* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
روزاسه یک بیماری مزمن پوستی است که به صورت قرمزی روی گونه، بینی، پیشانی و چانه دیده می شود و به تدریج که بیماری پیشرفت می کند قرمزی دائمی می شود. عروق خونی گشاد شده و روی صورت و بینی و سایر نقاط ذکر شده همراه با دانه های (جوش های) کوچک و قرمز دیده می شوند.
روزاسه معمولاً در حدود ۳۰ سالگی و بیشتر در نزد افرادی که دارای پوست و چشمان روشن هستند و آمادگی قرمز شدن دارند، دیده می شود. امکان ابتلای هر کسی وجود دارد و از ۲۰ تا ۷۰ سالگی بیماری به تدریج شدیدتر می شود مخصوصاً اگر به خوبی درمان نشود و در بیشتر افراد پیشرفت بیماری سیکلیک است یعنی یک دوره پیشرفت بیماری و پس از آن یک دوره پسرفت بیماری وجود دارد. ۳ تا ۱۰ درصد مردم با درجات مختلف به آن مبتلا می شوند. در کانادا دو میلیون نفر از این بیماری رنج می برند و زنان معمولاً بیشتر از مردها دچار می شوند ولی در نزد مردها احتمال بیشتری دارد که شخص دچار Rmophyama هم بشود که علامت مشخص آن بینی قرمز، متورم و قلنبه است که نشان دهنده مرحله کاملاً پیشرفته بیماری است
.
کودکان خیلی به ندرت دچار می شوند و علامت بیماری، لپ های قرمز رنگ آن ها است و در این سنین قبل از علائم پوستی، کودک دچار قرمزی چشم و تورم پلک می شود.
علل واقعی آن هنوز مشخص نیست ولی طبق مطالعات جدید یکی از عوامل زیر می تواند باشد:
ـ در رابطه سیستم دفاعی بدن با پوست اشکال وجود دارد.
ـ فعالیت زیاد عروق خونی صورت که بیش از اندازه گشاد شده، باعث قرمزی و گرمی می شوند.
ـ میکروارگانیزم ها، باکتری ها و یا آکارین ها از نوع Demodex folliculorum
ـعکس العمل غیر طبیعی پوست به نور خورشید.
درست برعکس آنچه مردم فکر می کنند با این که مصرف الکل (حتا به اندازه قابل قبول) باعث شدت بیماری می شود ولی ربطی به تولید آن ندارد.
بعضی از بیماری های پوستی مانند لوپوس و یا اسکلرودرمی می تواند همراه عوارضی مشابه روزاسه باشد بنابراین باید حتماً با پزشک مشورت کرد تا تشخیص واقعی داده شود.
مصرف کرم های حاوی کورتیکواستروئیدها بر روی پوست صورت باعث می شود که عوارضی کاملاً شبیه روزاسه تولید شود، در این صورت باید مصرف این کرم ها قطع شود.
پیشرفت بیماری
پیشرفت بیماری در نزد افراد مختلف یکسان نیست و بستگی به نوع آن دارد.
نوع اول
*پدیدار شدن قرمزی روی پوست صورت و گردن پس از خوردن غذا، نوشیدن الکل و یا نوشیدنی های گرم و یا تغییر درجه حرارت محیط، که برای چند دقیقه طول می کشد و بعد از بین می رود و اکثراً اولین علامت روزاسه است.
*یک قرمزی دائمی در قسمت مرکزی صورت مخصوصاً روی گونه، بینی و وسط پیشانی دیده می شود.
*مویرگ های زیر اپیدرم دیده می شوند و تولید خط های نازک قرمز رنگ می کنند مخصوصاً روی گونه و بینی، قرمزی پوست باعث می شود که دیده نشوند ولی وقتی قرمزی پوست محو بشود، به خوبی دیده می شوند.
*پوست می تواند خشک، قرمز و همراه با احساس سوزش و خارش باشد.
نوع دوم
*جوش های کوچک و سفت و یا پر از چرک در روی صورت هستند.
*قرمزی روی پوست در قسمت مرکزی صورت باقی می ماند.
*گشاد شدن مویرگ ها می تواند وجود داشته باشد.
نوع سوم
با این که علت اصلی بیماری مشخص نیست ولی می دانیم که چه عواملی می توانند شدت بیماری را بیشتر کنند یا به حمله بیماری کمک کنند مانند:
*قرار گرفتن به مدت طولانی در زیر تابش آفتاب و یا استفاده از لامپ های مخصوص برنزه شدن.
