استفن والت
ترجمه: احمد مزارعی
در پیوند با مذاکرات اخیر صلح میان اسرائیل و فلسطین در آمریکا
اگر فکر می کنید که مذاکرات صلح به نتیجه می رسد، به این دلیل است که شما از تاریخ دو قرن گذشته خاورمیانه آگاهی ندارید، آرزو می کردم برای موفقیت این مذاکرات خوش بین می بودم، اما هیچ دلیلی بر این امر نمی بینم.
سه عامل مرا وامی دارد که اینگونه بیندیشم:
۱ـ به نظر من فلسطینی ها برای وضعیت آینده خود خواسته هایی دارند که از آنها کوتاه نخواهند آمد که بدین قرارند: دولتی مستقل با تمام ملزوماتش که در منطقه غرب رود اردن و غزه تشکیل شده و پایتخت آن قدس شرقی باشد. از طرف دیگر به موجب یک توافقنامه سیاسی پذیرفته شود که همه پناهندگان و آوارگان فلسطینی به خانه و کاشانه خود بازگردند. این موضوعی است که دو دولت کلینتون و بوش در گذشته آن را ندیده گرفته و اکنون اوباما نیز از آن حمایت می کند.
۲ـ هیچ دلیلی وجود ندارد که دولت اسرائیل به این درخواست فلسطینی ها تن دردهد. اسرائیل خواستار دولتی است که در گوشه هائی پراکنده تشکیل شده و زیر کنترل باشد، مرزهای زمینی، هوائی، کنترل آب و برق آن نیز در دست دولت اسرائیل باشد. ناتنیاهو در این مورد با صراحت اعلام داشته است که خواستار چنین دولتی بوده و بیت المقدس یعنی شهر قدس نیز پایتخت اسرائیل باشد. از سوئی دیگر یک نیروی نظامی دائمی نیز در منطقه “وادی اردن” داشته باشد.۱
هم اکنون پانصد هزار یهودی اسرائیلی در منطقه غرب رود اردن در شهرک ها زندگی می کنند، حتی نمی توان خیال این را هم کرد که دولت اسرائیل بتواند بخش زیادی از اینان را از آنجا اخراج کند، و اگر ناتنیاهو بخواهد در این زمینه به همکاری هائی تن دردهد، سایر شرکای ائتلافی در کابینه ی وی اجازه عقب نشینی قابل ملاحظه ای را نخواهند داد. هم اکنون که مذاکرات ادامه دارد نیز شهرک سازی های غیرقانونی متوقف نشده و رو به گسترش است.
۳ـ شاید جورج میشل و تیم همکار وی این گونه خیال می کنند که در حال پیشروی به سوی صلح اند، اما باید بگویم که وی یا با خودفریبی می خواهد ما را گمراه کند و یا این که قصد دارد به کشورهای عربی اینچنین تلقین کند که اوباما در سخنرانی خود در قاهره، به طور واقعی باورمند بوده است. اما من فکر نمی کنم در این مرحله کسی این گفته ها را باور کند، تنها تغییرات جدی و عملی است که می تواند ناظران را به حقانیت گفته های آمریکا قانع سازد. دوره دیگری از مذاکرات بی نتیجه، این اندیشه را در افکار عمومی راسخ خواهد نمود که آمریکا قادر نیست به وعده های خود وفا کند.
اما چیزی که مرا به تأمل خوشبینانه ای واداشت بیانیه “کمیته چهارگانه برای حل مشکلات خاورمیانه”، شامل آمریکا، روسیه، اروپا و سازمان ملل بود. آنان برای اولین بار در بیانیه خود نوعی جدیت و قوت از خود بروز دادند. در بیانیه کمیته چهارگانه به غیر از بحث مسائل متفرقه، اشعار می دارد که دولت اسرائیل باید به اشغال سرزمین های بعد از جنگ ۱۹۶۷، پایان داده و اجازه دهد دولت مستقل فلسطینی، دولتی که توانایی اولیه حیات داشته باشد و بتواند همراه با دولت اسرائیل و سایر کشورهای هم جوار در صلح و امنیت بسر ببرد، تشکیل شود. (ناتنیاهو همان روز اطلاعیه مذکور را مردود اعلام داشت. مترجم)
همین بیانیه زمان برای مذاکره صلح را یک سال معین می کند، اما باید گفت که این کمیته تاکنون چند بیانیه از جمله، نقشه راه را در سال ۲۰۰۳، صادر کرده که بی نتیجه مانده است. بر این اساس لحن بیانیه اگر چه حامل امیدواری هائی می باشد، اما من امید چندانی نسبت به آن ندارم.
