* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
-بیشتر از سه ساعت در روز
-بیشتر از سه بار در هفته
-سه هفته است که گریه می کند
چه کسانی مبتلا می شوند
به نظر می رسد که در حدود ۲۵ تا ۴۰درصد شیرخوارانی که کمتر از ۴ ماه دارند به آن دچار می شوند. کولیک معمولا از سه هفتگی تولد شروع می شود و در حدود هشتمین هفته زندگی شدیدتر می شود و به طور طبیعی در حدود سه ماهگی از بین می رود.
گریه طولانی و مشکل خواب اولین دلیل مراجعه به پزشک در شیرخواران کمتر از سه ماهه است.
علل بیماری
متأسفانه با این که سالها تحقیق برای گریه شدید در شیرخواران انجام شده هنوز علل تولید کولیک مشخص نیست و هیچگونه عامل ارگانیک (بیماری- زخم و غیره) در نوزادانی که از کولیک رنج می برند، ولی به خوبی رشد می کنند و بزرگ می شوند دیده نشده، و هنوز هم مشخص نیست که آیا این گریه ها غیرطبیعی است، یا یک حالت طبیعی نسبتا شدید رشد شیرخواری است.
تئوری های مختلف و متفاوتی وجود دارد مثل ناکامل بودن بیولوژیکی یا پسیکولوژیکی نوزاد و معمولا یکی از موارد زیر را در نظر می گیرند:
ناکامل بودن دستگاه گوارش که تولید دردهای گاسترواینتستینال (معده ای- روده ای) و گاز می کند
اضطراب شبانه
احتیاج به ایمن بودن
تحریکات حسی زیاد
احتیاج تخلیه فشارهای تولید شده در روز
نگرانی های مادر
مطالعات اخیر نشان داده که رل اصلی ایجاد این مشکل عدم تحمل یا یک آلرژی به پروتئین های شیر گاو است که دستگاه گوارش شیرخوار را تحریک و فلور میکروبی روده را عوض می کند.
در هنگام حمله کولیک کودک نشان می دهد که شکم درد و گاز دارد و وقتی در آغوش والدین روی شکم می خوابد احساس آرامش می کند.
پروتئین های گاوی در شیر خشک و هم چنین در شیر مادر به علت خوردن محصولات تهیه شده از شیر گاو و گوشت گاو وجود دارد.
پیشرفت بیماری و امکان تولید مشکلات دیگر
کولیک شیرخواران خوش خیم و گذراست و در حدود سه تا چهارماهگی و حداکثر ۶ ماهگی از بین می رود بدون این که احتیاج به درمان خاصی داشته باشد.
ولی در هر صورت باید با پزشک مشورت کرد زیرا مشکل کودک می تواند باعث استرس شدید در خانواده و حتی پریشانی شود و در مواقع بسیار شدید می تواند روی رابطه ی کودک با والدین اثر بسیار بد بگذارد و باعث ایجاد دپرسیون مادر بشود و حتی باعث آزار نوزاد باشد.
سیمپتوم ها
سیمپتوم های کولیک نوزادان عبارتند از:
گریه های شدید و طولانی، که البته متفاوت از گریه گرسنگی است و معمولا از عصر شروع می شود. ولی ممکن است در ساعات دیگر روز و یا شب هم باشد
کودک دچار یک تحریک فیزیکی همراه با مشت های بسته، صورت قرمز و پاهای تا شده به سمت شکم، پشت تا شده (قوز کرده) ، شکم سفت و حساس است
و بالاخره وجود گاز
این حملات در نزد کودک سالم که رشد طبیعی هم دارد می تواند چند دقیقه تا سه ساعت و بیشتر هم طول بکشد. گریه کودک حتی اگر با خواباندن روی شکم در آغوش و راه بردن یا تکان دادن ننو کمی هم آرام شود، ادامه خواهد داشت.
کولیک معمولا در هفته دوم یا سوم زندگی شروع می شود و شدت آن در بین هفته های ششم تا هشتم است و سپس به تدریج کم می شود. در سه ماهگی ۶۰ درصد کولیک ها و در ۴ ماهگی ۹۰درصد از بین می روند.
