اجلاس غیرمتعهدها در تهران:مخالفت مصر با رژیم سوریه

 بی بی سی: اجلاس سران کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها در تهران با تاکید رهبر ایران بر ادامه برنامه اتمی و حمایت رئیس جمهوری مصر از حرکت اعتراضی در سوریه کار خود را آغاز کرده است.

روز پنجشنبه، ٩ شهریور (٣٠ اوت)، شانزدهمین اجلاس سران کشورهای جنبش غیرمتعهدها با حضور رهبران، مقامات ارشد و نمایندگان تعدادی از کشورهای عضو جنبش و چند سازمان و نهاد بین المللی، از جمله دبیرکل سازمان ملل متحد، با سخنرانی آیت الله علی خامنه ای، رهبر، و محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران کار خود را در تهران آغاز کرده است.

به گزارش خبرگزاری دولتی ایران – ایرنا – آیت الله خامنه ای همراه با محمود احمدی نژاد، علی لاریحانی، رئیس مجلس، صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت در سالن اجلاس حضور یافت.

آیت الله خامنه ای در سخنان خود، ساختار شورای امنیت را غیردموکراتیک و “دیکتاتوری آشکار” خواند و کشورهای غربی را متهم کرد که به بهانه مقابله با تروریسم و حمایت از دموکراسی و حقوق بشر، در کشورهای دیگر دخالت می کنند. رهبر جمهوری اسلامی تاکید کرد که ایران درصدد ساخت تسلیحات اتمی نیست اما برنامه های هسته ای خود برای تولید سوخت هسته ای را ادامه می دهد.

جنبش غیرمتعهدها یکصد و بیست عضو کامل و هفده عضو ناظر دارد و شماری از کشورهای غیر عضو نیز به عنوان میهمان به اجلاس تهران دعوت شده اند. به گزارش خبرگزاری فارس، در اجلاس تهران، سه پادشاه، بیست و چهار رئیس جمهوری، هشت نخست وزیر، نه معاون رئیس جمهوری، دو رئیس مجلس و نه نماینده ویژه از کشورهای عضو جنبش حضور دارند و کشورهای دیگری نیز در سطوح پائین تر در اجلاس شرکت دارند. امیر قطر، فرستاده پادشاه عربستان سعودی و رئیسان جمهوری افغانستان، تاجیکستان، مصر، پاکستان، لبنان، اوگاندا، زیمبابوه و محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و نخست وزیران هند و سوریه از جمله حاضران در اجلاس هستند.

اعضای جنبش غیرمتعهدها عموما از کشورهای توسعه نیافته و درحال توسعه جهان هستند که بعضی از آنها، مانند هند (عضو دایم و از اعضای پایه گذار) و برزیل (عضو ناظر)، در سال های اخیر از رشد اقتصادی قابل توجهی برخوردار بوده و امیدوارند در آینده به قطب های عمده اقتصادی تبدیل شوند.

رسانه های جمهوری اسلامی بخصوص برای سفر بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، و مقامات ارشد برخی دیگر از کشورها، از جمله نخست وزیر هند، اهمیت ویژه ای قایل شده و اخبار و تصاویر دیدارهای آنان با رهبر و رئیس جمهوری ایران را به طور وسیع پوشش داده اند.

سفر چند ساعته محمد مرسی، رئیس جمهوری جدید مصر به ایران نیز، که انعکاس وسیعی در رسانه های بین المللی داشته، مورد تاکید مقامات و منابع خبری ایران قرار گرفته و اظهارنظرهای متعدد آنها در مورد گسترش روابط دو کشور و حتی تغییر جهت اساسی در سیاست خارجی مصر در پی این سفر را به دنبال آورده است. این سفر در حالی صورت می گیرد که روابط دو کشور، که کوتاه مدتی پس از انقلاب اسلامی به دستور آیت الله روح الله خمینی قطع شد، هنوز برقرار نشده است.

ریاست جنبش به طور نوبتی به کشورهای عضو واگذار می شود و در اجلاس تهران، محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر که کشورش ریاست جنبش را طی سه سال گذشته برعهده داشت، ضمن ارائه گزارشی از فعالیت این جنبش در دوره ریاست مصر، این موقعیت را برای سه سال آینده رسما به ایران منتقل می کند.

