آثار سنگی بومیان کانادا، برای ایرانیان که از سرزمینی کهن با غنای فرهنگی چشم‌گیر و آثار باستانی بسیار با پیشینه‌ای هزاران ساله به این سرزمین آمده‌اند، شاید ساده و ابتدایی جلوه کند. برای هرکس که تنها یک بار نگاره‌های پرشکوه ۲۵۰۰ ساله تخت جمشید، میدان پر نقش و نگار نقش جهان، تاق بستان و بیستون، زیگورات چغازنبیل، نقش‌های تنگ چوگان، تندیس شش متری شاهپور بزرگ، و یا گورهای گورستان خالدنبی در استان گلستان را دیده باشد، شاید دیدن چند تکه سنگ افراشته جذابیتی نداشته باشد!
اما این پیشینه هنری درخشان و این آذین‌بندی پرشکوه تاریخی، نباید مانع از دیدار آثار هنری ساده، اما پر رمز و راز بومیان کانادا باشد، چرا که آثار هنری هر ملتی زیبایی ها و شگفتی ها و رازهای خود را دارد.
به پیرامنش سبزه و کاشته
به روی زمین سنگ افراشته
یکی از این آثار که بی‌تردید محصول تلاش گروهی افراد هر قبیله است، سنگ‌های افراشته به نام ایناکشوک(ee-nuck-shuck) Inuksuk هستند. این تندیس‌های سنگی کمابیش در سراسر خاک کانادا (همچنین آلاسکا و گرینلند) پراکنده اند، اما بیشتر آنها در شمالگان به چشم می‌آیند. تنها در مکانی به نام Enukso در جزیره بافین Baffin بیش از ۱۰۰ عدد ایناکشوک وجود دارد.
ایناکشوک شکل‌های متنوع و اندازه‌های گوناگون دارد که از تاریخ و فرهنگ بومیان این سرزمین نشأت می گیرد. با این حال متداول‌ترین نوع ایناکشوک، قطعه سنگی است که به صورت قائم قرار گرفته است.
ایناکشوک ممکن است به عنوان نقطه مرجع ناوبری، نشان‌گر جهت‌یاب مسیر سفر، مکان ماهی‌گیری، اردوگاه، شکارگاه، مکان احترام و یا نشان دادن یک منبع خوراک استفاده شود. در حقیقت ایناکشوک نمادی برای امنیت، امید و دوستی است. می‌توان گفت که تندیس ایناکشوک کمابیش تجسم این سروده بسیار زیبای شاعر توانا و زبردست ایرانی، سعدی است که:
بنی آدم اعضای یک پیکرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
سنگ‌چین‌های افراشته و باستانی در سراسر جهان یافت می‌شوند و بسیاری از آنها مخروطی شکل‌ا‌ند. در دوران گذشته رهگذران راه‌های دورافتاده بر روی گردنه‌ها و پیچ‌ها، سنگ‌چین‌هایی برای شناسایی راه درست می کردند و آیندگان، به نوبه خود سنگ‌هایی به آنها می‌افزودند. این کار به‌ویژه در مناطق مه‌آلود مانند اسکاتلند و ولز رواج زیادی داشت. در سراسر ایران به ویژه در مناطق کوهستانی از این گونه سنگ‌چین‌ها و گورهای افراشته فراوان به چشم می‌خورد. همچنین در منطقه هیمالیا در ارتفاعات، سنگ افراشته‌هایی چیده شده که دروازه‌های کوه‌های سربر آسمان ساییده را بر روی کوهنوردان می‌گشاید.
بر پایه اطلاعات گینس، بلندترین ایناکشوک به ارتفاع نزدیک به دوازده متر در حوالی شهر شومبرگ در ایالت انتاریو، کانادا قرار دارد. واژه جمع برای ایناکشوک، واژه Inuksuit است.
مغانه می لعل برداشته
به باد مغان گردن افراشته
(نظامی گنجوی)
واژه ایناکشوک از دو واژه «ایناک» به معنای انسان و «شوک» به معنی جایگزین ساخته شده است. نمادی قراردادی که به جای یک انسان، اطلاعات را منتقل می‌کرده است. هنگامی که به آن می‌نگرید، چیزی فراتر از چند تکه سنگ می‌بینید. آنچه که فرا روی شماست، روح بزرگ طبیعت پاک و بی آلایش انسان است. هر تکه سنگ آن، با وجود اینکه مستقل است، اما تکیه‌گاه سنگ‌های دیگر این تندیس است. ما زمانی موفق هستیم که دیگران هم موفق باشند، خوشبختی فرد در گرو خوشبختی اجتماع است. تفاوت‌های امروز ما، زمینه‌ساز پیوند ما در فردا است.
نفس را بگذار تا ز آفاق و انفس بگذری
سنگ را درهم شکن خواهی اگر زر داشتن
(بهار)
مهم‌ترین ایناکشوک، تندیس آدم‌نمایی است با دست‌هایی گشاده همانند انسانی آغوش گشوده که به پیشواز مهمان آمده و همانگونه که از آن انتظار می‌رود نشانه استقبال و نماد خوش آمدگویی است. گوییا دل سرد سنگ به گرمی می‌سراید:
خوش‌آمدی که خوش‌آمد مرا ز آمدنت
هزار جان گرامی فدای هر قدمت
