تا وقتی تبعید هست، ترانه تبعید باید ادامه داشته باشد!/ بهرنگ رهبری

سخنرانی و شعرخوانی ایرج جنتی عطایی در کانون کتاب تورنتو

حریری ازکانون کتاب بعد از  خوشامدگویی، ضمن اعلام این  که این برنامه خارج از روال برنامه ی ماهانه ی
جلسه یکصد وسی و هفتم کانون کتاب تورنتو به سخنرانی و ترانه خوانی ایرج جنتی عطایی تعلق داشت.  سعید کانون کتاب است و  به دلیل حضورآقای جنتی عطایی در شهر و به لطف و کمک آقای حسین افصحی این برنامه ویژه برگزار شد، گفت آخرین برنامه کانون کتاب در سال ۲۰۱۸  جمعه ۱۴ دسامبر در بنیاد کورش به معرفی کتاب(مجموعه شعر از خانم ویلا مقدم و دو مجموعه داستان از آقای حسن زرهی) اختصاص دارد. او سپس به معرفی ایرج جنتی عطایی پرداخت:

حریری ازکانون کتاب بعد از  خوشامدگویی، ضمن اعلاماین  که این برنامه خارج از روال برنامه ی ماهانه ی کانون کتاب است و  به دلیل حضورآقای جنتی عطایی در شهر و به لطف و کمک آقای حسین افصحی این برنامه ویژه برگزار شد، گفت آخرین برنامه کانون کتاب در سال ۲۰۱۸  جمعه ۱۴ دسامبر در بنیاد کورش به معرفی کتاب(مجموعه شعر از خانم ویلا مقدم و دو مجموعه داستان از آقای حسن زرهی) اختصاص دارد. او سپس به معرفی ایرج جنتی عطایی پرداخت:

 آقای ایرج جنتی‌عطایی فارغ ‌التحصیل رشته تئاتر از مدرسه هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران و دانش‌ آموخته جامعه ‌شناسی هنر از کالج چلسی است. او در عرصه های هنری متعددی فعال است: شعر-ترانه- تئاتر(نویسندگی، بازیگری و کارگردانی) و فیلمسازی.

ترانه‌ سُرایی را در نوجوانی (اوایل دهه چهل خورشیدی) آغاز کرد. ترانه گل ‌سرخ که ویگن اجرایش کرد، یکی از مشهورترین ترانه‌های این دوران است.

ترانه های او در کنار ترانه های اردلان سرفراز، شهیار قنبری، زویا زاکاریان،فرهاد شیبانی و منصور تهرانی با آهنگ‌سازی آهنگ‌ سازانی ‌چون واروژان، بابک بیات وحسن شماعی‌ زاده و صداهایی چون داریوش و گوگوش و ابی موسیقی پاپ و موج نو ترانه ایرانرا در دهه پنجاه خورشیدی (هفتاد میلادی) به اوجی درخشان رساند. او به همراه دوست وبچه ‌محل دوران نوجوانی‌اش، بابک بیات با احساسی که از رویداد سیاهکل گرفت در سال۱۳۵۲، ترانه جنگل را با صدای داریوش اقبالی منتشر کرد. این ترانه  و ترانه ی «بن بست و خونه» ساواک را متوجه اوکرد و موجب دستگیری اش شد. سرانجام در آذرماه ۱۳۵۷، مجبور به ترک میهن شد و ازآن پس در تبعیدی طولانی زیسته است. در تبعید هم پس از چند سالی وقفه، پیگیرانه به آفرینش ترانه پرداخته و ترانه‌های درخشان بسیاری به کارنامه هنری خو د افزوده است.ترانه‌های او را (قریب به ۳۰۰ ترانه) پیش و پس از انقلاب، بهترین‌های موسیقی پاپ ایران اجرا کرده ‌اند. از او در زمینه ی ترانه کتاب های بسیاری چاپ شده است که از آن جمله می توان از”زمزمه های یک شب ۳۰ساله”، مرا به خانه ام ببر”، “سلامکن به عشق، به انسان” نام برد.

سعید حریری از کانون کتاب

جنتی به دنبال چاپ اشعارش در مجله خوشه و سایر مجلات ادبی دهه چهل، به دعوت احمد شاملو در پنجمین شب

(۲۸ شهریور ۱۳۴۷) از شبهای شعر خوشه به شعرخوانی پرداخت.از او یک مجموعه شعر، پیش از انقلاب و یک مجموعه در تبعید منتشر شده است.