چه کسانی در خطرند
کولیک مخصوص شیرخواران جوان تر از ۴ ماهگی است و دختران و پسران به طور مساوی به آن دچار می شوند.
عوامل ایجاد خطر مبتلا شدن
با این که هنوز علت دقیق کولیک مشخص نیست، ولی بعضی از عوامل ممکن است که امکان تولید کولیک را بیشتر کند. با این که هنوز ثابت نشده مثل:
سیگار کشیدن مادر در هنگام بارداری و پس از آن
سن مادر در بین ۳۰ تا ۳۴ سالگی
معمولا اولین کودک دچار می شود
اگر کودک شیر مادر می خورد ممکن است میزان لاکتوز شیر مادر بیش از حد معمول باشد و هضم آن برای بچه سخت باشد، و به همین دلیل تولید ناراحتی گوارشی در بچه کند.
پیشگیری
امروزه امکان پیشگیری وجود ندارد، زیرا علل تولید آن مشخص نیست. ولی پیشنهاد می شود که والدین در هنگام بارداری و پس از آن سیگار نکشند. با این حال می شود از راهنمایی های زیر برای پیشگیری از شدت آن و سبک تر شدن فشار بر والدین استفاده کرد:
– جلوگیری از استرس و نگرانی و انتقال آن به نوزاد و آرام بودن در هنگام حمله کولیک و گریه کودک تا حمله تمام شود
– دنبال آزمایشات پزشکی مکرر نباشید زیرا کولیک ها خوش خیم هستند و هیچ درمان واقعا موثری ندارد.
– اگر کودک با شیشه شیر تغذیه می شود شیر او را مرتب عوض نکنید تا شیر بهتری پیدا کنید، زیرا گاهی باعث شدت بیماری می شود
– اگر پزشک تشخیص آلرژی نداده لطفا خود دکتری نفرموده و تشخیص آلرژی غذایی ندهید
با این که رنج کودک برای والدین هم درد آور است، متأسفانه داروی معجزه گر برایش وجود ندارد، و هیچ راهنمایی مفید پزشکی و یا دارویی که مفید باشد وجود ندارد. از داروهایی هم که قبلا استفاده می شده، مثل Simethicone and dicyclomine امروزه به علت آثار ناخواسته ثانویه استفاده نمی شود.
درمان واقعی شکیبا و صبور بودن والدین و چند راهنمایی گفته شده برای کودک و والدین است:
بیشتر از کودک، والدین او از کولیک رنج می برند و مشکل کودک روی کیفیت زندگی آنها اثر می گذارد و باعث اضطراب شدید در دوره نخست هفته های اولیه پس از زایمان می شود. اگر در شب کودک دچار شود باعث بی خوابی و دپرسیون پس از زایمان می شود و در روابط بین والدین و کودک مشکل ایجاد می کند.
اولین راهنمایی برای والدین این است که فکر نکنند والدین خوبی نیستند و نمی توانند کودک را آرام کنند، یا خودشان را مقصر بدانند که نمی توانند گریه کودک را تحمل کنند.
والدین باید بدانند که کولیک یک مشکل خوش خیم موقتی است که زیاد دیده می شود. و البته در این شرایط بسیار سخت است که والدین آرامش خود را حفظ کنند، اما نگرانی و استرس والدین باعث شدت مشکل کودک می شود زیرا کودک در آغوش والدین مضطرب احساس امنیت کمتری می کند. پی در این مواقع می شود کودک را در اتاقش گذاشت، در را بست و چند دقیقه استراحت کرد و آرامش پیدا کرد، تا این که عصبی شد و عکس العمل شدید نشان داد.
در هنگام گریه شدید، کودک احتیاج به آرامش و محبت دارد. بهتر است در این مواقع کودک را به اتاقی که نور کم دارد و سروصدا نیست برد، تا به آرامش او کمک بشود.