اگرچه در چند سال اخیر، جمهوری اسلامی محدودیت هایی را برای فعالیت رسانه های بین المللی در ایران ایجاد کرده است، اما به گزارش رادیو و تلویزیون دولتی، دهها گزارشگر و خبرنگار خارجی اجازه پوشش اجلاس تهران را یافته اند و از صبح پنجشنبه، در مرکزی در ساختمان رادیو و تلویزیون دولتی مستقر شده اند.

اهمیت اجلاس

مقامات و رسانه های جمهوری اسلامی برای شانزدهمین اجلاس غیرمتعهدها اهمیت ویژه ای قایل شده‌اند و در روزهای اخیر، رسانه‌های بین‌المللی را به این دلیل که حتی قبل از برگزاری اجلاس سران، جزئیات حواشی اجلاس و اظهارنظرهای مقامات ایرانی را به طور تفصیلی و مرتب منعکس نکرده‌اند مورد انتقاد شدید قرار داده و آن را نشانه غرض ورزی رسانه های خارجی دانسته‌اند

جمهوری اسلامی در سال های اخیر به دلیل برنامه های هسته ای و برخی جنبه های دیگر سیاست داخلی و خارجی خود، با فشار بین المللی از جمله تحریم های اقتصادی و سیاسی خارجی مواجه بوده است. بعضی از این تحریم ها به طور یکجانبه توسط شماری از کشورهای غربی وضع شده اما بر روابط ایران و کشورهای دیگر نیز تاثیر منفی گذاشته و بعضی از تحریم ها نیز ناشی از مصوبات شورای امنیت است که برای کشورهای عضو سازمان ملل الزام آور بوده و توسط اکثر کشورها از جمله بسیاری از اعضای جنبش غیرمتعهدها رعایت می شود.

مقامات و رسانه های دولتی در ایران در روزهای اخیر موافقت کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها و دیگر شخصیت های بین المللی با حضور در اجلاس دوره ای این جنبش در تهران را نشانه ای از ناکامی تحریم های بین المللی و تلاش برای انزوای جمهوری اسلامی در سطح جهان معرفی کرده اند.

سخنرانی‌های افتتاحیه

در آغاز نشست نخستین روز اجلاس سران کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها، آیت الله علی خامنه ای در سخنانی، دیدگاه های خود در مورد مسایل جهانی و جنبه هایی از سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی را تشریح کرد.

آیت الله خامنه‌ای از “انحصار” تولید سوخت اتمی انتقاد کرده و بر ادامه برنامه اتمی ایران تاکید نهاده است.

آیت الله خامنه ای با اظهار این نظر که سیاست های “دوران جنگ سرد و عصر یکجانبه گرایی پس از آن” شکست خورده، از “اتفاقات شگرفی که در سه دهه اخیر شاهد آن بوده ایم” سخن گفت و افزود که با “بروز ضعف در قدرت های قدیمی” کشورهای غیرمتعهد امکان یافته اند تا نقش موثرتری را در صحنه جهانی ایفا کنند. وی اظهار داشت که “اتاق فرمان جهان نباید با دیکتاتوری چند کشور غربی اداره شود” و با “غیردموکراتیک” خواندن ساختار شورای امنیت سازمان ملل، خواستار تغییر در این نهاد شد.

رهبر جمهوری اسلامی در بخش دیگری از سخنرانی خود، بروز تغییر در شرایط جهان را پیش بینی کرد و با اشاره به حرکت اعتراضی علیه موسسات مالی در آمریکا و مخالفت با سیاست های ریاضت اقتصادی در برخی کشورهای اروپایی، گفت “جنبش ٩٩ درصدی مردم آمریکا بر ضد کانون های ثروت و قدرت در آن کشور، و اعتراض عمومی در کشورهای غربی به سیاست های اقتصادی دولتهایشان نیز نشانه لبریز شدن پیمانه صبر و تحمل ملت ها از این وضعیت است.”

