افراد بیش از اندازه حساس/دکتر نسترن ادیب راد

آیا شما از نظر حس بویایی، چشایی، بینایی، شنوایی و لامسه از دیگران قوی تر هستید.

آیا وقتی چندتا کار را باید در زمانی کوتاه انجام دهید دچار لرزش و سردرگمی می شوید.

آیا از دیدن صحنه های خشونت آمیز در فیلم ها به شدت خودداری می کنید.

آیا در خلال یک روز پرمشغله احساس می کنید نیاز دارید بخوابید و یا در جایی تاریک به خود فرصت استراحت بدهید.

آیا برنامه زندگی خود را به گونه ای طراحی می کنید که از درگیری و غرقه شدن جلوگیری کنید.

آیا از صدای موسیقی یا مزه غذاها بیشتر از دیگران لذت می برید و یا طبع هنری دارید.

آیا احساس می کنید زندگی درونی شما پیچیده و درهم و برهم است.

آیا وقتی بچه بودید اعضای خانواده و یا معلم های شما معتقد بودند که شما بسیار حساس و زودرنج هستید.

اگر پاسخ شما به سئوالات فوق مثبت است شما جزو افراد بیش از حد حساس هستید. افراد بسیار حساس به کسانی گفته می شود که از نظر سیستم درونی و بیرونی نسبت به محرک های محیطی و درونی واکنش بیش از اندازه نشان می دهند. یکی از دلایل عمده این ویژگی شخصیتی، وضعیت ساختار اعصاب مرکزی این افراد است. به طور طبیعی وقتی اطلاعاتی از مغز دریافت می شود، توسط کانال هایی پردازش می شود و مغز فرمان پاسخ به این محرکها را صادر می کند. افراد فوق العاده حساس، کانال های بیشتری نسبت به افراد عادی دارند، لذا فرایند پردازش اطلاعات سریعتر و با شدت بیشتری اتفاق می افتد. این باعث می شود که این افراد در حالت گوش به زنگ دایمی به سر ببرند که این حجم دریافت، پردازش و پاسخ به محرک ها انرژی زیادی از این افراد می گیرد

عکس تزئینی است

.

این افراد حس دیداری بسیار قوی دارند. بوها را بیشتر از دیگران حس می کنند. آنها نسبت به الکل، دارو و مواد مخدر با شدت بیشتری واکنش نشان می دهند. این افراد راحت تر درگیر احساسات دیگران می شوند و تغییرات محیطی هر قدر هم جزیی باشد بیشتر آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. درد را بیشتر حس می کنند و سریعتر از دیگران دچار استرس می شوند. مکان های شلوغ بیشتر آنها را آزار می دهد و بیشتر از دیگران نیاز به آرامش و سکوت دارند. به سرعت ناراحت می شوند و قدرت همدلی بالایی دارند و بیش از دیگران علایم بیماری های روان تنی از خود بروز می دهند. تغییرات فصلی و دما بیشتر آنها را متاثر می کند در عین حال از خلاقیت بالایی برخوردارند و حس شهودی آنها بسیار بالا است.

ویژگی حساسیت فوق العاده به معنی بهتر بودن یا بدتر بودن نیست، بلکه یک ویژگی شخصیتی است. دلیل آن، پردازش بیش از اندازه جزییات توسط مغز این دسته از افراد است.

مهمترین مساله در مورد افرد بسیار حساس این است که هم خودشان و هم نزدیکانشان این امر را یک خصیصه طبیعی بدانند که ۲۰% افراد جامعه را در بر می گیرد که نسبت کمی نیست. این افراد لازم است که از قابلیت های خود به خوبی شناخت داشته و بهره برداری کنند. قابلیت هایی مانند دقت بیش از اندازه، آگاهی، خلاقیت، تمرکز، همدلی، عمیق تر بودن، سرعت واکنش، آگاهی نسبت به افکار و احساسات خود و دیگران و نیزخدمت رسانی به دیگران. دانستن این ویژگی ها به این افراد و نزدیکانشان کمک می کند که روابط خود را تنظیم کنند و همچنین کمک می کند که شغل مناسب با ویژگی های خاص شخصیتی خود بیابند.

نکته قابل ذکر این است که اگر چه بیشترین علت بروز شخصیت فوق العاده حساس، علل زیستی است، ولی گاهی صدمات دوران کودکی و تجارب تلخ در خانواده و مدرسه می تواند باعث شود که مغز فرد در حالت آماده باش مداوم قرار گرفته و از خود، نسبت به محرک های محیطی حساسیت بیش از اندازه نشان دهد.

شخصیت های بیش از حد حساس را می توان با افراد چپ دست مقایسه کرد و نباید با افراد خجالتی، عصبی و یا درون گرا اشتباه گرفته شوند. آنها از این جهت با افراد چپ دست شباهت دارند که در هر دو گروه رفتارها به دلیل نوع عملکرد مغز رخ می دهد، هردو در درصد کمی نسبت به جمعیت رخ می دهد و هر دو گروه جمعیتی، با نوعی از احساس اقلیت بودن و تابوهای اجتماعی در مورد خود رنج می برند و نیز این که هردو گروه از منافع خاصی به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود برخوردارند.

سخن آخر

حساسیت بیش از اندازه می تواند به عنوان یک امتیاز نگریسته شود و از قابلیت های آن به نحو احسن بهره برداری شود. یک فرد حساس با کمک یک مشاور ورزیده و با صلاحیت می تواند به قابلیت های خود پی برده و از آسیب های احتمالی ناشی از عدم شناخت خود و جامعه پیشگیری کند.

* دکتر نسترن ادیب راد مشاور خانواده و جوانان در ایران و کانادا، مولف و مترجم پنج جلد کتاب در این زمینه است.