مکمل ها
ـ ویتامین D : در نتیجه مطالعات مختلف و نتایج آنها انجمن کانادایی سرطان از سال ۲۰۰۷ پیشنهاد می کند که روزی ۱۰۰۰ واحد مکمل ویتامین D در پائیز و زمستان مصرف شود. این انجمن همین طور می خواهد که افرادی که امکان کمبود ویتامین D را خواهند داشت مانند سالخوردگان، افرادی که پیگمانتاسیون پوست آنها تیره تر است و افرادی که کمتر در زیر نور آفتاب قرار می گیرند نیز باید مکمل ویتامین D مصرف کنند. در این باره با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای پیشگیری
ـ آسپیرین: مصرف روزانه یک قرص آسپیرین (اسید استیل سالیسیلیک) می تواند تولید نوعی محافظت بکند. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده که افرادی که اغلب آسپیرین مصرف کرده اند کمتر دچار سرطان کولورکتال شده اند ولی باید مواظب بود، زیرا آسپیرین امکان خون ریزی را زیاد می کند.
ـ آنتی انفلاماتوارهای غیراستروئیدی: به غیر از آسپیرین سایر داروهای آنتی انفلاماتوار می توانند دارای آثار محافظت کننده باشند و مانع تولید پولیپ های روده ای و سرطان کولورکتال بشوند مانند ایبوبروفن، ادویل، مورتن و غیره.
درمان
نوع درمان انتخاب شده بستگی به پیشرفت سرطان دارد و هر چه زودتر تشخیص داده شود نتیجه بهتر خواهد بود.
ـ جراحی: جراحی درمان انتخابی اولیه است و قسمت دچار شده روده بزرگ و رکتوم برداشته می شود همین طور نسوج سالم اطراف غده سرطانی. اگر سرطان در مرحله اولیه باشد گاهی کافیست که فقط پولیپ ها هنگام کولون سکوپی برداشته شوند.
اگر سرطان رکتوم را گرفته باشد و باید قسمت بزرگی از نسوج برداشته شوند کولوستومی انجام می شود که مخرج مصنوعی از طریق سوراخی که در شکم تولید می شود به وجود می آید و مواد دفعی از آن خارج شده و در کیسه ای خارج از بدن می ریزد.
رادیوتراپی و شیمی درمانی (کیموتراپی)
این نوع درمان ها اغلب برای از بین بردن سلول های سرطانی که به گانگلیون های لفناتیک یا سایر نسوج مهاجرت کرده اند به کار می روند. اغلب به عنوان درمان همراه و یا هنگامی که درمان دیگری وجود ندارد استفاده می شود
ـ رادیو تراپی: انواع اشعه های یونیزانت بسیار قوی به طرف غده سرطانی هدایت می شوند و قبل و بعد از جراحی به کار می رود و این بستگی به نوع درمان انتخاب شده دارد. رادیوتراپی می تواند باعث شکم روش، خونریزی از رکتوم، خستگی، عدم اشتها و حالت تهوع و دل به هم خوردگی بشود.
ـ شیمی درمانی: استفاده از مواد شیمیایی سمی به صورت قرص یا تزریقی است و می تواند باعث آثار ناخواسته زیادی بشود مانند خستگی، حالت تهوع و دل بهم خوردن و ریزش موها.
دارو برای درمان
گاهی از داروهایی که از پخش شدن سلول های سرطانی جلوگیری می کنند استفاده می شود گاهی به تنهایی و گاهی با درمان های دیگر باعث کم شدن رشد غده می شود، زیرا از تولید رگ های خونی در داخل غده جلوگیری می کند و هنگامی مصرف می شود که سرطان تولید متاستاز کرده.
طب مکمل
طب مکمل مانند طب سوزنی، ماساژ درمانی و یوگا به عنوان کامل کننده درمان به کار می روند نه به عنوان درمان.
طب مکمل برای پیشگیری
ـ کلسیم: دریافت مقدار لازم کلسیم از طریق مواد خوراکی یا کامل کننده ها به مقدار کمی امکان مبتلا شدن را کم می کند و در نزد اشخاصی که ویتامین D هم مصرف می کنند این اثر قوی تر است، زیرا این ویتامین باعث جذب مقدار بیشتری کلسیم می شود. یک مطالعه جدید در سال ۲۰۰۹ این تأثیر را نشان داده است.
ـ اسید فولیک: دو مطالعه اپیدمیولوژیک نشان داده که مصرف طولانی مکمل ویتامین های حاوی ویتامین B باعث کم شدن امکان بیماری نزد زنان می شود. یک متاآنالیز که در سال ۲۰۰۵ چاپ شده و روی ۷ مطالعه همراه با شاهد انجام شده نشان می دهد که Folat یعنی ویتامین B که در اغذیه وجود دارد و می تواند دارای آثار کمی برای محافظت علیه سرطان داشته باشد.
سلینوم: مطالعات اپیدمیولوژیک بسیار بزرگی نشان داده که سلینوم تولید سرطان های دستگاه گوارش و پولیپ های سرطانی را کم می کند. این را یک متاآنالیز در سال ۲۰۰۸ نشان داده ولی آثار پیشگیری کننده سلینوم به علت این که مطالعات کلینیکی کنترل شده وجود ندارد، مبهم است.