وی در ادامه سخنان خود، قدرت های اتمی جهان را به دلیل خودداری از خلع سلاح هسته ای هدف انتقاد قرار داد و تاکید کرد که جمهوری اسلامی در صدد ساخت اینگونه جنگ افزار ها نیست و از ایجاد خاورمیانه عاری از تسلیحات اتمی حمایت می کند. وی “چند کشور غربی دارنده سلاح هسته ای” را متهم کرد که می کوشند مانع از دسترسی سایر کشورها به امکانات تولید سوخت هسته ای شوند و اظهار داشت: “جمهوری اسلامی هرگز در پی تسلیحات هسته ای نیست و نیز هرگز از حق ملت خود در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای چشم پوشی نخواهد کرد.”

رهبر جمهوری اسلامی به اختلاف اسرائیل و فلسطینیان نیز اشاره کرد و با اظهار اینکه تاسیس کشور اسرائیل حاصل “توطئه وحشتناک غربی با سردمداری انگلیس” بوده، حکومت اسرائیل را به ارتکاب انواع جنایت ها متهم کرد و گفت که راه حل مشکل فلسطین، نه مذاکره بلکه برگزاری همه پرسی با شرکت تمامی فلسطینیان داخل و خارج اسرائیل است.

پیش نویس قطعنامه

دستور کار و پیش نویس قطعنامه اجلاس دو روزه سران پیشتر توسط کارشناسان و وزیران امور خارجه کشورهای عضو تهیه و تصویب شده و انتظار می رود به تایید اجلاس سران برسد.

محتوای پیش نویس قطعنامه اجلاس هنوز به طور کامل انتشار نیافته اما به گفته برخی مقامات و رسانه های ایران، علاوه بر موضوعات متعارف مانند وضعیت اقتصادی کشورهای توسعه نیافته و مشارکت بیشتر آنها در صحنه روابط بین المللی، تلاش برای حل بحران سیاسی سوریه نیز در این سند گنجانده شده هر چند با توجه به تفاوت مواضع ایران و بسیاری از کشورهای شرکت کننده، بعید به نظر می رسد که دیدگاه کشور میزبان در حمایت همه جانبه از حکومت سوریه در قطعنامه گنجانده شده باشد.

آیت الله خامنه ای به سیاستمداران آمریکایی هم “نصیحت” کرد که برای بهبود وجهه خود در میان ملت های جهان، دست از حمایت از اسرائیل بردارند.

رهبر جمهوری اسلامی تحولات اخیر در صحنه بین المللی را یادآور شد و با نامیدن حرکت های اعتراضی در شمال آفریقا و خاورمیانه با عنوان “بیداری اسلامی که به سقوط دیکتاتوری ها وابسته به آمریکا و همدست رژیم صهیونیستی” منجر شده، اظهار داشت که فرصت مناسبی برای جنبش عدم تعهد پدید آمده تا حضور بیشتری در مدیریت جهانی داشته باشد و از اجلاس خواست تا برای این منظور، “سندی تاریخی تهیه کنیم و ابزارهای اجرایی آن را فراهم نمائیم.”

آیت الله خامنه ای در پایان سخنان خود، گفت: “بی شک تشکیل دبیرخانه ای فعال و پرانگیزه برای این تشکیلات، خواهد توانست به حصول این مقاصد کمکی بزرگ و پرتاثیر داشته باشد.”

از آنجا که جنبش غیرمتعهدها تشکیلاتی از پیش تعیین شده ندارد، احتمالا نظر رهبر جمهوری اسلامی تغییر در این روش و تاسیس دبیرخانه ای در دوره ریاست ایران بر جنبش، شاید با مرکزیت آن در تهران است هر چند با توجه به موقعیت جهانی جمهوری اسلامی در حال حاضر، مشخص نیست که چنین اقدامی بتواند باعث تقویت اثرگذاری جنبش در تصمیم گیری های بین المللی شود.

آیت الله خامنه ای در سخنان خود به مواضع جمهوری اسلامی در قبال بحران سیاسی سوریه اشاره ای نکرد.