۱۲ نمایشنامه نوشته از جمله: گربه، مرداب، انتظار (چاپ نشده) سوگنامه برای تو ـ شکستن و رستن، زخمهای ما (انگلیسی) ، فاخته دهان‌دوخته ، پرومته در اوین، پروانه‌ای در مشت و…

در زمینه کارگردانی تئاتر بیشترین نمایشنامه‌های ایرج جنتی‌عطایی به کارگردانی خود او در تبعید در تورهای مختلف اروپا و آمریکا و استرالیا و نیوزیلند به روی صحنه رفته است. اما در اواخر دهه چهل شمسی، نمایشنامه گربه، مرداب، انتظار به کارگردانی فرهاد مجدآبادی و بازیگری صدرالدین زاهد و رضا رویگری در تهران اجرا شده است.

در زمینه فیلم او در دوران تبعید فیلمنامه های ترانه ممنوع، در قفس کردن باد، دژخیم،پناه دادن به دشمن، اجازه اقامت  را نوشته است و در ایران پیش از انقلاب، فیلمفدایی (۱۳۵۲) بر اساس فیلمنامه ‌ای از او به کارگردانی رضا علامه ‌زاده ساخته شده است.

جنتی عطایی سخنرانی خود را این گونه آغاز کرد که ترانه در جهان زایگاه واحدی داشته وآن نخستین جایی است که انسان برای ادامه ی زیستن نیازمند کار کردن شد و برای کار وزنده ماندن احتیاج داشته که انفرادی زیست نکند، بنابراین هر آنگاه که بیش‌تر از یکنفر مجبور می‌شوند با هم کار کنند باید حرکاتشان را هم مانند یک ارکستر هماهنگ کنند و آنچه که آنها را به هم پیوند می‌زد صدا و واژه بود، این یعنی صدای کار و آغاز ترانه.

جنتی عطای یدر ادامه گفت پیش از آنکه رژیم ضد زیبایی، زن و ترانه روی کار بیاید یک دوره بی ‌قانونی شبیه آزادی بوجودمی‌آید و در آن دوره ترانه هایی ساخته شدند که به نظر من هرکدامشان سندی است که صدای اندیشواره کارورزان آن زمان است، اما در آن روزگار من نخستین هفته های بودنم در تبعید راتجربه می‌کردم.

بعد از آن که نظام مذهبی بر سر کار آمد تا سال‌های سال تولید و پخش هرگونه ترانه در ایران رسماقدغن شد و آنچه تولید می‌شد تنها ترانه هایی بود که در خارج از کشور به وسیله کارورزانی بود که از ایران گریخته بودند یا به تبعید پرتاب شده بودند.

رژیم حاکم بزودی فهمید که ترانه در جامعه محبوبیت کم نظیری دارد و تولید نوعی ترانه را باقید و شرط و ادارات مختلف سانسور آزاد کرد و پس از آن ترانه های «دیگری» بوجود آمدند. آنجاست که اشاره می‌کنم ترانه به عنوان یک ساختار و گونه آفرینش هنری، دیگردر تبعید نبود، چون می‌شد در ستایش رژیم حاکم و اسطوره های خودساخته اش ترانه گفت.

جنتی عطایی در ادامه ی سخنرانی خود اشاره کرد که هنرمندان تبعیدی تبدیل شدند به نوعی صدای آفرینش گران ترانه تبعید و تنها وسیله ای که می‌شد با جامعه درون ایران ارتباط برقرار کنند. رژیم با تیز هوشی فهمید که باید با این گونه ترانه هم مبارزه کند وآرام آرام ترانه به خارج فرستاد، خواننده فرستاد و کنسرت برگزار کرد و این باعث ضربه شدید به ترانه ی تبعید شدجنتی عطایی به این موضوع اشاره کرد که وقتی شما آثار هنری خود را به اداره سانسور رژیم حاکم می‌فرستید یعنی دست کم بخشی از این نظام را مورد تایید قرار داده اید، ترانه تبعید باید ادامه داشته باشد تا وقتی تبعید ادامه دارد.

برنامه ی بعدی کانون کتاب همین جمعه ۱۴ دسامبر به معرفی مجموعه شعر «پیامک حوا» از  ندا (ویلا) مقدم و  مجموعه داستان های «ماهی در بیابان» و «عروس نخلها»از حسن زرهی اختصاص دارد.

این برنامه در بنیاد کورش  از ساعت ۷ تا ۹ شب خواهد بود.

Cyrus Foundation, 160 Dudley Ave., Thornhill, ON., L3T 2E6