اشعه UVA باعث گشادی عروق خونی می شود که بعد از چند مدت گشادی رگ ها دائمی می شوند.
*گرمای زیاد نیز اثر بد دارد، زیرا گشادی عروق باعث ازدیاد قدرت اشعه می شود.
*تغییر ناگهانی گرمای محیط
*قرار گرفتن در معرض هوای نامساعد (باران، گرما، سرما، و غیره) مصرف نوشابه های داغ، غذاهای پر ادویه و الکل
*تغییرات و زیاد و کم شدن هورمون ها در مدت زمان بارداری و یائسگی.
*عوامل احساسی مانند عصبانیت، غضب، خجالتی بودن و استرس.
*مصرف کورتیکوئیدها (کورتیزون) به صورت قرص و یا کرم، کورتیکوئیدها باعث گشادی عروق خونی و نازک شدن پوست شده و به تدریج موجب بدتر شدن روزاسه می شوند.
نوع چهارم
این نوع همراه با التهاب چشم ها است که قرمز و خشک می شوند و باعث ریزش اشک و حساسیت به نور می شود. بیش از ۵۰ درصد مبتلایان روزاسه به نوع چشمی آن مبتلا می شوند. علائم دیگر آن عفونت های چشمی و انفلاماسیون پلک هاست. در اکثر مواقع التهاب زیاد نیست اگر شرایط بیمار بدتر شد به چشم پزشک مراجعه شود، زیرا بینایی شخص می تواند به شدت کم شود.
روزاسه چشمی می تواند قبل از علائم پوستی دیده شود.
پیشگیری
به علت این که علل بیماری مشخص نیست، امکان پیشگیری وجود ندارد. برای پیشگیری از بدتر شدن علائم بیماری و کم کردن شدت آن چه کار می توانیم بکنیم؟
در مرحله اول بیمار باید جستجو کند که چه عواملی باعث بدتر شدن علائم بیماری اش می شود و پس از آن یاد بگیرد که چگونه آن عوامل را کنترل کند. داشتن یک دفترچه خاطرات روزانه برای بیماری ضروری است.
کمک به کاهش سیمپتوم ها
*تا آن جایی که امکان دارد در معرض تابش آفتاب قرار نگیرید و اگر امکان دارد از کرم های خوب محافظ FPS30 یا بیشتر برای محافظت از UVA و UVB در تابستان و زمستان استفاده کنند.
*از مصرف غذاها و نوشابه هایی که به گشاد شدن عروق خونی کمک می کنند مانند قهوه، الکل، نوشابه های داغ، غذاهای تند و هر نوع موادی که باعث قرمزی می شوند خودداری کنند.
در این نوع علامات مهم تری دیده می شود غده سباسه (غده های چربی) بینی بزرگ و منافذ گشادتر و پوست کلفت تر می شود و احتمالاً همراه با دانه های ریز (نودول) بینی قسمتی از صورت است که بیش از همه تغییر شکل می دهد این بزرگ شدن بینی (Rinophyma) در ۹۵ درصد موارد در نزد آقایان و در نزد خانم ها از ۵۰ سالگی به بعد دیده می شود. رینوفی ما احتیاج به عمل جراحی دارد.
علائم روزاسه
ـ قرمزی پوست صورت
ـ پوست خشک و حساس با احساس سوزش
ـ شخص به راحتی صورتش قرمز می شود و گاهی بینی و چانه
ـ قرمز شدن شدید بر اثر مشکلات احساسی روانی و یا تغییرات درجه هوا و معمولاً پس از صرف غذا پیش می آید.
ـ مویرگ های قرمز رنگ روی بینی و صورت دیده می شود.
ـ جوش های کوچک و سفت پر از چرک روی گونه، بینی، پیشانی و چانه دیده می شوند.
ـ چشم های ملتهب، خشک و قرمز
ـ در مرحله پیشرفته بیماری بینی قرمز، متورم و پر از نودول
چه کسانی در خطر بیماری هستند؟
ـ افرادی با پوست رنگ پریده مانند ایرلندی ها، اسکاتلندی ها و اسکاندیناوی ها.
ـ افرادی که یکی از والدین آن ها دچار روزاسه شده اند. بعضی از عوامل ارثی احتمال بیماری را زیادتر می کند.
ـ زنان دو برابر مردها دچار می شوند.
بخش دوم و پایانی هفته آینده
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی است.
ataansari@videotron.ca