حمایت مرسی از “مردم سوریه“

پس از اظهارات رهبر جمهوری اسلامی، محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر که ریاست دوره ای کشورش بر جنبش غیرمتعهدها رسما به پایان رسیده، در سخنانی، دیدگاه های خود را پیرامون تحولات بین المللی و نقش جنبش غیرمتعهدها شرح داد.

رئیس جمهوری مصر، که از او با عنوان یک شخصیت اسلامگرای میانه رو نام برده می شود، حرکت های اعتراضی در خاورمیانه و شمال آفریقا را “بهار عربی” خواند و با توصیف اعتراضات جاری علیه حکومت سوریه به عنوان ادامه قیام مردم منطقه برای کسب آزادی و دموکراسی،  گفت: “همبستگی ما با مبارزات مردم عزیز سوریه علیه رژیمی سرکوبگر که مشروعیت خود را از دست داده، به همان اندازه که یک ضرورت سیاسی و استراتژیک است، یک وظیفه اخلاقی نیز محسوب می شود.”

محمد مرسی در تشریح حرکت اعتراضی مصر گفت: “انقلاب مصر سنگ بنای بهار عربی است و تنها چند روز پس از حرکت اعتراضی در تونس آغاز شد و به حرکت های اعتراضی در لیبی و یمن و اینک انقلاب علیه رژیمی سرکوبگر در سوریه منجر شده است.”

رئیس جمهوری مصر اظهار داشت “مردم فلسطین و سوریه فعالانه در پی دستیابی به آزادی، کرامت و عدالت انسانی هستند” و افزود “مصر آماده است با دیگران برای پایان دادن به خونریزی در سوریه همکاری کند.” آقای مرسی در مورد تحولات مصر گفت که انقلاب مصر به هدف خود که ایجاد نظامی مردمی و دموکراتیک به معنای واقعی بوده دست یافته است و افزود: “در مصر، دموکراسی نوین حاکم شده و ملت، به دموکراسی دست یافته است.”

مقامات و برخی از رسانه های جمهوری اسلامی، از انتخاب محمد مرسی به دلیل ارتباط او با گروه اسلامگرای اخوان المسلمین استقبال کرده و آن را نشانه ماهیت اسلامی حرکت های اعتراضی منطقه و تاثیرپذیرفته از انقلاب اسلامی ایران و ایجاد جمهوری اسلامی دانسته اند.

رئیس جمهوری مصر گفت که تلاش دولت او این خواهد بود تا با حل اختلافات در صحنه بین المللی، امکان همکاری همه کشورها برای بهبود شرایط ملت های خود را فراهم آورد و خواستار فعالیت بیشتر شورای امنیت در این زمینه شد.

آقای مرسی در پایان سخنان خود، از حاضران در اجلاس خواست تا محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران را به سمت رئیس جدید جنبش غیرمتعهدها برای سه سال آینده انتخاب کنند و رسما ریاست جنبش را به وی تحویل داد.

براساس برخی گزارش ها، هنگام سخنرانی رئیس جمهوری مصر، هیات نمایندگی سوریه، به ریاست نخست وزیر آن کشور، به نشانه اعتراض، تالار اجلاس را ترک کرد. همچنین به گزارش تلویزیون ماهواره ای العالم، متعلق به ایران، ولید معلم، وزیر خارجه سوریه، در واکنش به سخنان رئیس جمهوری مصر گفته است که “آقای مرسی با مداخله در امور داخلی سوریه، بار دیگر علیه سنت های جنبش غیرمتعهدها عمل کرده” و افزوده است که دیدگاه های رئیس جمهوری مصر در مورد سوریه “بیشتر به اظهارات رهبر یک حزب شباهت دارد تا رئیس جنبش غیرمتعهدها.”

در ادامه نشست افتتاحیه اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها، محمود احمدی نژاد به سخنرانی پرداخت و ضمن انتقاد از کشورهای غربی و برخی نهادهای بین المللی، پیشنهاد مشارکت جنبش در مدیریت امور جهانی را مطرح کرد. آقای احمدی نژاد طی سال های گذشته، بارها پیشنهاد مشارکت جمهوری اسلامی در مدیریت جهانی را مطرح کرده اما تاکنون از این پیشنهاد استقبالی نشده است.