شهروند ـ فرح طاهری: نشست فوق‌العاده کانون کتاب تورنتو به سخنرانی پیام اخوان زیر عنوان “در جستجوی جهانی بهتر” اختصاص داشت. دکتر اخوان، عضو دادگاه داوری لاهه، دادستان سابق تریبونال یوگسلاوی در لاهه و استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه مک گیل مونترال است.

اخوان امسال به عنوان سخنران سال ۲۰۱۷ سری سخنرانی‌‌های مسی‌ در سی‌ بی‌ سی‌ انتخاب شد و متن سخنرانی هایش که در شهرهای مختلف کانادا ایراد شد با عنوان “در جستجوی جهانی‌ بهتر” در قالب یک کتاب منتشر شده که هم اکنون پر فروش‌ترین کتاب غیر داستانی کاناداست.

اخوان که خود از نزدیک شاهد نسل کشی‌ در یوگسلاوی سابق، جنایت علیه بشریت در رواندا و نقض حقوق بشر در نقاط مختلف دنیا و اخیرا توسط داعش بوده، در این سری سخنرانی ها از تجربه‌ها و خاطراتش گفته است.

پیام اخوان در ۹ سالگی همراه خانواده به کانادا آمد. آنها در همین محله ی یورک میلز که سخنرانی در آنجا برگزار می شد، ساکن شدند. آمدن دوباره به این محله خاطراتی را برایش تازه کرد. به عنوان کودکی ۹ ساله نمی دانست که چرا باید کشور فوق العاده اش، دوستانش و اسباب بازی هایش را ترک کند و به اینجا بیاید. او از آمدن به کانادا خوشحال نبوده. خانواده ی پیام ایران را پیش از آنکه مجبور شوند، ترک کردند. آنها به عنوان اعضای جامعه ی بهایی ایران، می دانستند که با دگرگونی های سیاسی در ایران، یکی از اولین اقلیت هایی که زیر ضرب قرار می گیرند، آنها هستند.

اخوان از تفاوت هایی که کانادا با ایران در نگاه او داشت، گفت. اینکه در آن زمان ها که تعداد ایرانیها در کانادا زیاد نبود، خیلی سخت بود که در مدرسه به عنوان یک غیرسفیدپوست مورد پذیرش قرار بگیری مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی و ماجرای گروگانگیری [سفارت آمریکا]. می گوید خیلی زود این واقعیت که اسمش را “زندان هویت” گذاشته، درمی یابد، به این معنی که در واقع به جایی تعلق نداری، زیرا که در کشور خودت به یک اقلیت مورد نفرت واقع شده، تعلق داری، و به کشور جدیدی می آیی و می بینی آنجا هم لزوما مورد استقبال قرار نمیگیری. پس تلاش میکنی یک میانه ای را برای خودت پیدا کنی و فکر کنی تعلق داشتن ربطی به مکان فیزیکی ندارد و می تواند یک فضای عاطفی باشد.

اخوان موضوع هویت، تعلق و ظهور افراط گرایی را در کتابش مدنظر قرار داده است. افراط گرایی در هر شکل، چه داعش در یک سوی دنیا و چه گروه هایی که به برتری سفیدپوستان اعتقاد دارند در سوی دیگر دنیا.

او همچنین ایده ی حقوق بشر در دنیای افراط گرایی را بررسی می کند. در این رابطه به آخرین فصل کتابش اشاره کرد که با این جمله شروع می شود: دلم برای مادرم تنگ شده. این جمله ای است که تابستان ۲۰۱۶، نوجوانی به نام احمد ـ یک بمبگذار انتحاری ـ که توسط پیشمرگه های کرد دستگیر و زندانی شده بود، به پیام اخوان گفته بود. او برای اخوان شرح داده بود که چگونه شستشوی مغزی شده بوده. اخوان می گوید از او خواستم آخرین حرفش را بزند قبل از اینکه به سلولش برگردانده شود، و او گفت که دلش برای مادرش تنگ شده و اگر میتوانست دوباره شروع کند دوست داشت به مدرسه رود و دکتر شود.

گفت وگو با این نوجوان برای اخوان پرسش هایی را ایجاد کرد، این که چه چیزی باعث می شود که این نوجوان که رویاهایی برای خودش داشته، تبدیل به قاتلی شود که بتواند جان خود و دیگران را بگیرد. نوجوانی که به خاطر جنگ مقدس در زندان نشسته می توانست نوجوانی باشد که در یک مرکز خرید در کانادا نشسته و دارد با آیفون به دوست دخترش پیام می فرستد. این که ما که از مزیت زیست در کشوری چون کانادا برخورداریم، در ارتباط با این مسائلی که خارج از مرزهای ما اتفاق می افتد، چه مسئولیتی داریم و چگونه این مسائل می تواند بر ما تأثیر بگذارد.

اخوان به خاطرات نوجوانی خودش بازگشت به ۱۶ سالگی اش و اینکه چگونه دوست داشت زندگی کند و محبوب باشد، و از مونا محمودنژاد یاد کرد،  دختر ۱۶ ساله ای که در شیراز از جامعه ی بهایی در دبیرستان مقاله ای انتقادی می نویسد و به سرکوب بهائیان اعتراض می کند و خواستار آزادی عقیده و باور می شود. در کشوری چون ایران، نوشتن چنین مقاله ای عواقب وخیمی در پی دارد. مونا دستگیر می شود، به زندان می افتد، شکنجه می شود، و ماه جون ۱۹۸۳ او به همراه ۹ زن بهایی دیگر در شیراز به دار آویخته می شود.

پیام اخوان می گوید، وقتی این خبر در رسانه ها پخش شد، از خودم پرسیدم، چرا او و چرا من نه؟ فرق بین مونا و من چه بود؟ این بود که پدر و مادر به کانادا مهاجرت کردند و او در ایران باقی ماند و برای باورش هزینه داد و من مزیت زندگی راحت را در اینجا داشتم.

اخوان می گوید، در نوجوانی مجبور شدم که انتخاب کنم که آیا این بی عدالتی ها را ندیده بگیرم و زندگی ام را بکنم، یا اینکه برایش کاری بکنم.

و این پرسش، شروع گام گذاردن او در وادی حقوق بشر و مبارزه با بی عدالتی ها شد که شرح آن در کتاب In Search Of A Better World  آمده است.

این جلسه فوق العاده عصر روز شنبه ۱۸ نوامبر ۲۰۱۷ در کلیسای سنت جان یورک میلز به زبان انگلیسی برگزار شد.

سخنان کامل پیام اخوان و بخش پرسش و پاسخ با او را در لینک زیر بشنوید.

http:///media/Toronto%20Book%20Club%20-%20Payam%20Akhavan.mp3