در همین حال طرفین جمهوری خواه و دموکرات با صدور بیانیه و اطلاعیه هائی از تشکیل دو دولت صحبت می کنند، اما با وجود همه اینها حل واقعی این مشکل، حضوری نداشته و در حال اختفا است و اگر معجزه ای اتفاق نیفتد، در نهایت امر باید بپذیریم راه حل دو دولت برای دو ملت، توهمی بیش نیست.
در مرحله بعدی مسئولان آمریکایی با دو گزینه روبرو هستند، اول اینکه از برقراری دولتی دموکراتیک در اسرائیل دفاع کنند که همه اعراب و یهودیان از حقوق مساوی برخوردار بوده، مذهب و قومیت در آن مطرح نباشد و دوم از دولتی یهودی به دفاع برخیزند که بر تبعیض نژادی و تضییع حقوق غیر یهودیان استوار باشد، که این دومی با همه موسسات و ساختارهای حقوقی و اجتماعی آمریکا در تضاد قرار خواهد گرفت.۲
اما تشکیل دولتی که بر اساس تبعیض نژادی باشد مورد انتقاد و اعتراض جهانی قرار خواهد گرفت و در گذشته نه چندان دور، المرت نخست وزیر سابق و ایهود باراک وزیر دفاع فعلی در مورد آن هشدار دادند، این چنین حکومتی در دراز مدت بقاء اسرائیل را زیر سئوال خواهد برد.
یکم سپتامبر ۲۰۱۰
توضیحات مترجم:
۱ـ برای اینکه روشن شود مذاکرات فعلی تا چه حد شکننده است. بخشی از مقاله آلکس فیشمان روزنامه نگار اسرائیلی در پایین آورده می شود این مقاله در ۲۴ جون امسال در مطبوعات اسرائیل انتشار یافته است:
“اخیراً گروهی از مسئولان اسرائیلی و فلسطینی گردهم آمده تا براساس توافقنامه ژنو، پیش نویسی تهیه کنند که رابطه دولت با دولت آینده را تنظیم نماید” الکس فیشمان ادامه می دهد: “این مسیری است که قرار است گرگ و میش درکنار یکدیگر زندگی کنند، این تنها وثیقه ای امنیتی است که فلسطینی ها بر روی آن توافق کرده اند….، مواد اصلی در وثیقه به شرح زیر است: عدم نظامی شدن فلسطینی ها، مشخص نمودن دقیق نوع اسلحه هایی که فلسطینی ها می توانند حمل کنند و انواعی که حق حمل آن را ندارند، وجود نیرویی ثالث که برنامه تنظیمی را کنترل نماید، مسلح ماندن و بقاء ارتش اسرائیل در منطقه “وادی اردن”، مسلح بودن نیروهای چند ملیتی میانجی، انتشار نیروی مشابه دیگری در مرز غزه و صحرای سینا، ایجاد سیستم های هشدار دهنده در مرزهای دولت غیر نظامی فلسطین، آزادی نیروهای هوای اسرائیل برای مانورهای خود بر فراز آسمان غرب رود اردن و در پایان ارتش اسرائیل باید بر معابر و گذرگاه های میان دولت فلسطین، مصر و اردن کنترل داشته باشد.”
و روزنامه نگار دیگر اسرائیلی به نام ناحوم برنیع، چنین می نویسد”همه ی دستاوردهای تاکنونی بسیار شکننده است و احتمال دارد همه چیز درهم ریخته شود. بدون پذیرش عملیات صلح واقعی هیچ چیز ادامه پیدا نخواهد کرد. وگرنه این چگونه دولتی است که اسرائیل قادر است، آب، برق و گاز و نفت آنان را قطع کند. حتی اسرائیل این توانایی را دارد که مشخص کند چه مقدار واحدهای کالری برای بقاء ساکنان فلسطین به درون دولت وارد شود، و همه اینها در حالی است که مرزهای دولت تازه تولد یافته در کنترل نظامیان اسرائیل است.”
۲ـ خوشبختانه باید گفت که در اسرائیل امروز مخالفان و منتقدان بسیار قوی و جدی وجود دارند که سرسختانه با برنامه افراطیون دولتی مبارزه می کنند و هم اینان می توانند نقش مهمی در برقراری صلح خاورمیانه داشته باشند. چندی پیش آقای افرایم برگ، رئیس پارلمان سابق کتابی با عنوان “پیروزی بر هیتلر” انتشار داد که در آن با ایده “دولت یهودی” برخورد جدی شده و خواستار برقراری دولتی دموکراتیک شده بود که همه شهروندان اسرائیل از جمله فلسطینی ها دارای حقوق مساوی با دیگران باشند. کتاب مورد انتقاد شدید بنیادگراهای یهودی قرار گرفت. بنیادگراهای اسرائیلی از سال های ۱۹۴۸ حقوق و مزایای بیشماری به نفع خود در قانون اساسی اسرائیل گنجانده اند.
* استفن والت Stephen Walt برگرفته از سایت Foreign Policy