والدین باید خودشان راه حل هایی هم پیدا کنند که به کودک شان آرامش می دهد مثل تکان دادن ننوی بچه یا لالایی خواندن و آواز خواندن- در گوشش نجوا کردن- حمام دادن، یا او را به گردش بردن و البته باید متوجه باشند که راه حل امشب ممکن است فردا شب موثر نباشد.
سه راهنمایی زیر معمولا موثر هستند:
-حرکات ریتمیک گاهی موثر است
– مکیدن انگشت، پستانک یا پستان مادر که اثر آرامش بخش دارد و گاهی ممکن است باعث قطع گریه بشود.
– صدای تکراری “شیش” به آرامش و احساس اطمینان کودک کمک می کند.
رژیم هایی که کمتر آلرژی زا هستند
اخیرا مطالعاتی انجام شده که بعضی از رژیم های غذایی در کم شدن شدت کولیک موثر است. نتیجه این مطالعه بر روی همه کودکان یک سان نبوده و مطالعات روی گروه کوچکی از کودکان انجام شده:
– کودکانی که شیر مادر می خورند عدم استفاده مادر از لبنیات گاوی به کم شدن کولیک کودک کمک می کند. غیر از پروتئین گاوی غذاهای دیگری هم آلرژن هستند مثل آجیل ها- سویا- ماهی- گندم – بادام زمینی.
یک مطالعه که بر روی ۱۰۷ کودک در سال ۲۰۰۵ انجام شده آثار مفید عدم مصرف این خوراکی ها را نشان داده، ولی مادر باید با متخصص تغذیه مشورت کند تا دچار کمبود کلسیم و سایر مواد مغذی نشود. معمولا ۷ تا ۱۰ روز طول می کشد تا مفید بودن این رژیم ها مشخص شود. اگر پس از ده روز هیچ فرقی دیده نشد، رژیم موثر نبوده و باید قطع شود.
طب مکمل
پروبیوتیک ها- پروبیوتیک ها یک روش موفق برای آرامش نوزادی است که از کولیک رنج می برد. مطالعات نشان داده که پروبیوتیک می تواند فلور میکروبی روده را تغییر داده و باعث محدود شدن توسعه بعضی از باکتری ها که تولید گاز می کنند، بشود.
پروبیوتیک ها می توانند انفلاماسیون روده را هم کم کنند که عامل مهمی از تولید دردهای نوزاد است. مطالعات نشان داده که پروبیوتیک نوع Lactobacillus reuteri باعث کم شدن گریه کودک مبتلا می شود.
شنبلیله به طور سنتی به عنوان آنتی اسپاسمودیک- آنتی انفلاماتوار و ضد درد استفاده می شود. دم کرده شنبلیله یا جوشانده تخم آن یک داروی سنتی برای کولیک و گاز شیرخوار به کار می رفته. سه مطالعه نشان داده که شیره شنبلیله از پلاسبو برای کم کردن گریه موثرتر بوده که اگر به تنهایی یا همراه دم کرده گل بابونه باشد، تا سه بار باید ۱۵۰ میلی لیتر باشد و هرگز نباید دم نوش جای شیر را بگیرد و مصرف آ ن هم باید محدود باشد، زیرا مواد موجود در آن کنترل شده و استاندارد نیستند و بعضی مواد موجود در آنها می تواند برای نوزاد خطرناک باشد.
ماساژ مهره ها- بعضی مطالعات مفید بودن دست کاری های مهره ای را نشان داده. در سال ۲۰۱۲ آنالیز ۶ پژوهش بر روی ۳۲۵ کودک که کمتر از ۶ ماه داشتند، نشان داد که ماساژ کایرو پراکتیک- استئوپاتی و استئوپاتی جمجمه به کم شدن کولیک کمک می کند، ولی متاسفانه این مطالعات از نظر اپیدمیولوژیکی اشکالات مختلفی داشته که نتیجه گیری آن را دچار مشکلاتی کرد.
در هر صورت استفاده از طب مکمل باید با مشورت با متخصص اطفال و اجازه ی او انجام شود و نه خودسرانه.
