شماره ۱۲۱۲ ـ پنجشنبه ۱۵ ژانویه ۲۰۰۹
هنگامی که افرادی با موشک به فضا می روند تا در کهکشان ها جستجو کنند، بسیاری نیز به درون فرورفتگی های زمین می روند تا آنها را بررسی کنند. در هر دو حال آنها این کار را به نام علم انجام می دهند، گرچه در چند سال اخیر کشف قسمتهای داخلی زیر زمین جنبه ی ورزشی و عمومی تری یافته است.
کشف غار که بین آمریکائی ها با عنوان Spelunking و در بین انگلیسی ها با عنوان Pot-Holding نام برده می شود، دیگر در قلمرو و انحصار دانشمندان نبوده و اکنون ماجراجویان آماتور را نیز به خود مشغول می دارد. چه به عنوان علم و چه ورزش، کشف غار خطراتی را در بر دارد و طی تاریخ کوتاه خود به عنوان یک ورزش، زندگی بسیاری از مشتاقان خود را به خطر انداخته است.
مطالعه علمی غار اسپئولوژی Speleology نامیده می شود.
این علم نسبتاً جوان و بسیار پیچیده است و تمام مسایل و زمینه های غارهای زیرزمینی را بررسی می کند. دانشمندان این علم برای کشف غارها، با نقشه برداری، عکس برداری، زمین شناسی، شیمی، منشاء و توسعه غارها و Flore و Fauna زیرزمینی سر و کار دارند.
برای یک کاشف متوسط این زمینه های علم Speleology جلب توجه کمتری می کند. اکثر آماتورها به دلیل اینکه غار وجود دارد و می توانند از انتهای یک طناب خود را به داخل غار آویزان کنند و حس کنجکاوی خود را تحریک کنند غارها را مورد توجه قرار می دهند.
اسپئولوژی Speleology جدید به عنوان یک علم از قرن نوزدهم آغاز می گردد، اما اولین کنگره ی بین المللی آن تا سال ۱۹۵۳ برگزار نشد.
کشف غارهای عمیق نیاز به نردبان های طنابی و تجهیزات دیگر دارد و علاوه بر آن بنیه ای لازم است تا فرود طاقت فرسا انجام گیرد و شاید لازم باشد دانشی نیز از پرش سطحی داشت تا از عهده ی دریاچه ها و جریان های زیرزمینی برآمد.
مشهورترین غارهای آسیا در هیمالیا، مالایا و اندونزی و بیشتر در نواحی مرطوب واقع گشته اند که ریزش باران واکنش های شیمیایی روی رسوب های آهکی را سرعت می بخشد.
ایران کشوری است بزرگ و کوهستانی که وسعت آن دو سوم اروپای غربی است و غارهای بسیاری را برای یک آماتور جوان در دل خود دارد. بین تهران و اصفهان غار کهک قرار دارد. این غار فقط دارای طولی در حدود ۲۰۰ متر است، اما از نظر استلاگمیت و استلاگتیت بسیار غنی می باشد. در غرب ایران، نزدیک همدان غارهای علیصدر و سراب قرار دارند که نه تنها از نظر زمین شناسی جالب توجه هستند، بلکه دارای استخرها و دریاچه های عمیق می باشند. مشهورترین غار ایران غاری است که مجسمه پادشاه ساسانی، شاپور اول در آن قرار دارد. این غار بین شیراز و کازرون قرار داشته و دارای یک دریاچه و تعداد زیادی استلاگتیت است. در بین غارهای دیگر می توان از غارهای اسک در جاده ی تهران ـ آمل، کتله خور (کلاته خور) در نزدیکی زنجان و کاوات در نزدیکی سنندج نام برد.
با این حال ایرانیان توجه کمتری به اسپئولوژی Speleology داشته اند.
یک گروه آماتور غارنورد از انگلیس مرکب از یک دکتر و چند آرشیتکت، مهندس و شیمیدان که به دنبال کشف عمیق ترین غار آسیا بودند، متوجه کوههای زاگرس و غارهای آن شدند. آنها کوه “پارو” را انتخاب کردند که قله ای در انتهای شمالی دامنه ی زاگرس نزدیک کرمانشاه است. تصور میرود که غار واقع در این کوه حداقل دارای طول ۲.۵ کیلومتر و ۸۰۰ متر عمق باشد. دکتر پیتر استاندینگ یکی از اعضای گروه معتقد است که این غار دارای عمق ۱۸۰۰ متر می باشد. در این صورت، این عمق می تواند یک رکورد جهانی باشد.
عمیق ترین غاری که تا به حال کشف شده غار گوفر برگر “Goufre Berger“ نزدیک گرنوبل فرانسه است که عمق آن ۳۶۸۰ فوت (۱۱۰۴متر) است. طولانی ترین غار، غار “هولش” (Hollch) در سوئیس است به طول ۳۷.۶ کیلومتر.
یک محاسبه ی ساده ی ریاضی نشان می دهد که غار “پارو” می تواند به راحتی با غار گوفربرگر مقابله کند و عمیق ترین غار دنیا باشد.
غار عمیق را به سختی می توان پیدا کرد، اما کسانی که در این زمینه مهارت دارند می دانند که این غارها در نواحی آهکی به تعداد زیاد یافت می شوند. نواحی کوهستانی زاگرس در جنوب غربی ایران چنین ناحیه ای است. دکتر استاندینگ عقیده دارد که این کوهها برای کشف غار بررسی نشده اند.
این تیم تلاش خود را در انتهای شمالی زنجیر اصلی متمرکز کرد. پس از صرف زمان زیاد و رفتن و سرکشیدن به حفره های زیاد در ارتفاع ۱۰۳۰۰ فوتی (۳۰۹۰ متری) با یک غار بزرگ مواجه شدند که فاصله ی چندانی از قله ی کوه پارو نداشت. اعضای تیم به داخل غار رفتند. در طی ۸ روز ۲۲ فرود عمودی داشتند که طناب آنها تمام شد. آخرین فرود ۲۵ ساعت به طول انجامید. فرودهای عمودی از ۵ تا ۴۵ متر طول داشتند.
در اینجا داستان تمام می شود، تیم به انگلستان بازمی گردد ولی امیدوارند که به ایران بازگشته و کار خود را ادامه دهند. اعضای تیم می گویند از همکاری ایرانیان در کمک به فرود برای داخل شدن به عمیق ترین غار دنیا استقبال می کنند.
